Doğuştan veya sonradan gelişen melanosit adlı hücrelerin oluşturduğu, renkleri genelde ten renginden koyu kahveye değişen yapılar nevüs ya da halk arasında bilinen adıyla ben olarak adlandırılıyor. Benler, özellikle de yüz bölgesindekiler kimileri için karakteristik kimileri için ise göze batan bir özellik olabiliyor. Vücudun çeşitle yerlerinde bulunan benler ya da sonradan ortaya çıkan yeni benler bir hastalığın habercisi olabilir mi ya da zamanla bir soruna yol açar mı? Bu sorulara açıklık getiren Dermatoloji Uzmanı Dr. Elif Ebru Güner özellikle yoğun güneş temasına ve genetik özelliklere dikkat çekiyor.
Deride bulundukları yere göre junktional, compound, intradermal nevüs şeklinde isimlendirilen ve görüntüleri farklı olan benlerden bazıları atipik karakteristikler gösterir ve risk taşır. Bu benler Displastik (Clark Nevus) olarak adlandırılır ve görsel olarak deri düzeyinde ya da deriden hafif kabarık, yağda kızarmış yumurta görünümüne benzeyen açık kahverengiden koyu kahverengiye dönük renkte yapılardır. Genelde keskin kenarlı, eksen ve yapı asimetrisi olan benlerdir. Deride malign melanoma olarak bilinen kanser mevcut bir benden ya da normal deriden gelişebilir. Malign melanomalar normal bir benden, displastik benlerden ve doğuştan olup; çapı 20 mm'i aşan büyüklükte olan benlerden gelişebilmektedirler.
Dermatoloji Uzmanı Dr. Elif Ebru Güner, benlerle ilgili olarak bir doktora ne zaman başvurulması gerektiğini şöyle açıklıyor: "Bir benin yapısının asimetrik olması, kenar yapısının ani ve keskin sonlanmalar göstermesi, çoklu renk özelliği göstermesi, 6 mm'den büyük olması ya da vücutta çok sayıda benin oluşu risk faktörleri olarak kabul edilir. Ayrıca bende kaşıntı olması, kanaması, üzerinde yara oluşması, hızlı değişim göstermesi de sizi doktora götürmelidir."
Benlerin kansere dönüşme riski nedir? Dr. Elif Ebru Güner, bu riski belirleyen en önemli etmenlerden birinin yoğun güneş teması olduğunu vurguluyor. Ayrıca vücutta çok sayıda benin olması, ailede birinci derece akrabalarda malign melanom öyküsü olması, displastik nevus veya nevüslerin bulunması, immun sistemin baskılanması, doğuştan büyük çapta benin oluşu, beyaz ırktan olmak ve mevcut bende değişiklik olması ise diğer risk faktörleri. Birinci derece akrabalarda malign melanom öykünün oluşu, riski 7 kat artırıyor.
Eğer danışılan hekim, riskli bulduğu bir benin alınmasını öneriyorsa risk durumuna göre cerrahı sınırlar temiz bırakılarak, balık ağzı şeklinde ve benin yapısına göre uygun derinlikte çıkarılır ve patolojiye gönderilir. Eğer estetik amaçlı bir durum söz konusu ise güneş görmeyen bir dönemde yapılması daha uygun olur.
Ben oluşumunu önlemek mümkün müdür? Zararlı güneş ışınlarına bir kez daha dikkat çeken Dr. Elif Ebru Güner; "Tamamen ben oluşumu önlenebilir denemez; ancak özellikle çocukluk yaşlarında güneşe maruz kalma söz konusu ise ben sayısı artabilir ve mevcut benler değişim gösterebilir. Genel olarak güneşten korunmak, immun sistemi güçlü kılmak, kendimizi tanımak ve takip etmek gereklidir." diyor.