Skrotum (erkeklerde testislerin bulunduğu torba), testislerinizi tutan deri kaplı bir kesedir. Aynı zamanda üreme bezlerine kan sağlayan arterleri ve damarları da içerir. Skrotumda bir damar anormalliği varikosele neden olabilir. Varikosel, skrotumdaki damarların genişlemesidir. Bu damarlara pampiniform pleksus adı verilir.
Varikosel sadece skrotumda oluşur ve bacakta oluşabilecek varisli damarlara çok benzer.Varikosel, bazı durumlarda kısırlığa yol açabilen sperm üretimi ve kalitesinin azalmasına neden olabilir. Testisleri de küçültebilir. Peki nasıl belirti verir, nasıl tedavi edilir?
Vertikosel, erkek kısırlığının tedavi edilebilen ve en sık görülen sebebidir. Varikosel belirti olarak testislerin çevresinde ağrı ve bacak içerisinde çekme tarzında belirtiler verebilir. Mekanizma olarak birçok mekanizma tariflenmektedir ama en sık olarak belirteceğimiz testis çevresindeki damarların genişlemesine bağlı olarak testislerde sıcaklığın artması ve buna bağlı olarak testislerin fonksiyonlarını tam olarak gerçekleştirememesi ve sperm sayı ve kalitesinin, sperm hareketlerinin azalması şeklindeki belirtiler ile kendini gösterir.
Varikoselin teşhisinde skrotal dopler ultrason kullanılır. Hasta kısırlık sebebi ile doktora başvurduğunda önce sperm tahlilinin yapılması gerekir ama ağrı sebebi ile gelen hastalarda yaşı 18-20'nin üzerinde ise sperm tahlilinin yapılması gerekir. Sperm tahlili veremeyecek yaşlardaki hastalar için sadece skrotal dopler ultrason tetkik ve değerlendirme için yeterlidir.
Sperm sayı ve kalitesinin etkilenmesi varikosel ameliyatının yapılması için bir endikasyondur. Öncelikli olarak hareketin azalması morfolojinin bozulması ve sonrasında sayının azalması şeklinde belirtiler gösterir. Spermin sayı ve kalitesi etkilenmemişse, hasta bekar ise varikosel ameliyatı bekletilebilir. Hasta 6 ayda bir sperm tahlillerini tekrarlayarak takibe alınır. Ama testis boyutunun çok azalması ameliyat kararını belirleyici olabilir. Küçük yaştaki sperm tahlili yapılamayan hastalarda ileri derecede varikosel varsa, testisteki değişikliklerde direkt ameliyat kararı verilebilir.
Varikosel ameliyat mikrocerrahi, makrocerrahi ve laparoskopik yöntemlerle yapılabilir ama tercih olarak komplikasyonlar oluşmaması ve sonuçların daha iyi olması açısından mikrocerrahi önerilir.
Varikosel; testiste ağrı, bacak içerisinde çekme, testis boyutunda küçülme, testiste torba şeklinde şişlik, damarların şiş olarak ele gelmesi şeklinde belirtiler gösterebilir.
Hasta kendisinde varikosel olduğunu fark etmeyebilir ve testisinde ağrı sebebiyle doktora başvurabilir. Çocuğu olmaması sebebiyle de doktora başvurabilir. Üroloji doktorunun değerlendirmesi sonucunda varikoselden şüphe duyulursa, doppler ultrason teşhisiyle varikosel varlığı ortaya konur.
Hasta 20 yaşının altındaysa ve sperm veremiyorsa, sperm tahlili yapmaya gerek yoktur. Bu durumlarda ileri derecede varikosel varsa, ameliyat kararı sperm tahlili olmadan da verilebilir. Ejaculate verebilecek hastalarda varikosel tespit edilse bile mutlaka 2 adet sperm tahlilinin yapılması gerekir. Sperm tahlilindeki değerlere göre ameliyat kararı verilebilir. Sayı, morfoloji ve hareket normal ise, hastanın sperm tahlili 6 ayda bir yapılarak takip edilir.
Çocuğu olmayan çiftlerde tetkik sırasında varikosel tespit edilirse bu durumlarda da sayı normal olsa bile varikosel ameliyatı yapılabilir.
Erkek kısırlığı sebebiyle başvuran hastaların yapılan tetkikleri sonucunda varikosel tespit edilirse, bunların tedavisi cerrahi veya embolizasyon adı verilen yöntemle olabilir.
İlaç tedavisi yoktur. Her varikosel mutlaka tedavi edilmek zorunda değildir. Varikoselin tedavi edilmesi için yaş sınır, sperm sayısındaki değişiklik ve çiftlerin çocuğunun olmaması gibi kriterler ortaya konmalıdır. 3 tane çocuğu olan 40 yaşındaki erkek hastada, ağrı problemi yoksa varikosel ameliyatının yapılmasının gerekliliği yoktur.
Varikosel, sperm sayı ve kalitesini azaltarak etki gösterir. Bunun haricinde ağrı da yapabilir. Çocuğu olup şiddetli ağrı duyan hastalarda ameliyat düşünülebilir. 20 yaş altındaki erkeklerde boşalma olmadan da ameliyat yapılabilir. Boşalabilen hastalarda sperm sayı ve kalitesi normalse, 6 ay arayla tetkik yapılarak varikosel takip altına alınır.
Varikosel ameliyatı açık cerrahi laparoskapi yöntemiyle yapılabilir. Açık cerrahi yönteminde mikro cerrahi teknik mutlaka kullanılmalıdır. Buna ilaveten embolizasyon tekniği kullanılmaktadır.
Mikrocerrahi varikoselde nüks oranı çok düşüktür. Makrocerrahi ameliyatlarında varikosel operasyonu sonrası bütün damarlar ayrıntılarıyla gözükmediği için atardamarın bağlanma ihtimali vardır. Lenf bağlanmasıyla da hidrosel gelişimi ihtimali ortaya çıkar. Mikrocerrahi yöntemlerde bunların oluşması minimize edilmiştir.