Olena ve kızı Marina, Polonya'dan yürüyerek ülkesine dönüyor.
Sınırdaki Mostiska kentinde konuştuğumuz anne-kız Donetskli. Rus güçlerinin yaklaşması üzerine 10 Mart'ta Sloviansk kentindeki evlerini terk etmişler. Olena'nın eşi arkada kalmış.
Olena ve Maria, Polonya'nın Almanya sınırındaki Szczecin kentinde yaşayan bir aile dostlarının evine sığınmış.
Ama yer yatağında uyumak zorunda kalmışlar. Olena, Lehçe bilmediği için iş bulamadığını söylüyor.
Şimdi Rusya'nın tehdidi altındaki Donetsk'e gidiyorlar. Donetsk, Rus güçlerinin ana hedeflerinden biri.
Olena'nın kocası Sloviansk'ta ambulans şoförü olarak çalışıyor. Karısını ve kızını bekliyor.
Ülkesine dönüşünde neler hissettiğini sorduğumuzda Olena kocaman gülümsüyor ve "Süper. Ne olursa olsun ülkemize döndüğümüz için çok mutluyuz" diyor.
Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin başladığı 24 Şubat'tan bu yana yaklaşık 10 milyon kişinin evlerini terk etmek zorunda kaldığı belirtiliyor. Bu kişilerden 4,3 milyonu başka ülkelere sığındı.
Ama cephe hatları istikrar kazanırken ve ülke savaşla yaşamayı öğrenirken bazı Ukraynalılar da geri dönmeye başladı. Hatta bazıları Rusya'nın doğrudan tehdidi altındaki evlerine dönüyor.
Ukrayna'daki savaş ikinci ayında. Ülke Rus saldırılarına direndi ve Ukrayna'nın hızla çökeceği beklentisi gerçekleşmedi. Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy, bu hafta, Batı'daki uzmanların Kiev'in 48 saatte düşeceği yorumunu yapmasının üzerinden 48 gün geçtiğini söyledi.
Polonya sınırında BBC'ye konuşan Ukraynalılar, dışarıda mültecilikten yorulduklarını anlatıyor.
Dönmek için başka gerekçeleri olanlar da var.
Kimileri savaş sırasında almadan çıktıkları evraklarına ulaşmak için, kimileri evini yağmacılardan korumak için bazıları da babalarıyla bıraktıkları çocuklarını almak için geri döndüğünü söylüyor.
Çoğu için aile, memleket ve aile özlemi ağır basmış.
Sofia, sınırdaki bir tezgahtan sosisli sandviç yiyor. Üç hafta Polonya'da kaldıktan sonra annesini dinlememiş ve ülkesine geri dönmeye karar vermiş. Paskalya'da Lviv'deki sevdiklerini görmek için gelmiş.
20 yaşındaki Sofia, Ukrayna'dan Mart sonlarında ayrılmış. Rusların Lviv'i bombalamasından sonra vaftiz annesinin Poznan'daki bir arkadaşının yanına gitmiş.
"Annem panik yaptı, beni zorladı" diyor. Polonya hükümeti ve sivil toplum kuruluşlarının mültecilere yardım etmesine rağmen orada rahat edememiş.
"Kendini yabancı hissediyorsun. Herkes yardım ediyor. Ama evin gibi değil" diyor ve Ukrayna'nın diğer bölgelerine göre daha sakin olan Lviv'de kalmayı umuyor.
Resmi verilere göre tercihini bu yönde kullanan birçok Ukraynalı var.
Polonyalı yetkililer, şimdi Ukrayna'dan giriş yapanlarla, Ukrayna'ya dönenlerin sayısının eşitlenmeye başladığını söylüyor.
Örneğin Perşembe günü Polonya'ya 24.700 kişi geçmiş. 20 bin kişi geri dönmüş.
6 Mart'ta Polonya'ya 142 bin kişi geçmiş.
Lviv-Holovniyi tren garı, Ukrayna'nın batısı için önemli bir transit merkezi. Trenler her gün savaş bölgelerinden buraya binlerce kişi getiriyor. Yardım örgütleri insanlara yiyecek, giyecek ve SIM kartları dağıtıyor. İstasyonun önüne dizili otobüsler insanları buradan sınıra ya da köylere taşıyor.
Buraya insanların çoğu doğudan geliyor. Birçok insan da doğuya geri gidiyor. Potansiyel olarak çok tehlikeli bir seçim.
İrina, kızı Katerina, annesi Lina ve kayınvalidesi Yevgenya, Ukrayna'nın orta kesimlerindeki Krivyi Rih kentinden. Evleri çatışma hattına yakın olduğu için Moldova'daki akrabalarının yanına gitmişler. Ama şimdi geri dönmeye karar vermişler.
Geri dönmek için bilet parası ödemişler. Savaş bölgelerinden batıya yapılan tren yolculukları ise ücretsiz.
İrina daha erken dönmek istediklerini ama hastalanan sekiz yaşındaki kızının iyileşmesini beklediklerini söylüyor. Neden döndüğünü sorduğumuzda "Burası vatanım" diyor.
Kızının güvenliği için kaygı duyduğunu kabul ediyor. Evlerini terk ettiklerinde Rusların saldırdığı yerler uzaktaymış. Ama şimdi Ruslar daha yaklaşmışlar.
İrina kızından hiçbir şey saklamadıklarını söylüyor.
Bazıları doğuya dönme konusunda uyarıda bulunuyor.
Garın üst katındaki klinikte gönüllüler, yeni gelenlere tıbbi ve psikolojik destek veriyor.
İrena Bous bu gönüllülerden biri.
Savaştan önce Uluslararası Dans Örgütü'nde jüri üyeliği yapmış ve Ukrayna'daki bazı dans yarışmaların organizasyonunda görev almış.
Lviv vailliğindeki bir arkadaşı işgal başladığında yardım istemiş.
İrena savaşta yıkıma uğrayan yerlere dönmeye çalışan bazı kişilerle tanışmış. "Doğuya dönmek iti bir fikir değil. Hayat kurtarmaya ve onları Lviv'de tutmaya çalışıyoruz" diyor.
Buça yakınlarından Lviv'e gelen bir kadını hatırlıyor. Burada Rus askerleri çok sayıda sivili öldürdü. Cesetler sokaklara atıldı. Bu kişi İrena'nın aksi yöndeki tavsiyesine rağmen dokuz gün sonra Buça'ya geri dönme kararı almış:
"Ona 'Lütfen gitme, bekle dedim. Belki Buça'da şimdi Rus askeri yok ama bombalar, mayınlar var. En azından onların etkisiz hale getirilmesini bekle' dedim. Arkadaşlarının kendisine kalacak bir yer bulduğunu söyleyerek geri döndü."
İrena'nın konuştuğu 60'lı yaşlardaki başka bir kadın daha savaş başlamadan Polonya'ya kaçmış. Geçen hafta ise doğudaki evine dönmüş. İrena'ya "Ne kadar yaşayacağımı bilmiyorum. Ama evimde öleceğim" demiş.