Yargıtay 16'ncı Ceza Dairesi, MİT tırlarının durdurulmasına ilişkin gizli kalması gereken bilgi ve belgeleri casusluk amacıyla temin edip açıklama suçlarından yargılanan eski Cumhuriyet gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Can Dündar ile Ankara temsilcisi Erdem Gül hakkındaki davanın temyiz incelemesini tamamladı.
Dairenin kararında, sanıklar hakkında hükümete karşı suç yönünden verilen beraat hükümlerinin isabetli olduğu belirtildi. Kararda, sanıkların eyleminin maddi cebir içermemesi ve amaç suç bakımından elverişli eylem kapsamında bulunmaması nedeniyle atılı suçun oluşmayacağı kaydedildi.
"Devlet sırrını casusluk maksadıyla temin etmek ve açıklamak" suçları yönünden yapılan değerlendirmede ise ifade özgürlüğünün demokratik toplumun vazgeçilmez unsurlarından biri olarak Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Anayasa'da koruma altına alındığı, ancak bu hakkın demokratik toplumda zorlayıcı bir tedbir olarak meşru amaçlarla ve orantılı biçimde sınırlanabileceği bildirildi.
Kararda, Anayasa'nın 26'ncı maddesinde "Devlet sırrı olarak usulünce belirtilmiş bilgilerin açıklanmaması", AİHS'in 10'uncu maddesinde "Gizli bilgilerin yayılmasının önlenmesi", 5187 Sayılı Basın Kanunu'nun 3'üncü maddesinde "Devlet sırlarının açıklanmaması"nın sınırlama için öngörülen meşru sebepler arasında yer aldığı anlatıldı.
"Devlet sırrı"nın temin edilmesi halinde, Türk Ceza Kanunu'nun (TCK) 327, açıklanması halinde 329'uncu maddesindeki suçun oluşacağı, "sırrın" siyasal veya askeri casusluk maksadıyla elde edilmesi halinde 328, aynı maksatla açıklanması halinde ise 330'uncu maddesinde tanımlanan suçun gerçekleşeceği belirtilen kararda, sırrın temini ve açıklanması ile askeri veya siyasal casusluk suçu arasında sadece suç saiki açısından fark olduğu ifade edildi.
"Bilgi, temin edilmeden önce açıklanmış veya herkes tarafından bilinen bir husus haline gelmiş ise sır vasfını kaybedeceği ve temininin de suç oluşturmayacağı" anlatılan kararda, bu yöndeki bir kabul için bilginin esasının, ruhunun kesin surette öğrenilmiş olması gerektiği vurgulandı.
Kararda, "Rivayet, tahmin, şayia gibi hususlar bilginin sır olma vasfını ortadan kaldırmayacağı gibi daha önce kısmen açıklansa ya da yayına konu olsa da kapsam ve niteliği itibarıyla devletin güvenliği veya siyasal yararlarını koruma kabiliyetini muhafaza eden bilginin temini de bu suçlara vücut verir." denildi.
Casusluk suçları yönünden, madde gerekçesi de nazara alındığında niteliği gereği "devlet sırrı" olan bilginin, Türkiye Cumhuriyeti devletinin zararına, yabancı bir devlet yararına temin edilmesi ya da açıklanması gerektiği belirtilen kararda, buna karşın casus ile casusluğu talep eden arasında, bu bilgi ve belgelerin karşı tarafa aktarılmasına yönelik bir anlaşmanın bulunmasının şart olmadığı da vurgulandı.
Kararda, anılan suçların niteliği ve işleniş şekli itibarıyla kanunun öngörmediği böyle bir unsurun suçun oluşması için gerekli kabul edilmesinin, ispatının neredeyse imkansız olması nedeniyle bu tür suçların yaptırımsız kalması sonucunu doğuracağının altı çizildi.
Devletlerin bekasını temin ve milli menfaatlerini koruma adına ülke sınırları içinde veya dışında niteliği itibarıyla "devlet sırrı" mahiyetinde olan faaliyetlerinin olabileceği belirtilen kararda, şu tespitlere yer verildi:
"Dava ve haber konusu faaliyetin de bu kapsamda bir faaliyet olduğu gerek dosyada bulunan ilgili kurumların cevabi yazıları, gerekse açık kaynaklarda yer aldığı üzere devlet yetkililerinin açıklamaları ile sabittir. Bu bilgilerin temini ve/veya açıklanmasının, doğrudan milli savunmayı ve ülkenin siyasal menfaatlerini hedef aldığından da kuşku duymamak gerekir. Bu itibarla yerel mahkemenin toplayıp karar yerinde tartışarak gösterdiği delil ve değerlendirmelerle temin edilerek, haberlere konu yapılan bilgi ve belgelerin niteliği itibarıyla 'devlet sırrı' olarak kabulünde isabetsizlik yoktur."
- "Basın yoluyla işlenen suç"
"Devletin güvenliği veya iç veya dış siyasal yararları gereği, niteliği bakımından gizli kalması gerekli bilgilerin 'siyasal veya askeri casusluk' maksadıyla açıklanması" suçunun niteliği itibarıyla basın yoluyla işlenen bir suç olduğu vurgulanan kararda, bu bilgilerin alelade ya da siyasal veya askeri casusluk maksadıyla temin edilmesinin yapıları itibarıyla basın yoluyla işlenen suçlardan olmadığı kaydedildi.
Gizli bilgileri casusluk amacıyla açıklama suçuna ilişkin 5187 Sayılı Basın Kanunu uyarınca 4 ay içinde dava açılması gerektiği belirtilen kararda, davanın 4 aylık hak düşürücü süreden sonra açıldığı, bu nedenle sanıklar Dündar ve Gül hakkında bu suçtan düşme kararı verilmesi gerektiği belirtildi.
Kararda, bu nedenle sanıkların mahkumiyetine ilişkin hükmün bozulduğu bildirildi.
"Devlet sırrı" olduğu kabul edilen bilgilerin kaynağını, kanunla MİT'e verilen görev ve yetkiler uyarınca yapıldığı bildirilen bir faaliyetin oluşturduğu anlatılan kararda, olayla ilgili Aydınlık gazetesinin 21 Ocak 2014 tarihli nüshasında "İşte TIR'daki Cephane" başlıklı haberde bazı iddialara yer verildiği anımsatıldı.
Kararda, Can Dündar'ın ikrarı ve incelenen açıklama içeriklerine göre, sanıklar tarafından yayımlanan görüntülerin, Aydınlık gazetesinde yayımlanan haberle ilgili olduğu fakat bazı görüntülerin tamamen farklılık taşıdığı belirtildi.
Cumhuriyet gazetesinde sanıklar tarafından yapılan haberde, önceden yayımlanan haberlere atıf yapılmadığı gibi tamamen farklı nitelikte ve faaliyetle ilgili tüm ayrıntıları içeren, kaynağından edinildiği intibaını uyandıran bilgi ve belgelere yer verildiği ifade edilen kararda, Can Dündar'ın da her iki haberin aynı olmadığını kabul ederek, gazetecinin haber değeri taşıyan bütün bilgileri kaynağını açıklamaksızın yayımlamak hakkı olduğunu savunduğu hatırlatıldı.
- "Sır vasfını muhafaza ettiğinin kabulü gerekir"
Türkiye'nin en uzun kara sınırını paylaştığı ülke konumundaki Suriye'de, olay ve suç tarihlerinde de mevcut olup devam edegelen iç savaş ve çatışmaların ülkenin milli güvenliğini ciddi anlamda tehdit ettiği kaydedilen kararda, şu değerlendirmelere yer verildi:
"Çatışmalardan kaçmak zorunda kalan 3 milyondan fazla mülteci Türkiye'ye sığınmıştır. Çok sayıda intihar eylemcisi sınırı aşarak ülkeye girmiş ve takip eden süreçte yerel mahkeme kararında da belirtilen terör eylemlerini gerçekleştirmiştir. Merkezi otoritenin kaybolduğu bölgede ortaya çıkan çok sayıda taşeron terör örgütünün ülkenin toprak bütünlüğüne, milli güvenliğine ve siyasi menfaatlerine açık ve yakın tehdit oluşturduğu, yaşanan tecrübelerle somutlaşmıştır. Çatışma bölgesinde, Suriye ile komşuluğu ve ilgisi bulunmasa da Ortadoğu'yu yeniden şekillendirmek isteyen küresel güç durumundaki ülkelerin stratejik hamleleri olduğu dünya kamuoyunun da malumudur. Bu itibarla milli güvenlik bağlamında ciddi bir tehdit süreci devam etmekteyken, daha evvel haber yapan gazeteden farklı olarak geniş bir kitleye ulaşan Cumhuriyet gazetesinde Can Dündar tarafından yapılan haber suretiyle açıklanan, daha evvel açıklanmamış bölümleri ve içeriği itibarıyla da devletin güvenliği ve siyasal yararlarını koruma kabiliyetini haiz olan bilginin halen 'sır' vasfını muhafaza ettiğinin kabulü gerekir."
Can Dündar'ın 35 yıllık gazeteci olduğu ve ikrarına göre bir öğretim üyesi olarak doktora tezini "devlet sırrı" konusunda hazırladığı belirtilen kararda, neyin sır olup olmadığını değerlendirebilecek konumda bulunduğu ifade edildi.
Kararda, Dündar'ın Anayasa'nın 12'nci maddesinde "Temel hak ve hürriyetler, kişinin topluma, ailesine ve diğer kişilere karşı ödev ve sorumluluklarını da ihtiva eder" biçiminde vurgulanan, ifade ve basın özgürlüklerinin kullanımı yönünden basın için geçerli olan "görev ve sorumluluk" alanını düzenleyen gazetecilik etik kuralları çerçevesinde hareket ettiğinin söylenemeyeceği kaydedildi.
- "Türkiye'nin zararına, Suriye'nin yararına"
Söz konusu haberin güncelliğini kaybetmesinden 16 ay sonra yayımlandığına vurgu yapılan kararda, şu tespitlere yer verildi:
"Dündar'ın Suriye'de yaşanan terör olaylarının milli güvenlik için oluşturduğu ciddi ve yakın tehdidin devam ettiği, bu ülkeyle yaşanan gerginliğin sürdüğü ve uluslararası arenaya taşındığı bir süreçte, siyasi iktidarı gerek iç kamuoyunda, gerekse uluslararası alanda 'teröre destek veren bir ülke' konumuna düşürmek ve adeta anılan ülkenin soyut iddialarına sözde delil yetiştirmek ve bu yöndeki faaliyetleri engellemek amacıyla dava konusu haberi dünya kamuoyuna da hitap ederek farklı ve çarpıcı bir üslupla yayımlayıp ortaya dökmesinden hemen sonra, doğrudan bu yayıma atıf yapılarak Suriye Birleşmiş Milletler Daimi Temsilciliği tarafından, Güvenlik Konseyi Başkanı ve Genel Sekreterine 5 Haziran 2015 tarihli Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti'ni şikayet eden özdeş mektup sunulmuştur.
Casus ile casusluğu talep eden arasında bu bilgi ve belgelerin karşı tarafa aktarılmasına yönelik bir anlaşmanın bulunmasının şart olmadığı, açıklanan bilgilerin anılan ülke temsilcilerine ulaştığı da gözetildiğinde, sanığın niteliği gereği 'devlet sırrı' olan bilgileri, casusluk maksadıyla Türkiye Cumhuriyeti devletinin zararına, Suriye devletinin yararına temin edip açıkladığı sonucuna varmak ve eylemlerin TCK'nın 328 ve 330'uncu maddeleri kapsamında değerlendirilip tartışılması gerekir. Aynı gerekçelerle anılan bilginin sır olarak korunması, suç tarihi itibarıyla da demokratik toplumda gerekli, zorlayıcı bir tedbir niteliğinde kabul edilebilecektir."
Bu gerekçelerle Can Dündar hakkında, TCK'nın 328'inci maddesinde düzenlenen ve "15 yıldan 20 yıla kadar hapis cezası" öngören, "Devletin güvenliği veya iç veya dış siyasal yararları bakımından niteliği itibarıyla gizli kalması gereken bilgileri, siyasal veya askeri casusluk maksadıyla temin etme" suçundan hüküm kurulması gerektiği belirtildi.
- Gül'ün mahkumiyetine yönelik hüküm düştü
Erdem Gül'ün bu suça yönelik durumuna ilişkin değerlendirmede ise "Devlet sırrı niteliğindeki gizli bilgileri hususi gayretle temin ettiğine veya sanık Can Dündar'ın eylemine iştirak ettiğine dair cezalandırılmasına yeterli, kesin ve inandırıcı delil elde edilemediğinden, ispat edilemeyen suçtan beraatine karar verilmesi gerekir." ifadelerine yer verildi.
Gül'ün 12 Haziran 2015'te aynı olaya ilişkin Jandarma Kriminal Laboratuvarınca hazırlanan rapora atfen "Jandarma Var Dedi" başlıklı haber yaptığı hatırlatılan kararda, aynı bilgilerin Can Dündar'ın haberinde yer aldığı ve bu suretle "devlet sırrı" vasfını kaybettiği kaydedildi.
Kararda, "Bu nedenle sanığa müsnet devlet sırrı niteliğindeki bilgileri casusluk maksadıyla açıklamak suçunun unsurları itibarıyla oluşmadığının kabulü gerekir." denildi.
Söz konusu haber içeriğinin Adana Cumhuriyet Başsavcılığınca başlatılan soruşturma evrakından olduğu, soruşturmanın gizliliğini hedef aldığı ancak devlet sırrını açıklamak suçundan hak düşürücü süre sonrasında dava açıldığından düşme kararı verilmesi gerektiği bildirildi.
(Bitti)