Türkiye, Anayasa değişikliği için referanduma hazırlanıyor. Türkiye siyasi tarihinde 5 kez denenen referandum seçeneği en son 2007'de kullanıldı. Şimdi bir kez daha gündemde. Peki Türkiye tarihindeki referandumlar nasıl sonuçlandı.
İşte Türkiye'nin, kiminde yasaklar, kiminde özgürlükler getiren referandum tarihi...
Türkiye'de ilk referandum, 27 Mayıs 1960 askeri müdahalesinin ardından hazırlanan 1961 Anayasası için yapıldı.
O yıllarda referandum sözü ilk defa kullanılıyor ve halkın büyük kesimince henüz bilinmiyordu.
Referandumun halkoylaması olduğunu halka anlatmak zor oldu ama sonuçta Anayasa 9 Temmuz 1961 günü yüzde 61,5 oyla kabul edildi.
Halk ezici çoğunlukla toplu sözleşme ve grev hakkının genişletilmesine TRT'nin ve üniversitelerin özerkliğine evet diyordu.
Türk halkı, referanduma ikinci kez yine bir askeri darbeden sonra gitti. Bu kez 1982 Anayasası halkın oyuna sunuluyordu.
7 Kasım 1982 tarihinde yapılan referandumda sandıktan yüzde 91,37 ile yine evetçiler çıktı.
Hayırcılar yüzde 8,63'te kalırken halk bu kez yıllarca tartışılacak ama bir türlü toptan değiştirelemeyecek Anayasa'ya evet diyordu.
Seçmen 1961 Anayasa'sında genişletilmesi için evet dediği kişişel hak ve özgürlüklerin bu kez daraltılması için evet diyordu.
Türkiye gündemine giren 3. referandum halkın ezici çoğunlukla kabul ettiği 1982 Anayasa'sının bazı siyasilere getirdiği 5 yıllık siyasi yasaktı.
6 Eylül 1987 günü seçmene "yasaklar kalksın mı, kalkmasın mı" sorusu soruldu. Bu kez de evetçiler kazandı. Ama kıl payı farkla. Evet diyenlerin oranı yüzde 50.1, hayır diyenlerse yüzde 49.9'du.
Halk yine evet demişti ama bu kez "evet"i 1982'de kullandığının aksine özgürlükten yana kullanmıştı.
1987 yılında yapılan referandum ile siyasi yasaklar kalktı ve Bülent Ecevit, Alparslan Türkeş, Süleyman Demirel ile Necmettin Erbakan yeniden siyasi arenada yerlerini aldılar. Ecevit Demokratik Sol Parti’nin, Türkeş Milliyetçi Çalışma Partisi’nin, Demirel Doğru Yol Partisinin’nin, Erbakan ise Refah Partisi’nin genel başkanları oldular.
Yaklaşık bir sene sonra 25 Eylül 1988 tarihinde halktan yerel seçimlerin bir yıl öne alınıp alınmaması için sandık başına gitmesi istendi.
4. referandum da Anayasa'da yapılmak istenen bir değişiklik içindi.
Sandıktan bu kez hayır çıkıyordu. Hayırcılar yüzde 65, evetçiler yüzde 35 demişti. Yani halk bu kez sandıktan uzak durdu. 13 Kasım 1988 gününe erkene alınan yerel seçimlere dur dedi.
Türkiye'nin sandık başına gittiği 5. referandum 2007 yılında 367 sayısına kilitlenen siyasi krizle oldu.
Meclis'te 367 sayısını bulamayan AKP, ANAP Genel Başkanı Erkan Mumcu'nun, "Cumhurbaşkanını halk seçsin" önerisini kabul etti ve 11. Cumhurbaşkanını halkın seçmesine dönük Anayasa değişikliğini ANAP'ın desteği ile yaptı.
Dönemin cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, değişikliği referanduma götürdü. Aynı zamanda Anayasa Mahkemesi'ne de başvurdu. Sonuçta referandum süreci işledi 22 Temmuz seçimleri yapıldı.
28 Ağustos'da Abdullah Gül, Meclis'in seçtiği son cumhurbaşkanı oldu. 11. Cumhurbaşkanı Meclis tarafından seçilince bu kez rereranduma sunulan pakette süreç işlerken değişiklik yapıldı. Anayasa değişikliği 21 Ekim 2007 tarihinde referanduma sunuldu.
En düşük katılımlı, referandumda seçmenin yüzde 68'i sandık başına gitti. Yüzde 69 pakete evet oyu verirken hayır oyu kullananlar yüzde 31'de kaldı.