Uzmanından Soba Zehirlenmeleri Uyarısı

Özel Çorlu Reyap Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Esra Karaaslan, karbonmonoksit ve soba zehirlenmeleri konusunda vatandaşları uyardı. Dr. Karaaslan bu mevsimde artan vaka sayısına işaret ederek soba kullananların dikkatli olmalarını istedi.

Ne yazık ki günümüzde pek çok evde hala soba kullanılıyor diyen Özel Çorlu Reyap Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Esra Karaaslan: “Zahmeti bir yana ölümcül tehlikesi olması ve hatta pek çok kişinin hayatına son vermesi üzüyor. Bu yüzden soba kullananların son derece dikkatli olması gerekiyor. Dikkat edilmesi gereken ilk husus iyi bir soba ve kaliteli yakacaktır. Zira çoğu soba kömürdeki uçucu maddeleri yakamadığı için zehirlenmeler meydana gelebiliyor. Soba, oda içerisinde en uygun yere kurulmalı ve yerden en az 5-10 santim yüksekte olmalıdır. Ayrıca boruları temiz olmalı ve yakılırken en fazla üçte iki oranında doldurulmalıdır” dedi.

Soba zehirlenmelerinin önemli nedenlerinden biri de yatmadan önce sobayı yakmak veya ilave yakıt koymaktır diyen Karaaslan: “Bu nedenle sobanın sabaha kadar kendi yakıtıyla yanmasını sağlamalıyız. Ayrıca sobayı yakarken üstten yakmalıyız ve soba tam tutuşmadan ilave yakıt atmamalıyız. Bu sayede sobanın daha etkin bir biçimde yanmasını sağlamış ve karbonmonoksit salınımını en aza indirmiş oluruz” diye konuştu.

Karbonmonoksit renksiz, tatsız, kokusuz, yanıcı, zehirli bir gaz olduğunun altını çizen Uzm. Dr. Karaaslan: “Karbon monoksit zehirlenmeleri sıklıkla kapalı bir ortamda meydana gelen yanma sırasında olur. Bacası çekmeyen şofben, soba, ocak bunlara neden olabilir. Ayrıca karbonmonoksitin kullanıldığı veya üretildiği iş kollarında da meydana gelebilir. Karbonmonoksitle meydana gelen zehirlenmelerde kısa süre içerisinde tıbbi müdahale yapılmazsa ölümle sonuçlanabilir” dedi.

Karbonmonoksit zehirlenmelerine neden olabilecek tehlike ortamlarını da sıralayan Karaaslan: “Kapalı ortamda meydana gelen yanmalar, açık ocaklar, bacası çekmeyen soba, şofben, bacasız gaz sobaları gibi, ısıtma amacıyla kullanılan her tür soba ve ocakta havagazlı, linyitli, kok kömürlü ve benzeri yanma sırasında oluşur. Karbonmonoksit, havagazı ve jeneratör gazlarının bileşiminde bulunur. Ayrıca yangın ve patlamalarda çıkan dumanlarda vardır. Motorların egzoz gazlarında vardır. Benzinli motorlarda çok, dizel motorlarında daha az olur. Özellikle kapalı garaj, park binaları, feribotlar, motor onarım ve bakım işleri bu bakımdan tehlikelidir. Ayrıca, yanlış yapılmış ve defektli her tür ısıtma sistemleri, açık ocaklar, karbonmonoksitli gazların üretimi, dağılımı, kullanımı, tünel, maden ocağı gibi yerlerdeki yangın ve patlamalar, kimya endüstrisinde karbon monoksit kullanılan işlemler, başlıca tehlike kaynaklarıdır” şeklinde konuştu.

Karbonmonoksidin zehirli etkisi kanda oksijen taşıyan eritrositlerin, kırmızı kan hücrelerinin içeriğinde bulunan bir madde olan hemoglobine, oksijene göre çok daha fazla bağlanmasından kaynaklanır. Ortaya çıkan karboksihemoglobin hipoksemiye neden olur. Zehirlenme, hemoglobinin yüzde 20`si dönüştükten sonra belirtiler giderek şiddetlenir. Başağrısı, baş dönmesi, bulantı, kusma, taşikardi ve kan basıncı yükselmesi, bazen pektanjinöz yakınmalar, kulak çınlaması, dalgınlık, genel bitkinlik, apati, bazen kas krampları, ciltte kiraz kırmızısı renk, bilinç kaybı ve ölüme kadar neden olabilir” dedi.

Karbonmonoksit zehirlenmelerinin kronik sağlık bozukluğuna da neden olabileceğini kaydeden Uzm. Dr. Esra Karaaslan: “Düşük miktarlarda uzun süre maruz kalmaya bağlı zararları öncelikle merkezi sinir sistemi ve kalpte ortaya çıkar. Dar anlamda kronik karbon monoksit zehirlenmesi tartışmalıdır. Ne var ki, yinelenen, az miktarda, ancak uzun süreli maruz kalma durumlarında psikolojik ve sinirsel bozukluklar ortaya çıkmaktadır. Akut zehirlenmelerinin bıraktığı sekeller de bunlara katılabilir. Uyku, bellek bozuklukları, parkinsonizm, görme ve konuşma bozuklukları, kalpte aritmiler, iyokard zararları ortaya çıkabilir” dedi.

Karbonmonoksit zehirlenmelerinde yapılması gereken ilk yardım konusunda da bilgiler veren Özel Çorlu Reyap Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Esra Karaaslan: “Kazada yerinden uzaklaştırma, temiz havaya çıkarılmalıdır, suni solunum, gerekirse entubasyon, yüzde 100 hiperbarik oksijen verilir, solunum ve dolaşıma yardımcı ilaçlar verilir, hasta sıcak tutulmalıdır, suni solunum ve gerekirse kalp masajı uzun süre yapılmalıdır” dedi.

Kışın soba faciası yaşamamak için bazı uyarıların dikkate alınması gerektiğini de sözlerine ekleyen Karaaslan uyarıları ise şöyle sıraladı: “Tekniğine uygun imalatı, temizliği ve bakımı yapılmayan bacalar zehirlenmelere ve yangınlara neden olur. Bacalar, kömür gibi fazla miktarda is bırakan yakıt kullanıldığı takdirde 2 ayda bir, diğer yakıtlar kullandığı takdirde ise 3 ayda bir temizlettirilmeli. Kullanılan yakıtın standartlara uygunluğu kontrol edilmeli. İzin belgesi olmayan satıcılardan kömür alınmamalı. Yatmadan önce sobaya kesinlikle yakıt konulmamalı. Binaların yangından korunması yönetmeliklerine mutlaka uyulmalı. Baca gazlarının soğumasını azaltmak, baca tepmesini önlemek ve hava şartlarının etkisini azaltmak için bacalar yalıtılmalı veya baca duvarı et kalınlığı en az 10 santim olmalı. Bacalara, yağmur suları, kuşlar, ağaç yaprakları ve benzeri maddelerin girmesini engellemek için mutlaka başlık kullanılmalı. Soba tutuşturulurken yakıtın üstten yanması sağlanmalı, böylece soba içinde ortaya çıkan zehirli gazlar yanarak sobayı terk ederler. Şofben zehirlenmeleri genellikle gaz kaçaklarından değil, yeterli havalandırma yapılmayan yerlerde, oksijen oranının düşmesi sonucunda karbonmonoksit oranının yükselmesiyle gerçekleştiği için şofbenin kullanıldığı yere sürekli temiz hava girmesi sağlanmalı. Bacalar yatak odalarından, merdiven sahanlığından, bina girişlerinden, havalandırma boşluklarından, çatı arasından, banyo ve tuvaletten geçirilmemeli. Gece yatarken soba kesinlikle açık bırakılmamalı.”