Geçtiğimiz günlerde UNİCEF ve Dünya Sağlık Örgütü, Zatürree: Unutulan Çocuk Katili isimli bir rapor yayınladı. Bu rapor, zatürree ile ilgili dikkatlerden kaçan bazı gerçekleri ortaya koyması bakımından çok önemli idi. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta, Mynet okurları için yazdı.
Rapora göre, her yıl 150 milyondan fazla çocuk zatürreeye yakalanmakta, bunların 10-20 milyonunun hastaneye yatırılması gerekmekte ve en az 2 milyon çocuk da bu yüzden hayatını yitirmektedir. Bu hastaların yarısından çoğu Güney Asya ve Afrika ülkelerinin çocuklarıdır.
Zatürreeden ölümlerin bu kadar fazla olmasının iki önemli nedeni vardır. Bunlardan biri tanının gecikmesi, diğeri de zatürreeli çocukların ancak yarısının uygun tıbbi tedavi almalarıdır.
Raporda, gelişmekte olan ülkelerde bakım hizmeti veren her 5 kişiden sadece birinin zatürreenin hemen tedavi edilmesi gerektiğini gösteren iki ana belirtiyi bildikleri vurgulanmaktadır. Bu belirtiler nefes darlığı ve solunum sayısının artışıdır.
Tanı kadar tedavi de önemlidir. Oysa, rapora göre, zatürreeli çocukların %20' sinden azına antibiyotik verilebilmiştir. Ağır zatürreelerin bakteriyel kökenli olduğu düşünülecek olursa, etkili antibiyotik tedavinin hayat kurtarıcı olduğu da kolayca anlaşılır.
Unutulan Çocuk Katili isimli rapora göre, zatürreeye bağlı ölümlerin maliyeti çok yüksek değildir. 600 milyon dolarlık bir masrafla 600 bin çocuğun hayatını kurtarmak mümkün olacaktır.
SOLUNUM ZORLUĞUNA DİKKAT
Zatürreenin klinik tablosu çocuğun yaşına ve zatürreeye neden olan mikroplara göre farklıdır, ancak yüksek ateş ve öksürük temel belirtilerdir. Küçük bebeklerde öksürük olmadan da zatürree olabileceği unutulmamalıdır.
Zatürreenin çok önemli bulguları, nefes alırken kaburga aralıklarının içeriye doğru çekilmesi ve çocuğun solunum zorluğu içinde olmasıdır. Solunum hızının 1 yaşın altındaki bebeklerde 50' nin, 2-5 yaş arasındaki çocuklarda 40' ın ve 5 yaşından büyüklerde de 30'un üzerinde olması zatürree veya başka bir ciddi solunum yolları hastalığının işaretidir. Burun kanadı solunumu, solunumun hırıltılı olması, dudakların morarması da zatürreeye ait belirtiler olabilir.
Zatürree, küçük çocuklarda ateşle beraber uyuklama veya huzursuzluk, karın ağrısı, kusma, ishal veya beslenme bozukluğu gibi belirtilerle de karşımıza çıkabilir.
Zatürree tanısı çoğu zaman klinik belirti ve muayene bulgularına dayanılarak konur. Her hastaya akciğer röntgeni çektirilmesi gerekli değildir.
RİSK FAKTÖRLERİ
Düşük doğum tartısı ve prematürelik, anne sütü almama, beslenme bozuklukları, D vitamini eksikliği, evde sigara içilmesi, kalabalık evlerde yaşama, kızamık ve boğmaca aşılarının yapılmamış olması, ailenin sosyo-ekonomik düzeyinin düşük olması çocuklarda zatürree riskini artıran faktörlerdir.
ZATÜRREE ÖNLEYİCİ AŞILAR DA VAR
Zatürreeyi ve bundan kaynaklanan ölümleri azaltmanın yollarının başında çocukların aşılanması gelmektedir. Bu amaçla kullanılan üç önemli aşı kızamık, pnömokok ve hemofilus B aşılarıdır.
Bebeklerin düşük doğum ağırlıklı olarak doğmalarının önlenmesi, yeni doğan bebek bakımının iyileştirilmesi(doğumdan sonra sıcak bir ortam ve uygun beslenme), anne sütüyle beslenmenin sağlanması, kapalı alanlardaki hava kirliliğinin ve sigara içilmesinin önlenmesi… de zatürreelerin azaltılmasında rolleri olan diğer faktörlerdir.