ANKARA (A.A) - Türklerin bin yıl önce giyim kuşamlarına özen gösterdiği, ütülü elbise, ipek mendil, eldiven ve havlu kullandığı belirtildi. Kıyafetlerini özel yöntemlerle çeşitli renklere boyayan Türkler, kendi icatları yoluyla zehirli yemeği de ortaya çıkarıyordu.
Türk Dil Kurumu (TDK) Başkanı Prof. Dr. Şükrü Haluk Akalın'ın kaleme aldığı ve Çince ile Uygurca'ya da çevrilen kitabında, Kaşgarlı Mahmud'un "Divanü Lugati't-Türk" eserine dayanılarak, Türklerin bin yıl önceki ilgi çekici geleneklerine yer veriliyor.
-"ÜTÜG"DEN "ÜTÜ"YE-
Çin'de basılarak 8 Eylülde Pekin'de tanıtımı gerçekleştirilecek "Bin Yıl Önce, Bin Yıl Sonra-Kaşgarlı Mahmud ve Divanü Lugati't-Türk" isimli kitapta yer alan bilgilere göre, Türkçede "ütü" olarak kullanılan söz, Divanü Lugati't-Türk'te "ütüg" olarak geçiyor. Bu alet, Kaşgarlı Mahmud tarafından, "mala biçiminde olan, ısıtıldıktan sonra giysilerin kırışıklıklarına bastırılarak sıcaklığın etkisiyle bu kırışıklıkların düzleşmesini sağlayan demir parçası" olarak tanımlanıyor.
Günümüzün ütüsünün ateşte ısıtılarak kullanılan eski biçimi olan "ütüg" için eserlerde, "ütidi" fiili de "ol tonug ütidi(o giysinin kırışıklıklarını ütüledi ve düzeltti)" şeklinde kullanılıyor.
Sözlük bölümünde yer alan "suvluk" sözünü Kaşgarlı Mahmud "havlu", "eliglik" sözünü ise "eldiven" olarak tanımlıyor. "Su" sözcüğünün bin yıl önceki biçimi olan "suv" kelimesine getirilen yapım ekiyle türetilen "suvluk"un, el, yüz ve vücuttaki suyu kurutmak amacıyla kullanılan havlu olduğu anlaşılıyor.
Bin yıl önce Türklerin giyim kuşamında mendili kullandığı da eserde görülüyor. Erkeğin gerektiğinde burnunu silmek için cebinde taşıdığı ipek mendil olan "ületü", Divanü Lugati't-Türk'te yer alan bir başka giyim kuşam aksesuarı olarak öne çıkıyor.
Eserde, giyim kuşam ile ilgili bir başka ayrıntı da "bodudı" sözüyle gözler önüne seriliyor. Eski Türkçedeki "bodudı" sözü, "boyadı" anlamında kullanılırken, Kaşgarlı Mahmud'un bu söz için getirdiği örnek, "ol tonug bodudı (o giysisini boyadı)" şeklinde görülüyor.
-ZEHİRLİ YEMEĞİ GÖSTEREN "ÇATU"-
Suikastların çoğunlukla zehirleme yoluyla yapıldığı dönemde, yemeklere karıştırılan zehri ortaya çıkarmak da büyük önem taşıyor. Babası ile beraber aile fertlerini böyle bir suikast sonucunda kaybeden Kaşgarlı Mahmud zehirli yemekleri ortaya çıkaran "çatu" isimli bir nesnenin var olduğunu, Türk dilinin baş ucu kitabında anlatıyor.
"Çatu"nun "balık duyargası" olduğunu, kimilerine göre ise Çin'den getirilen ve bıçak sapı yapımında kullanılan bir ağaç kökü olabileceğini aktaran Kaşgarlı Mahmud, yemekte zehir bulunup bulunmadığının "çatu" sayesinde anlaşıldığını şöyle anlatıyor:
"İçerisinde zehir bulunduğu sanılan çorba ya da yemek bir kapta getirilir. Daha sonra bu yemek 'çatu' ile karıştırılır. Eğer içerisinde zehir varsa ateş yanmamasına karşın çorba ya da yemek kaynamaya başlar. Ayrıca, 'çatu' kabın içerisinde konulduğunda da duman çıkmasa bile kabın kenarları buğulanır."