Termal yanıklar, sıcak bir cismin tutulması, sıcak bir sıvının sıçraması ve dökülmesi, yangın ya da buhara maruz kalınmasına bağlı olarak gelişebilmektedir. Elektriksel yanıklar ise, fırın ya da ütü gibi elektrikli cihazlardan dolayı gelişebilmektedir.
Kimyasal yanıklar, ciddi yaralanma ve kazalar sonucu oluşabilmekteyken, radyasyon yani ışıma yolu ile meydana gelen yanıklar da, güneş ışıklarından gelen ultraviyole ışınlardan dolayı kaynaklanmaktadır. Ama genellikle yanıklar, çok uzun süre güneş ışığına maruz kalmak, çok sıcak su ile yıkanmak ya da sigara kullanırken kaza ile kendini yakmak şeklinde gelişmektedir.
Genellikle cilt yanıkları, şiddet ve etkilediği alanın hacmine göre üç gruba ayrılmaktadır. Buna göre; birinci dereceden yanıklar derinin sadece en dıştaki katmanını etkilemektedir ve bu gibi yanıklarda deride kızarıklık oluşmaktadır ve evde tedavisi mümkündür. İkinci dereceden yanıklar, cildin biraz daha derinlerindeki katmanını etkilemektedir ve kan damarları ile örtü dokusunun zarar görmesine neden olmaktadır.
İkinci derece yanıklarda su kabarcıkları oluşmaktadır. Bu gibi yanıklar tıbbi yardım gerektirdiği gibi evde de iyi bir bakım gerektirmektedir. Üçüncü dereceden yanıklar ise, oldukça şiddetli şekilde cildin tahrip olmasına neden olmaktadır ve kan damarları, dokular, salgı bezleri, sinirler ve hatta kemikleri dahi etkisi altına almaktadır.
Üçüncü derece yanıklarda deride beyaz renk oluşmaktadır ve ağrılar da çok şiddetlidir. Yanığın şiddeti ne olursa olsun, bakım süreci çok önemlidir ve bu dönem içerisinde uygulanan merhemler kadar, beslenme de önemlidir.
Hem acil hem de uzun süreli yanık tedavisinde faydalı sonuçlar elde edilmesini sağlayan birtakım besinler bulunmaktadır. Buna göre, yanığa iyi gelen ve iyi geldiği düşünülen yiyecekler aşağıda belirtildiği şekildedir;
1. Meyveler
Maryland Üniversitesi Tıp Merkezi’nin yaptığı araştırmaya göre, antioksidanlar bakımından zengin olan meyveler, düzenli olarak tüketildiğinde yanıklardan kaynaklanan yaraların iyileşme sürecini hızlandırmaktadır.
Yanık yaralarına iyi gelen meyveler ise; domates, kiraz ve yaban mersini gibi antioksidan bakımından zengin meyvelerden oluşmaktadır.
2. Sebzeler
Sebzeler de meyveler gibi antioksidan bakımından zengindir. Antioksidanlar ise, yaraların daha hızlı iyi iyileşmesine yardımcı olmaktadır. Hem antioksidanlar hem de vitaminler bakımından zengin olan sebzeler ise, biber ve kabak gibi sebzelerdir.
Bu sebzeler düzenli olarak tüketildiğinde, yanık yaralarının hızlı şekilde iyileşmesini sağlamaktadır.
3. Zerdeçal
Anti-iltihap özelliklere sahip olan zerdeçal, yanık yaralarında iltihaplanma oluşumunu önlemeye ve iltihaplanmanın azalmasına yardımcı olmaktadır. Aynı zamanda, ağrıları dindirici özellikler de gösteren zerdeçal, toz şeklindeki hali ile ılık süt içerisine eklenip tüketildiğinde, yanık ağrılarının giderilmesine ve iltihaplanmanın azalmasına yardımcı olmaktadır.
4. Bal
Enfeksiyonlara karşı koruyucu ve iyileştirici özellikleri olan bal, hem ağız yolu ile düzenli olarak tüketildiğinde, hem de yanık yaralarının olduğu bölgeye sürüldüğünde, yanıklarda oluşabilecek olan enfeksiyonları önlemektedir.
Özellikle de ikinci derece yanıklarda daha etkili olan, güçlü bir iyileştirici etkiye sahiptir.
5. Nergis Otu
Yanık yaralarının tedavisinde son derece etkili olan nergis, cildin yenilenmesine yardımcı olmaktadır. Bundan dolayı, düzenli aralıklar ile, yanık yarasının bulunduğu bölgeye nergis otunun uygulanması faydalı olacaktır.
6. Tuz
Özellikle de, ağız içinin sıcak yiyecekler yenilmesi sonucu yanması, ağız içinde oluşan yanık yaralarını gidermek için, tuzlu su gargarası en iyi yöntemlerden biridir. Tuzlu su gargarası, ağız yanıklarından kaynaklanan ağrıların giderilmesine de yardımcı olmaktadır.
Gün içinde her iki saatte bir yapılan tuzlu su gargarası, acı ve ağrıların giderilmesinde etkilidir.
7. Patates
Haşlanmış patatesin kabuklarının soyulup, yanık yarasının üzerine uygulanması, iyileşme sürecinin hızlanmasına yardımcı olmaktadır. Bu tedavi yöntemi aynı zamanda, yanık bölgede enfeksiyon oluşumunu da önlemektedir. Hatta patates yöntemi, çoğu hastanede de uygulanmaktadır.
8. Balık ve Balık Yağı
Balık yağının içeriğinde bulunan omega-3 yağ asitleri, yanık nedeni ile ödem oluşması riskini azaltmakta ve bağışıklık sistemini güçlendirmektedir. Ayrıca omega-3 yağ asitleri, iyileşme sürecinin hızlanmasına da yardımcı olmaktadır.
Buna göre, somon ve uskumru gibi soğuk deniz balıkları omega-3 yağ asitleri bakımından zengin olduğu için, yanık yaralarının iyileşmesi için düzenli olarak tüketilmedir.
9. C Vitamini
10. E Vitamini
Bilindiği gibi E vitamini de cilt yenilenmesinde son derece etkilidir. Bundan dolayı da, yanık yaralarının iyileşmesi için, günlük 400-800 IU’luk E vitamini ve E vitamini bakımından zengin gıdaları tüketmek, yanık yaralarının iyileşmesine yardımcı olmaktadır.
Fakat eğer, ameliyat durumu söz konusu ise, E vitamini alınmadan önce mutlaka doktora danışılmasında fayda vardır.
11. Diğer Besinler
Yanıklara iyi gelen diğer bazı besinler ise, sirkenin yanık bölgeye uygulanması, aloe vera özünün yanıklara sürülmesi, çay ağacı yağının su ile seyreltilerek etkilenen bölgeye uygulanması ve sinir otu yaprakları, papaya meyvesi ve lavanta yağının yanık yarası üzerine uygulanması şeklinde kullanılmaktadır.