Boğazın tıbbi adı olan farenksin üç bölümünden biri olan nazofarenks; boğazın burun ile birleştiği yere verilen isimdir. Bu bölümde bulunan skuamöz hücrelerinin kontrolsüzce çoğalmasıyla meydana gelen üst yutak kanserinin spesifik bir sebebi olmamakla beraber kanser için saptanmış genel riskler tetikleyici olur.
Farklı risk faktörlerinin etkisiyle vücudun çeşitli bölgelerinde meydana gelen kanser hastalığının birçok çeşidi vardır. Nadir görülen kanser türlerinden biri ise üst yutak (nazofarenks) kanseridir. Dünyanın farklı coğrafi bölgelerinde görülme sıklığı değişen bu kanser türü ABD’de oldukça nadir tespit edilir. Ancak Güneydoğu Asya başta olmak üzere dünyanın diğer kısımlarında daha sık karşılaşılır. Değişik etnik gruplarda endemik bir dağılıma sahip olan üst yutak kanseri, coğrafi bölgeye göre insidansı değişiklik gösterir. Avrupa ve Kuzey Amerika ülkelerinde nadir görülmesinin aksine yer yer Akdeniz iklimine sahip olan Türkiye’de orta sıklıkta görülür.
Üst yutak kanserinin görülme sıklığı nasıldır ve üst yutak kanseri nedir sorularını cevaplandırdıktan sonra sıra Nazofarenks belirtilerinin neler olduğunu açıklamada. Şiddetli boğaz ağrılarınız olduğunda ya da günler süren sancılarınız olduğunda aklınıza nazofarenks gelebilir. Ancak şüphelerinizi bir kenara bırakıp aşağıda sıralanacak olan belirtileri gözden geçirmelisiniz. Ağrı ve sancıların yanı sıra gözlemleyeceğiniz bu belirtiler doğrultusunda doktorunuza gidebilirsiniz. Üst yutak kanserinin ilk evrelerinde nadiren semptom gözleniyor olsa da ilerleyen evrelerde dikkat çekici semptomlar meydana gelebilir. Nazofarenksin olası semptomları şunlardır:
Yukarıdaki üst yutak kanseri belirtileri arasından herhangi birini ya da birkaçını vücudunuzda gözlemlediyseniz ve sizin için olağan dışı değişikliklere sebep olduysa en kısa sürede doktorunuza görünmenizde fayda var.
Normal hücrelerin kontrol dışı çoğalmasıyla meydana gelen kanser çeşitlerinden biri olan Nazofarenks kanserinin neden kaynaklandığı tam olarak bilinmemekle beraber tespit edilmiş bazı risk faktörleri vardır. Bu risk faktörleri kişinin bu hastalığa yakalanması için zemin hazırlarken aynı zamanda hastalığın hızlı ilerlemesine de sebep olur. Nazofarenks kanseri için bilinen risk faktörleri şunlardır:
• Beslenme şekli; araştırmaların sonucu gösteriyor ki tuzlu, terbiyeli ve salamura gıdaları fazla tüketen toplumlarda Nazofarenks kanseri daha yaygın görülür.
• Bazı virüsler; uzmanlar tarafından Epstein Barr virüsü Nazofarenks kanseri ile ilişkilendirilmiştir. Ancak Epstein Barr virüsüne sahip olan ve zarar görmeyen birçok insan vardır.
• Ahşap tozu; iş ya da meslek gereği ahşap tozuna fazla maruz kalan kişiler yüksek risk grubundadır. Ancak hangi kimyasalları içeren ahşapların zararlı olduğu henüz net değildir.
• Aile öyküsü; birçok hastalıkta olduğu gibi üst yutak kanserinde de bu hastalığı geçiren yakın bir akraba olması riski arttırır.
• Sigara kullanımı; uzun süre sigara kullanan insanların bu hastalığa yakalanma riski sigara kullanmayanlara göre üç kat fazladır.
• Kulak, burun ve boğaz hastalıkları; orta kulak enfeksiyonu, polip ya da kronik burun tıkanıklığı ve akıntısı olan kişiler risk altındadır.
Nazofarenks korsinomu önlemek için bilinen herhangi bir yol bulunmaz. Ancak yukarıda bahsedilen risk faktörlerinden kaçınarak üst yutak geniz kanseri gibi hastalıklardan kendinizi koruyabilirsiniz. Hastalığa yakalanma riskini azaltmak için yapabileceklerinizin başında sigara kullanımından uzak durmak gelir. Birçok hastalığa sebebiyet veren sigara kullanımınızı durdurarak üst yutak kanseri riskinizi 3 kat azaltmış olursunuz. Bunun dışında tuzlu ve salamura gıdaların tüketimini azaltmak da tavsiyeler arasındadır. Risk faktörlerinde uzak durarak kendinizi korumaya alabileceğiniz gibi doktora başvurarak tarama testi talebinde de bulunabilirsiniz. Ancak Nazofarenks tarama testleri genellikle Çin gibi hastalığın yaygın olduğu ülkelerde yapılır. Hastalığın yaygın olduğu coğrafyalarda yapılan rutin tarama testleri dışında Epstein Barr virüsünü tespit etmek amacıyla kan testi de yapılabilir.
Doktorunuzun hazırlayacağı tedavi planı için bilinmesi gereken bazı kriterler vardır. Bu kriterlerin başında üst yutak kanseri evrelerinden hangisinde olduğunuz gelir. Bulunduğunuz evreye bağlı olarak hazırlanacak olan tedavi planı için tolere edebileceğiniz yan etkiler de oldukça önemlidir. Bu kriterler göz önünde bulundurularak radyasyon terapisi ya da kemoterapi ve radyasyon terapisi birlikte yapılır. Radyasyon tedavisi; X ışını ya da proton kullanarak kanser hücrelerinin öldürülmesidir. Radyasyon tedavisinde hasta bir masanın üzerine yatırılır ve radyasyon makinesi vücuttaki kanser hücrelerini hedef alarak etrafınızda hareket eder. Kemoterapi ise kimyasal kullanarak kanserli hücreleri öldüren ilaçlı bir tedavi yöntemidir. Kemoterapi ilaçları hap şeklinde ya da damar yoluyla kullanılabilir. Radyasyon ve kemoterapi yöntemleri tek başlarına uygulanabileceği gibi birlikte de uygulanabilir. Tedavi yöntemleri tümör boyutuna göre değişiklik gösterebilir. Örneğin; kanser tümörleri küçük ise sadece radyasyon tedavisi yeterli olabilir ancak diğer durumlarda radyasyon tedavisi kemoterapi ile birleştirilmelidir.