Soya sütü
Şu anda raflarda en fazla bulunabilecek alternatif. Bilim çevreleri soyayı tartışmalı bir yiyecek olarak görse de bazı kanser türlerine yakalanma ihtimalini azalttığı epeydir biliniyor. Ayrıca erkeklerdeki kadınlık hormonunu artırdığı söylentilerinin ne denli abartılmış olduğu biraz okuyunca ortaya çıkıyor. Yani soya sütü içip göğüsleri büyüyen bir erkek henüz görülmedi, erkek veganlar da rahatlıkla tüketebilirler.
Piyasada tatlandırılmış ve tatlandırılmamış seçenekleri bulunan soya sütünü evde de yapmak mümkün. Gereken malzemeler; 1 su bardağı soya, 5,5 bardak su, isteğe göre 2 çorba kaşığı şeker, 1 tatlı kaşığı tuz. Malzemeleri az olsa da hazırlama kısmı biraz zahmetli. Derin bir kaba koyduğunuz soyanın üstünü 3-4 parmak geçecek kadar su koyup 8-10 saat arası şişmeye bırakın. Şişen soyaların kabuklarından kurtulmak için ellerinizin arasında ovun. Kabuklarından kurtulduğunuz soyaları blendera koyup üstüne 2 bardak su ekleyin ve püre olana kadar karıştırın. Blenderdan geçirdiğiniz bulamaca 2,5 su bardağı su ekleyin ve ocakta kaynatın. Süt ısındıkça üstünde biriken köpüğü toplayın. Bu aşamadan sonra isteğe göre şeker ekleyebilirsiniz. Soya sütü, pişme aşamasında çabuk taşar ve dibi tutar, bu yüzden pişerken mutlaka karıştırın. Pişen soya sütünü ocaktan alıp soğuduktan sonra süzün. Çıkan posayı yiyebileceğiniz gibi hamur işlerinde de kullanabilirsiniz. Soya sütü buzdolabında saklanmalı ve 3-4 gün içerisinde tüketilmeli.
Pirinç sütü
Soyadan sonra en çok bulunan ve tercih edilen alternatif süt. Kaynatılıp püre haline getirilen pirincin suyla karıştırılıp fermante edilmesiyle yapılıyor. Piyasadaki pirinç sütlerinde ise durum bu kadar basit değil. Piyasadaki pirinç sütlerinin sadece %14’ü pirinçten oluşuyor. Geri kalan kısım ise su, yağ ve tuz. Pirinç sütü, ince yapısından ötürü çay ve kahve kullanımı için pek uygun değil ama keklerde ve kurabiyelerde inek sütüyle aynı dokuyu yarattığı için sıklıkla kullanılıyor.
Pirinç sütünün %1’lik yağ oranıyla veganlara olduğu kadar sıkı bir diyetin içinde olanlara da hitap ettiğini söyleyelim. Pirinç sütünü de soya sütü gibi evde yapmak mümkün. Gereken malzemeler 1 su bardağı kırık pirinç ve su. Kırık pirinçler ılık su ile 4 defa yıkanır. Daha sonra derin bir kaba alınan pirinçlerin üstünü kapatacak kadar su eklenir ve bir gece suyun içinde bekletilir. Ertesi sabah, pirinçlerin üstündeki su hiç karıştırılmadan dökülür. Kabın içindeki pirinçler blender ile pürüzsüz bir hal alıncaya kadar karıştırılır. Pürüzsüz hale gelen pirinçler ince bir elek vasıtasıyla süzülür. Eleğin altında kalan suyu pirinç sütü veya eskilerin tabiriyle pirinç sübyesi olarak kullanabilirsiniz.
Kenevir sütü
Kenevir tohumlarından elde edilen kenevir sütü, içeriğindeki yüksek omega-3 miktarıyla dikkat çekiyor. Tek tük market raflarında görmeye başladığımız bu sütü evde yapmak mümkün. Gerekenler; 1 su bardağı kenevir tohumu ve 3-4 bardak su. 5-6 saat önceden üzerini kapatacak kadar suya konulan kenevir tohumlarını buzdolabında bekletin. Daha sonra sudan çıkardığınız kenevir tohumlarını çöplerinden ayırın ve blendera atın. Üstüne 1 bardak su ekleyip beyaz süt kıvamına gelene kadar karıştırın.
Karıştırma işlemi sırasında hangi yoğunlukta süt istediğinize bağlı olarak birkaç bardak su ekleyebilirsiniz. Blendar'dan geçirdiğiniz kenevirin posasını ince bir elekte süzün, eleğin altında kalan suyu kenevir sütü olarak kullanabilirsiniz. Sütünüze değişik tatlar vermek isterseniz, şeker veya vanilya eklemekten çekinmeyin. Kalan kenevir posasını kullanabileceğiniz bir sürü tarif olduğunu hatırlatalım.
Yulaf sütü
Diyet zamanlarında kahvaltıların vazgeçilmezi olan yulafın pek çok kullanım alanı var, bunlardan birisi de sütünü yapmak. Kolesterolden sindirim problemlerine kadar sayısız derde derman olan yulafın sütü de bu faydaları bünyesinde barındırıyor. Deneyenlerin söylediğine göre, köpüklü sütle yapılan kahvelere harika bir tat katıyormuş. Bu yararlı içeceği evde hazırlamak oldukça kolay. Gerekenler; 1 bardak yulaf ezmesi, 3 bardak su ve 4 çay kaşığı arpa misosu. Suyu kaynatıp altını kapatın ve yulafı kaynamış suya döküp 30 dakika yulafın suyu çekmesini bekleyin. Ardından arpa misosunu ekleyip iyice karıştırın. Daha sonra yulafı ince bir elek kullanarak tercihen cam bir kaba süzün. Süzdüğünüz sıvıyı yulaf sütü olarak hem kahvelerinizde kullanabilir hem de sade olarak içebilirsiniz. Yemeklerden önce aç karnına içeceğiniz yulaf sütü yarattığı tokluk hissiyle öğünlerinizde daha ölçülü yemenizi sağlayacak.
Kaju sütü
Amerika kıtasından gelip hayatımıza giren bu kuru yemişin yerini hiçbir şey tutmuyor. Yerken insanı kendinden geçiren bu lezzetin sütü de enfes ve yapması çok kolay. Gerekenler; 1 bardak çiğ kaju, 6-7 bardak su. Tuzla kavrulmuş kajuları suyun içinde çok uzun süre bekletmeniz gerekeceği için çiğ kaju kullanarak zaman kazanabilirsiniz. Bir bardak çiğ kajuyu 1 saat boyunca suyun içinde bekletin. Daha sonra suyunu süzdüğünüz kajuları blender'a atın ve üstüne istediğiniz sütün yoğunluğuna göre su ekleyin. Tek kişilik süt yapmak için 4-5 bardak su yeterli oluyor, ancak daha sonra da kullanmak isterseniz 6-7 bardak su koyabilirsiniz. Blender'a atıp üstüne su eklediğiniz kajuları hiçbir tane kalmayana kadar blender'da karıştırın. Yaklaşık 1,5-2 dakika sonra kaju sütünüz hazır. Bir hafta kadar buzdolabında saklanabilen kaju sütünü içmeden önce çalkalamayı unutmayın.
Badem sütü
Tam anlamıyla bir kalsiyum deposu olan badem sütü gün geçtikçe market raflarındaki yerini alıyor ancak fiyatı el yakan cinsten. Kolesterol sorunu yaşayanlardan veganlara kadar geniş bir kitle tarafından tercih edilen badem sütü, laktoz duyarlılığı bulunanların sıkça tükettiği bir gıda. Ayrıca, inek sütüne pek yanaşmayan miniklerin sağlıklı beslenmesi için anneler tarafından da tercih ediliyor. Ancak, bazı bünyeler bademe karşı alerjik reaksiyon gösterebildiği için çocuklara içirilmeden önce doktora danışılması şart.
Peki, bu pek faydalı alternatif sütü evde nasıl yapabilirsiniz? Gerekenler; 1 su bardağı çiğ badem, 1 litre su ve tatlandırmak istiyorsanız 1 tatlı kaşığı bal, 1 çay kaşığı tarçın. Çiğ bademleri 8 saat suda bekletin. Sudan çıkardığınız bademleri duruladıktan sonra 1 bardak su ekleyerek blenderdan geçirin. Daha sonra kalan suyu da üstüne ekleyip öğütmeye devam edin. Tamamen öğüttüğünüz karışımı ince bir süzgeç kullanarak süzün. Süzdüğünüz sıvı, badem sütü olarak tüketilmeye hazır. Kalan badem posasını, kurabiye ve kek tariflerinizde kullanabilirsiniz.