Yanık ile hayatımızda en az bir kere karşılaşırız. Bu yanık olayı, ufak bir yağ sıçraması ya da çayımızı üzerimize dökmek gibi ufak olaylar olabileceği gibi daha mühim vakalar da olabilir. Yanığın derecesine göre evde doğal çözümler ile tedavi edebilirsiniz. Fakat ileri derecede yanıklar için kesinlikle doktora gitmeniz gerekir. Her ne kadar bir yanık ufak ve çok ciddi olmasa da çok rahatsız edici olabilir. Özellikle sık kullandığını bir yerdeyse örneğin elleriniz ve parmaklarınız gibi... Yanığa ne iyi gelir, yanığa ilk müdahale nasıl yapılmalı, yanığa evde doğal çözümler ile yanığa ilk gelen besinler konularını makalemizde maddeler halinde detaylıca inceledik.
Yanık, ısı, elektrik, kimyasal madde, sürtünme ya da radyasyon nedeniyle et veya deri üzerinde meydana gelen bir yaralanma çeşididir. Yanığın derecesine göre yaranın geçme süresi ve tedavisi farklıdır. Yanık derecesi ise deride işlediği katmanlara göre değişir. Yanığın oluşmasının farklı sebepleri vardır. Bunlar termal yani ısı ile olan, elektriksel yanıklar, kimyasal yanıklar, güneş yanığı, radyasyon gibidir.
Yanık dereceleri ise şöyledir:
Birinci derece yanıklar: Bu tip yanıkta sadece üst katman etkilenmekte olup evde tedavisi mümkündür. Sadece deride kızarıklık olarak görülür.
İkinci derece yanıklar: Yanığın alt katmanlara geçmesi ve kan damarları ile örtü dokusunun zarar görmesi durumudur. Su kabarcıklarının oluştuğu bu yanıkta tıbbi yardım gerekse bile evde müdahale yapılabilir.
Üçüncü derece yanıklar: Bu yanıklarda, yara derinin tüm katmanlarına geçer. Deride beyaz renk oluşur ve şiddetli ağrı yapar. Bu tip yanıklar müdahale uzman tarafından yapılması gerekir.
Dördüncü derece yanıklar: Yanığın kas veya kemik dokusuna kadar derin dokuları etkilemesi durumudur.
Yanık için gerekli olan tedavi derecesine göre değişir. Birinci ve 2. derece yanıklarda basit ağrı kesiciler ile tedavi mümkünken 3. ve 4. derece yanıklarda ise özel yanık merkezlerinde uzun süreli tedavi gerekir. Yanık durumunda su tutmak acının hafiflemesine yardımcı olur fakat uzun süreli soğuğa maruz bırakmamak gerekir. Yanıkları soğutmak için kullanılan suyun sıcaklığı 10-25 derece arasında olmalıdır. Buzlu su kesinlikle kullanılmamalıdır. Ufak yanıklarda sabun ve su ile temizlenmesi ve sarılması gerekebilir. Su toplayan yerler ile ilgili olarak uzmanların önerisi kesinlikle patlatılmamak ve dokunmamak yönünde.
Ciddi yanıklarda deri transplantasyonu gerekebilir. Geniş çaplı yanıklarda vücutta oluşan iltihaplar ve ödemler sonrasında su sıvı kaybına uğradığı için damar içi sıvıya ihtiyaç duyulur. Yanıklar ile ilgili olarak yaralarda oluşacak enfeksiyonlar ciddi komplikasyonlara neden olabilir.
En sık rastlanan yanıklar, genellikle sıcak su ile oluşanlardır. Aşağıdaki sıraladığımız maddeleri sadece 1. ve 2. derece dediğimiz yüzeysel yanıklarda uygulayın. İleri derecede bir yanık var ise kesinlikle müdahale etmeyin ve en yakın sağlık kurumuna gidin. Bu tip durumlarda temiz bir çarşaf ile sarılması tavsiye edilir. Yine yüzeysel yanık dediğimiz birinci derecede olan yaraların sarılmaması önerilir.
Patates
Küçük cilt yanığı oluştuysa patatesin bu yanıkları tedavi edici özelliği vardır. Rendelenmiş patates suyunu sıkın ve küçük yanık olan bölgede 15 dakika bekletin.
Hindistan cevizi yağı
Küçük yanıklarda etkili olan bir diğer yöntem ise hindistan cevizi yağı. E vitamini, laurik asit ve kaprilik asit içermesiyle yanık bölgeyi hızlı bir şekilde tedavi eder.
Elma sirkesi
Elma sirkesinin enfeksiyon önleme ve antiseptik özelliği vardır. Bu sayede küçük yanıkların tedavisinde önemli bir rol oynar. Yanık bölgesine elma sirkesiyle pansuman yapın. Bu pansumanı saat başı tekrar edin.
Çay
Birinci derece yanıklarda soğuk su ve çay karışımı kullanılabilir. Siyah çay poşetini birkaç dakika soğuk suda bekletin. Sonrasında yanık bölgede çok bastırmadan biraz bekletebilirsiniz.
Yumurta beyazı
Yanık sonrası oluşan ağrıyı hafifletir. Çok çabuk kuruduğu için devamlı olarak tazelenmesi gerekir. Ağrı kesici etkisinin yanı sıra yanık bölgesinde iz kalmasını da önler.
Yanıklar için evinizde uygulayabileceğiniz ufak müdahaleler, hastalığın daha kısa sürede atlatılmasını sağlayabilir. Bununla birlikte hastanın beslenmesinde tüketeceği besinler de yanığın daha çabuk sürede geçmesini, enfeksiyonu önlemesi açısından önemlidir. Peki yanığa iyi gelen besinler nelerdir? Alternatif tıpta yanık tedavisinde kullanılan ve olumlu sonuçlar alınan besinler şu şekildedir:
1. Antioksidan oranı yüksek besinler
Yapılan araştırmalar sonucunda antioksidan oranı yüksek olan besinlerin düzenli tüketimi ile yanıkların iyileşme sürecinin hızlandığı gözlenmiştir. Bu tarz besinlere örnek olarak biber, domates, kabak, kiraz ve yaban mersinini verebiliriz.
2. Zerdeçal
Yanık yaralarında ilk dikkat edilmesi gereken oluşacak iltihapların önlenmesidir. Bu konuda yardımcı olabilecek zerdeçal ise anti-iltihap özelliğine sahiptir. Aynı zamanda ağrı dindirici özelliği de olan zerdeçalın ılık süt içine toz hali ilave edilerek tüketimi ile yanık ağrılarını azaltır ve iltihapların azalmasına yardımcı olur.
3. Bal
Her derde deva olan bal, yüzyıllardır yaraların iyileştirilmesi için kullanılmaktadır. Bal bu özelliği ile 1. ve 2. derece yanıklarda yara üzerine sürülerek da kullanılabilir. Aynı zamanda düzenli tüketimi balın enfeksiyonlara karşı koruyucu etkisi görülür.
4. Nergis Otu
Nergis, cildin yenilenmesine yardımcı olması nedeniyle yanık yaraların tedavisinde son derece etkilidir. Düzenli olarak nergis otunun yanık bölgesine uygulanması yaraların iyileşmesine yardımcı olacaktır.
5. Tuz
Bu madde biraz şaşırtabilir çünkü yara ve tuz ters bir etki yapabilir sizde. Fakat tuz ile gargara yaparak ağız içinde oluşan yanıkları tedavi edebilirsiniz. Sıcak bir yemek veya içecek sonrasında ağız içinde oluşan yanıklar için, gün içinde iki saatte bir yapılan tuzlu su gargarası acının dindirilmesi ve ağrıların giderilmesinde etkilidir.
6. Aloe vera
Aloe vera, yanıklar için gerekli olan iki özelliğe sahiptir: antienflamatuvar ve doku iyileştirici özelliği. Bu nedenle aloe vera, derinin iyileşmesine yardımcı olur. Bunun için yapmanız gereken, aloe vera yapraklarından elde edilen jeli, yanık üzerine uygulamanız ve emmesini beklemeniz. Tabii aloe vera hakkında yapılan bazı araştırmalar, onun gümüş sülfadiazin kadar etkile olmadığını tespit etmiştir.
7. Balık ve Balık Yağı
Yanık nedeniyle oluşacak ödem riskini azaltan omega 3 yağ asitleri, bağışıklık sistemini de güçlendirmektedir. Ve bu yağ asitleri balıklarda ve balık yağında bolca bulunmaktadır. Özellikle somon ve uskumru gibi soğuk deniz balıklarının tüketimi, yanık yaralarının iyileşmesini hızlandırır.
8. C Vitamini
C vitamini, cildin yenilenmesi sağlar ve cilde esneklik kazandırır. Bu nedenle yanık yaralarının iyileşmesinde C vitamini etkili olmaktadır. Bunun için önerilen doz miktarı ise günde 2-6 defa 1000 miligramlık C vitamini. Bu vitamini içeren besinlerin tüketimi hem daha sağlıklı olur hem de yaralarınızın iyileşmesine yardımcı olur.
9. E Vitamini
Cilt için bir diğer önemli vitamin ise E vitaminidir. Cilt yenilenmesini sağlayan E vitamini, yanık yaraların iyileşmesi için günlük olarak 400-800 IU’luk E vitamini ve E vitamini bakımından zengin gıdaları tüketilmelidir. Ameliyat durumlarında bu vitamini kullanmadan önce doktorunuza danışınız.
10. Sirke
Yanık yaralarının mikrop kapmaması için antiseptik özelliği olan sirke iyi bir alternatiftir. Aynı zamanda sirke, yanıktaki ısıyı çekerek ağrıyı dindirir. Yanıklar için soğuk sirke ile ıslatılan peçete ya da pamuğu yanık bölgesine koymanız yeterli olacaktır.
11. Soğan
Soğan, antibiyotik, antiseptik, antimikrobiyal, antibakteriyel özellikleri ile hastalık ve enfeksiyonlardan uzak durmanıza yardımcı olur. Bu nedenle soğan, yanık tedavisinde yaraların iyileşmesine yardımcı olmaktadır. Kesilen bir adet kuru soğanın sıkılan suyunun yanık bölgesine uygulamanız yanığa iyi gelecektir.
12. Diğer besinler
Yanıklara iyi gelen diğer bazı besinler ise, sirkenin yanık bölgeye uygulanması, aloe vera özünün yanıklara sürülmesi, çay ağacı yağının su ile seyreltilerek etkilenen bölgeye uygulanması ve sinir otu yaprakları, papaya meyvesi ve lavanta yağının yanık yarası üzerine uygulanması şeklinde kullanılmaktadır.