Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası (VOB) Genel Müdürü Çetin Ali Dönmez, ''Vergi problemi, bu haksız uygulama kalkarsa, şu anda yaklaşık 100 milyon dolar civarında günlük işlem hacmi olan döviz vadeli işlemlerini, 5 katına çıkarabiliriz'' dedi.
Vadeli işlem opsiyon piyasasının Türkiye'deki işleyişi hakkında bilgi vermek ve bu alandaki gelişmeleri aktarmak amacıyla düzenlenen basın toplantısında konuşan Dönmez, özellikle aracı kurumların bilançolarındaki gelirlerin büyük kısmının VOB'da işlem gören sözleşmelerden elde edildiğini bildirdi.
VOB'un, 2005 yılında açılmasıyla piyasalara yeni bir soluk geldiğini dile getiren Dönmez, yatırımcıların farklı bir işlemle tanıştıklarını ve daha çok yatırımcının geldiğini belirtti.
VOB'un işlem hacminin, 1 milyar doların üzerine çıktığını vurgulayan Dönmez, yatırımcıların artık, piyasanın yönüne yatırım yaptıklarını, borsanın düşmesine de çıkmasına da sevinenlerin olduğunu ve artık tek tek hisse senetlerine değil, piyasaya yatırım yapmayı öğrendiklerini ifade etti.
Endeks kontratlarının, spot piyasanın likiditesini de bozmadığını anlatan Dönmez, şunları kaydetti: ''Piyasaya, yabancı ilgisi de arttı. Gelişmemiş piyasalara, ya niteliği düşük yatırımcı ya da getiri beklentisi yüksek olan yatırımcı girer. Vadeli işlem piyasalarının gelişmesiyle artık, daha nitelikli yatırımcılar, yatırım yapıyor.Türkiye'de tarım ürünleri piyasası da iyi işlemiyor. Vadeli işlem piyasaları, bu alanın gelişmesine de yardımcı olacak. Çiftçi artık, 'şimdiden satabiliyorsam satayım, kafam rahat etsin' diyor ve vadeli işlem piyasalarını kullanıyor. Finansal ürünler sonradan eklenmiş olsa da aslında, bu piyasaların temelinde, tarım ürünleri var.''
Çetin Ali Dönmez, geçen yılın tüm dünyada zor bir yıl olduğunu vurgulayarak, 2008 yılında, organize piyasalarda türev araçlar işlem hacminin, ilk defa düştüğünü bildirdi.
Bazı borsalarda, 2008'in ilk çeyreğine oranla son çeyreğinde işlem hacimlerinin yarıya düştüğüne dikkati çeken Dönmez, açık pozisyon işlem hacimlerinin de geçen yılın sonuna doğru düştüğünü ifade etti.
VOB'un, 2007 yılında 118 milyar lira olan toplam işlem hacminin, 2008'de 208 milyar liraya çıktığını anlatan Dönmez, ''Krizle birlikte, 2008 yılında bizim gibi borsalara çok iyi bir yol açıldı. Çünkü, krize yol açan enstrümanların bir çoğu, tezgah üstü piyasalarda işlem gören, takibi zor olan ve çoğu beyana dayalı ürünler... Dolayısıyla, tezgah üstü piyasalardan da bize, yatırımcı akışı olacaktır. VOB olarak, önümüzün açık olduğunu görüyoruz'' şeklinde konuştu.Organize piyasaları yöneten çatı kuruluşların, çok fazla kar amacı gütmediklerini ancak, tezgah üstü piyasaların daha kar amaçlı olduklarını ifade eden Dönmez, ''Bütün dünya, bunun farkında, o yüzden bundan sonrası için daha
güzel günler bizi bekliyor'' dedi.
Adet bazındaki işlem hacminin, 2007 yılına oranla 2008'de iki katına çıktığına işaret eden Dönmez, şöyle devam etti: ''Bazı borsalarda hala işlem hacmi düşerken, bizim borsamız toparlandı. Bizim için artık, günlük 1 milyar dolarlık işlem hacmi normal... VOB, 2008 yılında dünyanın en hızlı büyüyen üçüncü borsası oldu.Ancak, volatiliteden kaynaklanan likiditeyi, daha fazla ilerletemiyoruz. Çünkü bir vergi problemi var. Bu vergi problemi, piyasayı son derece bozan bir problem... Eğer bu vergi problemi, bu haksız uygulama kalkarsa, şu anda yaklaşık 100 milyon dolar civarında günlük işlem hacmi olan döviz vadeli işlemlerini, 5 katına çıkarabiliriz. 500 milyon dolarlık döviz vadeli işlem hacmi, hayal değil.''
''BU YIL, 300 MİLYAR LİRAYI YAKALAMAYI DÜŞÜNÜYORUZ''
Dönmez, mayıs ayı verilerine göre, VOB'daki işlem hacmi toplamının, İMKB hisse senedi piyasası günlük işlem hacminin yüzde 72'si civarında olduğunu dile getirerek, ''Geçen seneki işlem hacmimiz, 208 milyar liraydı. 25 mayıs itibariyle, geçen senenin yarısına ulaştık. Bu yıl, 300 milyar lirayı yakalamayı düşünüyoruz'' diye konuştu.
Günlük işlem hacminin, mayıs ayı itibariyle ortalama 1,7 milyar lira civarında olduğuna dikkati çeken Dönmez, açık pozisyon işlemlerinin artmaya başladığını, 50 bin adet hesabın hepsini, tek tek takip ettiklerini bildirdi. Bazı şeyleri rakamların göstermeyeceğini, ancak hissedilebileceğini dile getiren Dönmez, ''Böyle durumlarda müdahale ediyoruz ve yaptığımız müdahalelerin doğruluğunu şuradan anlıyoruz müdahale ettiğimiz işlemlerden yüzde 99'una itiraz gelmedi. Piyasanın verdiği karar esastır, ancak şüpheli işlemleri önlemek için bazı durumlarda müdahale ediyoruz'' şeklinde konuştu.
Dolar sözleşmelerinde, yatırımların çoğunu yerli yatırımcının yaptığını anlatan Dönmez, sözlerini şöyle sürdürdü: ''Bu vergi problemi varken, yabancı yatırımcı gelmez. Açık pozisyon işlem hacminin de yüzde 99'unu, yerli yatırımcı yapıyor. Toplam işlem hacminin, yüzde 74'ünü bireysel, yüzde 26'sını ise kurumsal yatırımcı yapıyor.Banka Sigorta Muamele Vergisi (BSMV) sorunu çözülürse, kurumsal yatırımcı da artar. Endekste de işlemlerin yüzde 85-90'ını yerli yatırımcı yapıyor. Pozisyon tutan yatırımcıların çoğunluğu ise, hala yabancı... Yerli yatırımcı, daha çok al-sat yapıyor.
Vergi sorunu, piyasayı en çok etkileyen sorun... BSMV, çok ağır bir vergi... Bunun kaldırılmasını istiyoruz. Spot piyasalarda böyle bir şey yok. Al-sat, kar cebinde. Tezgah üstü piyasalarda da böyle bir şey yok ama bizde yatırımcı, her işleminde BSMV ödüyor.
Lisanslı depoculukla uğraşan şirketlere 2013 yılına kadar gelir vergisi ve kurumlar vergisi muafiyeti geldi. Aynı zamanda, KDV istisnası da geldi. Bu teşvikler, emtia sözleşmelerini hareketlendirir. Lisanslı depoculuğun, borsa yönünün de çok önemli olduğunu düşünüyoruz. Bunun içinde, VOB, TOBB ve Ticaret Borsası'nın da olmasını istiyoruz.''
Çetin Ali Dönmez, diğer bir vergi problemlerinin de stopaj olduğunu belirterek, altın sözleşmelerinin spot piyasasında stopajın olmadığını, ancak vadeli piyasalarda olduğunu söyledi.
Düzenlemelerin olmadığı FX piyasaları'nın da düzenlenmesi veya organize piyasalara kanalize edilmesi gerektiğini vurgulayan Dönmez, döviz sözleşmelerinin, ''Fiziki teslimat''la da sonuçlandırılması için, Takasbank ile ortak çalışmalar yürüttüklerini, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından da çalışmalarının onaylandığını bildirdi.
FX piyasalarının, spot piyasa olmadığını, vadeli işlem piyasası muadili piyasalar olduğunu vurgulayan Dönmez, sözlerini şöyle tamamladı: ''Bizde, buna benzer piyasaları yapabiliriz diye SPK'ya başvurduk. Biz, spot dövizle ilgilenmiyoruz. FX piyasalarında işlem gören kontratlarla ilgileniyoruz.
Piyasa yapıcılığı sistemi çalışmalarımız da tamamlandı. İki adet banka ve aracı kurum başvurdu. Şu anda piyasa yapacak sistemimiz hazır. Altın vadeli işlem sözleşmelerine de başlayacağız.''
''VOB, İMKB İÇİN DE BİR GÖSTERGE OLDU'' VOB Eğitim ve Tanıtım Müdürü E. Tolga Uysal da, 2008 yılında dünyanın en hızlı büyüyen vadeli işlem borsasının, hava durumlarına dayanan vadeli işlemlerin yapıldığı borsa olduğuna dikkati çekerek, önümüzdeki yıllarda bu işlemlerin daha fazla çeşitleneceğini ve ilerleyeceğini kaydetti.
VOB'un, banka ve aracı kurumlardan oluşan 87 üyesinin olduğunu dile getiren Uysal, İMKB'de işlemlerin 9.45'te, VOB'da ise saat 9.15'te başladığını belirterek, ''VOB, İMKB için de bir gösterge oldu. Öğlen tatilimiz yok. Tek seans üzerinden, 17.15'e kadar çalışıyoruz. Yani İMKB'den 15 dakika sonra kapanıyor VOB... Eksik teminatların tamamlanma süresi de işlem yapılan günün bir sonraki gününde saat 14.30'a kadar'' şeklinde konuştu.
En fazla işlem hacmine sahip olan sözleşmelerinin, İMKB-30 ulusal hisse senedi fiyat endeksine dayalı sözleşme olduğunu dile getiren Uysal, bu sözleşmenin başlangıç teminatının 500 lira olduğunu, ortalama teminat tutarlarının ise, sözleşmelerin yüzde 10'u kadar olduğunu bildirdi.
VOB Gözetim Müdürü Gökhan Ugan ise bu yılın başına kadar VOB'un Gözetim Sisteminin olmadığını dile getirerek, yılbaşı itibariyle Gözetim Sistemini uygulamaya başladıklarını söyledi.
Gözetim Sisteminin, piyasa normalleri dışındaki hareketleri tespit eden bir yazılım olduğunu anlatan Ugan, ayrıca teminat kontrolü yaptıklarını, pozisyon limiti uyguladıklarını, uzlaşma fiyatı komitesi olduğunu, uzlaşma fiyatı hesapladıklarını ve birlikte hareket eden hesapları da incelediklerini bildirdi.