Yüzyıllar önce dolgun hatlara sahip olmak güzellik ve çekicilik göstergesiyken son yıllarda neredeyse kaşektik derecede zayıf olmanın daha asil ve güzel olduğu algısına doğru değişim meydana gelmiştir. Zayıf olma tutkusu birçok bedensel ve psikososyal sonuçlara sebep olmaktadır. Bu bir bedensel algı bozulması mıdır yoksa sağlıklı olmak adına mı idealize edilmektedir? Ekranda insanların nasıl göründükleri de aslında algı değişimini ateşleyen durumlardandır. Sıfır beden mankenler ekranda normal gibi görününce onlar gibi zayıf olmaya çalışan kadınlar arttı. Bu sürecin sonunda da ideal beden ve ideal güzellik nedir diye tartışılmaya başlandı. Ancak tabii ne kadar zayıf o kadar güzel kısmı değil konunun önemli olan kısmı. Sağlıklı olan nedir?
Kardiyoloji Uzmanı Dr. Ebru Özenç konu hakkında bilgiler verdi.
Esasen diyet kelimesi Antik Yunan’da yaşam tarzı anlamına gelen ‘Diaita’ kelimesinden gelmektedir. Günümüzde diyet kelimesi daha çok beslenmeyi, hatta zayıflamak için uygulanan beslenme düzenini ifade etmek için kullanılmaktadır. Vegan diyet, vejeterjan diyet, son zamanlarda popüler olan Karatay diyeti, glutensiz diyet, protein diyeti, aralıklı açlık, Akdeniz diyeti, Dukan diyeti, Atkins diyeti ve daha birçok beslenme modelleri günümüzde medya da dahil olmak üzere birçok platformda konuşuluyor ve tartışılıyor. Açıkçası hangisi daha iyi diyet veya hangisi daha sağlıklı diyet diye bir genelleme yapmak doğru olmaz. Kimi diyetler tarım öncesi avcı-toplayıcı toplumların beslenme modelini savunurken kimileri de hayvansal besinlerin tamamen çıkarılmasını önermektedir. Asıl olan ise kişinin mevcut sağlık durumu, beden kompozisyonu, metabolik ihtiyaçları, beslenme alışkanlıkları, alerjik durumu gibi faktörlerin beraber değerlendirilmesi sonucu doğru diyete karar verilmesidir. Tabii bilimsel veriler ışığında genel geçerli bazı kurallar da bulunmaktadır. Örneğin Akdeniz diyeti tıp otoriteleri tarafından kabul gören en sağlıklı diyettir. Meyve, sebze, zeytinyağı, tahıl gibi besin çeşitliliği ve içeriği açısından tam bir kalp dostudur.
Vücut yağ ve su bileşenlerinin oranı ve bölgesel dağılımı da diğer bir önemli konudur. Vücut yağlanmasının tipleri bulunmaktadır: Elma, armut, dikdörtgen ve kum saati. Elma tipi yağlanma daha çok karın çevresinde olan bir yağlanmayken armut tipi yağlanma kalça, basen bölgesinde olan yağlanma çeşididir. İşte bu yağlanmanın yerleştiği bölgeler bile diyet belirlemede ve egzersiz seçimlerinde önemli rol oynar. Hatta kalp-damar hastalıkları riskini öngörmede de önemlidir. Karın çevresindeki yağlanma iç organ yağlanmasıyla direkt ilişkili olup kalp-damar hastalıkları açısından artmış risk göstergesidir. Ayrıca stresin de en çok yağlanma yaptığı bölge karın bölgesidir. Karın yağlanması kalp krizi için ciddi risk artışına sebep olduğu bilimsel çalışmalarda defalarca gösterilmiştir. Armut tipi yağlanma olanlarda ise elma tipine göre kronik hastalıklara yakalanma riski daha düşüktür. Estetik açıdan daha sevilmeyen yağlanma tipi kalça ve uyluk bölgesinde olsa da aslında hastalıklara yakalanma riskinin düşük olması açısından bir avantajdır.
Yağlanma tipini belirlemede genetik özellikler ve cinsiyet tabii ki önemlidir ancak yağlanmanın yerleştiği yer kişinin beslenmesi, bağırsak düzeni, metabolizması veya stres durumuyla ilgili de bilgiler sağlamaktadır. Diyet düzenlemesi tek tip olamaz. Kişiye özel diyet değerlendirmesi yapmak en doğru adımdır.