Çalışan kişilerin işverenlerden ücretsiz izin hakkını istemeleri için belli başlı koşulların sağlanmış olması gerekir. Çalışanın bu talebini işverene yazılı bir şekilde bildirmesi son derece önemlidir. Aynı şekilde işvereninde bu talebi onayladığına dair yazılı bildirim yapması gerekir. Bu koşullar sağlandığında ve işveren tarafından bu istek kabul edildiğinde ücretsiz izne çıkılır. Ücretsiz izin süresi, izin talebinin nedenleri göre farklılık gösterir.
Ücretsiz izin hakkı çalışan işçilerin kadar işverenlerinde hakkıdır. Ücretsiz izin, çalışan ile firma sahibi arasındaki iş sözleşmesinin geçici olarak askıya alınması, çalışanın çalıştığı iş yeriyle ilişkisini koparmaması ve işverenin çalışanına aylık ödememesi olarak tabir edilir. Ayrıca bu izin hakkı tanındığında sigorta primi de belli bir süre ödenmez. Ücretsiz izin hem işverenin hem de işçi vasfıyla çalışan bireylerin talep edebileceği yasal bir haktır.
Çalışan kişilerin bu izni kullanabilmeleri için bazı koşulları yerine getirmiş olmaları gerekir. Koşullar sağlanmasına rağmen işveren çalışanına bu izni tanımazsa para cezasına çarptırılır. Ücretsiz izne çıkan çalışanların bu izni almak için sundukları sebeplere göre izin süreleri değişir. Ücretsiz izin arzusunun altında yatan nedene göre izin sürelerinde farklılık gözlenir.
Bir yerde sözleşmeli olarak çalışan bireylerin geçerli bir neden sunarak ücretsiz bir şekilde izne çıkma talebinde bulunmaları ve bu talebin işveren tarafından onaylanması, ücretsiz izin olarak isimlendirilir. Ücretsiz izin için belli başlı koşullara tamamıyla uyulması gerekir. Bu koşulları yerine getiren çalışan kişilere işverenler tarafından ücretsiz izin verilir. Bu ücretsiz izin talebinin onaylanabilmesi için geçerli ve ispat edilebilecek sebeplerin olması gerekir.
Ücretsiz izin süresi çalışılan sektöre farklılık gösterir. Kamu sektöründe memur vasfıyla hizmet veren kişilere memuriyet süresi boyunca bir seneye kadar ücretsiz izin süresi verilir. Özel sektörde alışan bireylerin izin süresi ise en fazla üç ay ile sınırlıdır. Ayrıca doğum gibi durumlarda kadınlara doğumdan önce sekiz hafta ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam dört ay kadar ücretsiz izin süresi verilir.
Ücretsiz için her çalışan bireyin en yasal haklarından biridir. İş Kanunu kapsamında bu hak hem çalışanlara hem de iş yeri sahiplerine tanınır. İş yeri sahibi yanında çalışan kişiye ücretsiz izne çıkması için teklif sunabilir. Aynı şekilde çalışan kişide işverenine ücretsiz izne çıkma istediğini söyleyebilir. Ücretsiz izne çıkıldığında işveren ile işçi konumunda hizmet sunan çalışanın arasında yapılan iş aksi geçici bir süre askıya alınır. Askıya alınma durumda işçinin işveren adına çalışması gerekmez. Ücretsiz izne çıkıldığında işverenin işçiye maaşını ödememe hakkı bulunur. Yani ücretsiz izne çıkan bir kişinin her ay düzenli olarak aldığı maaş kesilir.
Ücretsiz izin hakkı ile ilgili tüm bilgiler İş Kanunu’nun içerinde yer alır. Ücretsiz izin hakkı hem işçileri hem de işverenleri kapsar. İşveren işçisinin ücretsiz izne çıkmasını isteyebilir. Aynı şekilde işçi de kanıtlanabilecek sebepler sunarak işvereninden ücretsiz izin hakkı talep edebilir. Ücretsiz izin sürecinde çalışan kişinin çalıştığı iş yeriyle olan bağı kopmaz ve taraflar arası yapılan iş sözleşmesi bitmez. İşçinin ücretsiz izin hakkı her zaman vardır. Ayrıca bir işverenin yanında çalışan personellerin ücretsiz izin haklarını kullanmaları için o iş yerinde belli bir süre çalışma koşulu da zorunlu değildir.