Soru: Sık sık işlenmiş gıdalardan bahsediyorsunuz ve onlardan uzak durmanın daha iyi olduğunu söylüyorsunuz. İşlenmiş gıdaların hangileri olduğu konusunda emin değilim.
Cevap: Günümüzde işlenmiş gıdalardan kaçmak neredeyse imkansız; ama bu çabaya da değer; çünkü “çıplak” kaloriler, pankreası çok fazla uyararak insülin salgılanmasına sebep oluyor. Bunun sonucunda, enerji elde etmek için hemen yakılmayan kaloriler depolanıyor (bu da yağ oluyor). Tabii bu esnada kan şekeri çok fazla düşerek asabiyet, yorgunluk, iştah ve fenalaşmaya sebep oluyor.
İşlenmiş karbonhidratlar, genellikle karmaşık (nişasta) olmayan, basit (şeker) karbonhidratlar. Sebzeler karmaşık grupta yer alıyor ve genellikle işlenmiş olma riski taşımıyorlar; ama bazı istisnalar var. Tahıllar da karmaşık grupta yer alıyor; ama çabuk bozulduklarından işleniyorlar. İşlenince içlerinde bulunan nişasta, lifler olmaksızın büyük oranda konsantre hale geliyor; bu da kana karışmalarını hızlandırıyor. Besleyenler de yok oluyor. Ekmek, un, pastane işi yiyeceklerin hepsi bu kategoriye giriyor ve yüzde 100 tam tahıllı olan (yani işlenmemiş olan) çeşitlerini bulmak da çok zor.
İşlenmiş karbonhidratlar, işlem gördükten sonra içerdikleri lifleri büyük oranda kaybediyorlar. Kendi sindirimleri içi gereken besleyenler de yok oluyor. Bu nedenle vücut, bu besleyenleri kendi deposundan çalıyor (tabii depoda varsa, yoksa o zaman hastalık belirtileri görülebiliyor). Lifin varlığı, şekerin kana karışmasını geciktirdiğinden vücut, lif yokluğunda gelen kimyasal şeker dozuna aşırı tepki vererek fazla miktarda insülin üretiyor. Bu da kan şekerinin düşmesine sebep oluyor.
Düşük kan şekerine sebep olan fazla insülin salgılanmasının sonuçları ise; asabiyet, baş ağrısı, açlık, yorgunluk ve fenalık hissetmek.
Patates genelde işlenmiş olmamasına rağmen, patatesteki nişasta neredeyse saf nişasta olduğundan kalorisi yüksektir ve lif de içermez (eğer fırında patates yerken kabuğunu da yemiyorsanız tabii). Buna karşılık diyetlerde sık sık önerilir. Üstelik kızgın, yanmış yağa atarsanız, en felaket yiyeceklerden birini elde etmiş olursunuz. (Muhtemelen en kötüsü donattır: Yanmış yağda kızartılan işlenmiş karbonhidrat, üzeri de işlenmiş şekerle kaplı!)
Basit karbonhidrat kategorisinde, işlenmiş şeker içeren her şeyden uzak durmanız gerekiyor. Şeker, mısır pekmezi, yüksek fruktozlı mısır pekmezi, sakaroz, konsantre meyve suları (ya da herhangi bir meyve suyu) ve bunları içeren her gıda, kilosuna dikkat eden kişi için risklidir.
Her yiyecekte şeker olabilir, bu nedenle dikkatli olmak gerekir. Konservelerin bile üzerini okuyun. Evet, şeker genelde buralardadır.
Sağlıklı günler,
Dr. A.N. Spreen