İSTANBUL (AA) - ZEYNEP KAHVECİ - Türkiye'nin 2019'da bir önceki yıla göre ihracatını en fazla artırdığı bölge yaklaşık 1,9 milyar dolarlık artışla Orta Doğu olurken, söz konusu artışa yüzde 41 ile en fazla katkı kimyevi maddeler ve mamulleri sektöründen geldi.
Küresel ekonomiyi etkisi altında bırakan siyasi belirsizlikler, ekonomik durgunluk sinyalleri, ticaretteki yavaşlamalar ve korumacı politikalara rağmen Türkiye, ihracatını geçen yıl da artırmayı başardı.
Türkiye'nin geleneksel pazarı olan Avrupa Birliği (AB) ve ABD'ye ihracatında 2019'da düşüşler gerçekleşirken, ülkenin, ihracat rotasını Orta Doğu, Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) ve Afrika gibi bölgelere çevirdiği gözlemlendi.
AA muhabirinin, Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerinden derlediği bilgilere göre, Türkiye'nin geçen yıl Afrika, AB, BDT, diğer Amerika, diğer Asya, diğer Avrupa, Kuzey Amerika Serbest Ticaret Bölgesi, Okyanusya, Orta Doğu, serbest bölgeler, Uzak Doğu ve diğer ülkelere gerçekleştirdiği ihracat yaklaşık yüzde 1,6 artarak 165 milyar 959 milyon 755 bin dolara ulaştı.
Bu dönemde ülkenin en fazla dış satım gerçekleştirdiği bölgeler 82,2 milyar dolarla AB, 26,1 milyar dolarla Orta Doğu, 15,5 milyar dolarla Afrika, 12,9 milyar dolarla BDT ve 9,4 milyar dolarla Kuzey Amerika Serbest Ticaret Bölgesi oldu.
- Orta Doğu'ya en çok kimyevi madde sattık
Geçen yıl ihracatı bir önceki yıla göre 1 milyar 870 milyon 707 bin dolar artış gösteren Orta Doğu, dış satımı söz konusu dönemde en fazla yükseliş kaydeden bölge oldu.
Orta Doğu'ya geçen yıl 27 sektörden ihracat gerçekleştirilirken, yıllık bazda bu sektörlerin 17'sinin ihracatı arttı.
Orta Doğu'ya ihracattaki artışa en büyük katkı kimyevi maddeler ve mamulleri sektöründen geldi. Sektörün ihracatı, yıllık bazda 767,2 milyon dolar artarak 3,6 milyar dolar oldu. Bu artışın bölgeye toplam ihracattaki oransal karşılığı ise yüzde 41 olarak hesaplandı.
Orta Doğu'ya ayrıca 2,9 milyar dolarlık hububat, bakliyat, yağlı tohumlar ve mamulleri, 2,7 milyar dolarlık çelik, 2,1 milyar dolarlık mobilya, kağıt ve orman ürünleri ve 2 milyar dolarlık hazır giyim ve konfeksiyon ürünleri satıldı.
Bölgeye ihracatını yüzde 128,2 artırarak 710,1 milyon dolarlık dış satım gerçekleştiren savunma ve havacılık sanayi ise oransal bazda ihracatı en fazla yükselen sektör oldu.
İhracatı değer bazında en fazla artış gösteren bölgeler sıralamasında Orta Doğu'yu, dış satımı 1 milyar 820 milyon 191 bin dolar artan BDT ve 1 milyar 205 milyon 657 bin dolar yükselen Afrika takip etti.
- İhracatı değer bazında en fazla düşen bölge AB oldu
Geçen yıl AB'ye ihracat, toplamın yüzde 49,5'ini oluştururken, yıllık bazda bölgeye gerçekleştirilen dış satım 771,3 milyon dolarlık düşüşle yaklaşık yüzde 1 azaldı. Değer bazında kaydedilen bu azalış AB'yi, aynı zamanda 2019'da ihracatın en fazla düştüğü bölge yaptı.
Türk firmaları, Avrupa'ya 2019'da 27 sektörden ihracat gerçekleştirirken, 14 sektörün dış satımında yıllık bazda artış kaydedildi.
AB'ye en fazla ihracat otomotiv sektöründen yapıldı. Geçen yıl bu sektörün bölgeye dış satımı yüzde 4,8 azalarak 23,4 milyar dolar oldu. AB'ye ayrıca 12,2 milyar dolarlık hazır giyim ve konfeksiyon, 8,5 milyar dolarlık kimyevi maddeler ve mamulleri, 6,5 milyar dolarlık elektrik ve elektronik ve 5,1 milyar dolarlık çelik ihraç edildi.
Bölgeye söz konusu dönemde dış satımı değer bazında en fazla artış gösteren sektör 1,8 milyar dolarla kimyevi maddeler ve mamulleri olurken, en fazla azalış 1,4 milyar dolarla çelik sektöründe gerçekleşti.
AB'ye ihracatı yüzdelik bazda en fazla artan sektörler ise yüzde 37,9 ile mücevher, yüzde 28,1 ile fındık ve mamulleri, yüzde 27,4 ile kimyevi maddeler ve mamulleri, yüzde 12,5 ile halı ve yüzde 8,6 ile çimento, cam, seramik ve toprak ürünleri oldu.
İhracatta geçen yıl 2018'e göre değer bazında en fazla düşüş yaşanan bölge olan AB'yi, dış satımı 731 milyon dolar düşen Kuzey Amerika Serbest Bölgesi, 487,4 milyon dolarla diğer Asya, 433,3 milyon dolarla diğer Avrupa ve 75,4 milyon dolarla Okyanusya izledi.
- BDT'ye dış satım yüzde 16,5 arttı
Verilere göre, geçen yıl, 2018'e göre ihracatta yüzdelik bazda en fazla artışın yaşandığı bölge ise BDT oldu. Bu bölgeye ihracat 2018'de 11 milyar 25 milyon 984 bin dolar seviyesinde bulunurken, geçen yıl yüzde 16,5 yükseldi.
BDT'ye geçen yıl 27 sektörden ihracat gerçekleştirilirken, yıllık bazda bu sektörlerin 23'ünün ihracatı arttı.
Bölgeye değer bazında en fazla ihracat gerçekleştiren sektör, ihracatı bir önceki yıla göre yüzde 22,9 artarak 2,1 milyar dolara ulaşan kimyevi maddeler ve mamulleri sektörü oldu. Türk şirketleri, BDT'ye ayrıca 1,2 milyar dolarlık makine ve aksamları, 1,1 milyar dolarlık otomotiv endüstrisi, 1 milyar dolarlık yaş meyve ve sebze, 953 milyon dolarlık hazır giyim ve konfeksiyon ve 946 milyon dolarlık tekstil ve ham maddeleri ihracatı yaptı.
BDT bölgesine 2019'da bir önceki yıla göre ihracatını oransal bazda en fazla artıran sektörler ise yüzde 103,6 ile savunma ve havacılık sanayi, yüzde 47,8 ile gemi ve yat, yüzde 37,2 ile çelik, yüzde 33 ile su ürünleri ve hayvansal mamuller ve yüzde 29,1 ile tütün oldu.
Geçen yıl, 2018'e kıyasla dış satımı oransal bazda en fazla artan bölge olan BDT'yi, yüzde 8,4 ile Afrika, yüzde 7,7 ile Orta Doğu, yüzde 5,3 ile diğer Amerika, yüzde 3 ile serbest bölgeler takip etti.
Öte yandan, oransal bazda ihracatı en fazla azalan bölgeler ise yüzde 8,5 ile diğer Asya, yüzde 8,3 ile Okyanusya, yüzde 7,4 ile diğer Avrupa, yüzde 7,2 ile Kuzey Amerika Serbest Ticaret Bölgesi, yüzde 1 ile AB ve yüzde 0,8 ile Uzak Doğu olarak sıralandı.
TİM verilerine göre, ihracatın 2018 ve 2019 yıllarında bölgelere göre değişimi şöyle (bin dolar):
Bölgeler 2018 2019 Değişim (yüzde) Değer farkı Pay (yüzde) Orta Doğu 24.213.595,5 26.084.302,7 7,7 1.870.707,2 15,7 BDT 11.025.984,3 12.846.175,5 16,5 1.820.191,2 7,7 Afrika 14.306.640,8 15.512.297,3 8,4 1.205.656,5 9,3 Diğer Amerika 2.511.891,9 2.644.699,8 5,3 132.807,9 1,6 Serbest bölgeler 2.163.499,8 2.228.039,4 3,0 64.539,6 1,3 Diğer ülkeler 23.283,4 26.010,6 11,7 2.727,2 0,02 Uzak Doğu 3.539.257,2 3.509.605,7 -0,8 -29.651,5 2,1 Okyanusya 906.622,3 831.197,2 -8,3 -75.425,2 0,5 Diğer Avrupa 5.866.303,6 5.433.016,2 -7,4 -433.287,4 3,3 Diğer Asya 5.747.175,0 5.259.735,0 -8,5 -487.440,0 3,2 Kuzey Amerika Serbest Ticaret Bölgesi 10.118.725,2 9.387.783,4 -7,2 -730.941,9 5,7 Avrupa Birliği 82.968.022,1 82.196.891,9 -0,9 -771.130,2 49,5 Toplam 163.391.001,2 165.959.754,6 1,6 2.568.753,4