Londra - Uluslararası borsalarda geçen hafta ABD doları, Kanada doları dışındaki önemli para birimleri karşısında değer kazandı, altın fiyatları da arttı.
ABD'de geçen yıl konut piyasasında başlayan ve küresel krize dönüşen mali krizin yarattığı sarsıntının son kurbanları, ABD'li Lehman Brothers ile Merrill Lynch oldu.
Bir dönem ABD'nin dördüncü büyük yatırım bankası durumundaki Lehman Brothers, kredi krizi nedeniyle girdiği zor durumdan kurtulamayarak, hafta başında, iflas başvurusunda bulundu.
ABD'nin iki numaralı bankası Bank of America, küresel kredi krizi nedeniyle yaklaşık 46 milyar dolar zarar eden dünyanın en büyük aracı kurumu Merrill Lynch'i 50 milyar dolara satın almaya karar verdi.
ABD'nin dev sigorta şirketi American International Group'un (AIG) batmasının dünya çapında bir krize yol açmasından kaygılanan Amerikan hükümeti, şirkete acil 85 milyar dolar para aktarmayı ve karşılığında firmanın hisselerinin yüzde 80'ini denetimi altına almayı kararlaştırdı. Amerikan Merkez Bankası (Fed), AIG'nin çökmesi durumunda, zaten derin bir sıkıntıda bulunan finans piyasalarının ve ekonominin ağır zarar göreceğini belirtti.
ABD Sermaye Piyasası Kurulu (SEC), yatırımcıları ve piyasaları korumak amacıyla mali kuruluşların açığa satışını geçici olarak yasakladı.
SEC, menkul kıymetler piyasasının bütünlüğünü korumak ve yatırımcı güvenini desteklemek için mali şirketlerin açığa satışını yasaklayan İngiltere Mali Hizmetler Kurumu ile uyum içinde hareket edeceğini açıkladı.
ABD Hazinesi, varlıklarının değeri 1 doların altına düşen para piyasası yatırım fonlarını desteklemek için 50 milyar dolar kullanacağını belirtti.
ABD Merkez Bankası, bankalara ve kurumlara, para piyasalarından, varlığa dayalı menkul kıymet satın almaları için kredi sağlayacak. Bu kredinin, itfaların karşılanmasını destekleyeceği, ayrıca likidite katkısı sağlayacağı belirtildi.
ABD Hazine Bakanı Henry Paulson, krizi sona erdirmek için cesur yaklaşım gerektiğini söyledi.
-Asya borsaları-
Asya borsaları, haftaya küresel finansal krizin etkisiyle düşüşle başladılar.
Moskova borsası, ABD piyasalarından gelen olumsuz haberler yüzünden 16 Eylül'de yüzde 16'dan fazla değer kaybedince işlemler bir saatliğine durduruldu. Daha sonra borsa Cuma gününe kadar kapatıldı.
Cuma günkü açılışın ardından MICEX endeksi yüzde 23,1 ve RTS endeksi de yüzde 15,5 oranında değer kazandı.
Borsa endekslerin aşırı hızlı yükselmesi nedeniyle tekrar kapatıldı.Cuma günü borsa kapanışa kısa bir süre önce işlemlere açıldı.ABD yönetiminin, riskli krediler konusunda yeni bir plan üzerinde çalıştığı haberleri üzerine dünya genelinde borsalar yükseldi.
Çin'de Şanghay Bileşik Endeksi yüzde 9,3, Tokyo Menkul Kıymetler Borsası ortalama yüzde 3,76, Hong Kong Borsası da yüzde 7 oranında yükseldi.
-Avrupa borsaları-
Avrupa borsaları haftaya büyük kayıplarla başladı.Londra Menkul Kıymetler Borsasında FTSE 100 Endeksi haftaya yüzde 4,11 değer kaybederek 5,194 puan, Almanya'da borsanın temel göstergesi DAX Endeksi yüzde 3,57 azalarak 6.012,40 puan, Fransa'da CAC 40 Endeksi de yüzde 4,61 düşerek 4.132,83 puanla girdi.
ABD yönetiminin, riskli krediler konusunda yeni bir plan üzerinde çalışması ve mali kuruluşların açığa satışının geçici olarak yasaklanması Avrupa borsalarının haftayı yükselişle kapatmasına neden oldu.
Avrupa'nın en büyük 300 şirketini kapsayan "FTSEurofirst 300" endeksi yüzde 8,26 artarak 1.151,49 puandan kapandı.
Londra Menkul Kıymetler Piyasasında FTSE 100 Endeksi yüzde 8,84 artarak (431,30 puan) haftayı 5.311,30 puandan kapattı. Almanya'da borsanın temel göstergesi DAX Endeksi yüzde 5,56 yükselerek 6.189,53 puan ve Fransa'da CAC 40 Endeksi de yüzde 9,27 değer kazanarak haftayı 4.324,87 puandan kapattı.
Ayrıca Madrid Borsası yüzde 8,71, Milano Borsası yüzde 8,62, İsviçre Borsası yüzde 6,07, Amsterdam Borsası yüzde 8,58, Helsinki Borsası yüzde 9,73, Stockholm Borsası yüzde 8,24, Oslo Borsası yüzde 8,86 ve Kopenhag Borsası yüzde 6,81 arttı.
Sektörel bazda hisseleri en fazla yükselen bankalar olurken, İsviçreli UBS'nin hisseleri yüzde 31,66, İngiliz Barclays'in hisseleri yüzde 29,24 ve HBOS'nin hisseleri yüzde 28,91 yükseldi.
-Uluslararası döviz piyasası-
ABD dolarının uluslararası döviz borsalarında önemli para birimleri karşısında pazartesi günkü kapanış ve cuma günü öğle değerleri şöyle oldu:
/*
PARA BİRİMİ PAZARTESİ CUMA
----------- --------- ------
Japon Yeni 105,11 107,35
İsviçre Frangı 1,1161 1,1233
Kanada Doları 1,0690 1,0645
*/
Londra döviz piyasasında pazartesi günü 1,4246 dolardan kapanan avro, cuma kapanışta 1,4218 dolara düştü.
Aynı borsada haftaya 1,7945 dolarda giren İngiliz sterlini ise cuma kapanışta, 1,7946 dolar oldu.
Londra Borsasında haftaya 779,25 dolardan giren altının ons fiyatı cuma günü kapanışta 837,50 dolara çıktı.
-Petrol fiyatları-
Uluslararası piyasalarda petrol fiyatları, Ike kasırgasının petrol üretim tesislerini etkilemesi, Lehman Brothers'ın iflas başvurusunda bulunması ve ekonomik kaygıların petrol talebini etkileyeceği kaygılarıyla haftaya düşüşle başladı.
ABD tipi ham petrol 4,39 dolar azalarak varili 96,79 dolardan satılırken, Londra Brent tipi ham petrol de 4,37 dolar değer kaybederek varili 93,21 dolara düştü.
ABD yönetiminin riskli krediler konusunda yeni bir plan üzerinde çalıştığı haberleri üzerine petrol fiyatları haftayı yükselişle bitirdi.
Cuma günü akşam saatlerinde ABD tipi ham petrol varili 100,37 dolara, Brent tipi ham petrol de 97,57 dolara yükseldi.
AA