Ali ÇEVİKBAŞ/ISPARTA, (DHA) - ISPARTA Uygulamalı Bilimler Üniversitesi (ISUBÜ) Ziraat Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Levent Başayiğit ve ekibi, yasa dışı kenevir ekili alanları uydudan tespit etmek için proje başlattı. Özel izinle belirlenmiş bir alanda yetiştirilen kenevirler, geliştirilen bilgisayar programı sayesinde uydudan tespit edildi. Prof. Dr. Başayiğit, "Uydu görüntüleriyle kenevir alanlarının belirlenmesi kolluk kuvvetlerine kolaylık sağlayacaktır" dedi.
ISUBÜ Ziraat Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Levent Başayiğit ve ekibi, yasa dışı kenevir üretilen alanları, uydu görüntüleriyle belirlemek üzere çalışma başlattı. Yaklaşık 2 yıl süren çalışma kapsamında ilk olarak ilgili kurumlardan Göktürk-1 uydusunun görüntülerini kullanmak ve Burdur bölgesinde belirlenen özel alanlarda da kenevir yetiştirmek üzere izin alındı. Bu özel alanlara hem çeşitli bitkilerle karışık hem de bağımsız olarak kenevir dikildi. Yetiştirilen kenevirlerden elde edilen veriler kullanılarak bilgisayar destekli bir program geliştirildi. Bu program da uydu sistemiyle entegre edilerek kenevir yetiştirilen alanlar uydu üzerinden tek tek tespit edildi. Projenin sonunda yetiştirilen kenevirler işçilere toplatıldıktan sonra yakılarak imha edildi.
'UYDU GÖRÜNTÜLERİYLE BELİRLENMESİNİ HEDEFLEDİK'
Prof. Dr. Levent Başayiğit, uyuşturucunun dünyanın ve Türkiye'nin en büyük problemlerden biri olduğunu vurgularken, "Uyuşturucu maddesi yapımında kullanılan bitkilerin başında kenevir gelmektedir. Türkiye'de uyuşturucu terörün finans kaynağıdır. Özellikle ülkemizin bazı bölgelerinde kenevir yetiştiriciliğinden elde edilen paralar terörün kaynağını oluşturmaktadır. Bu nedenle biz yetiştirilen yasa dışı kenevirlerin belirlenmesine yönelik daha kolay, daha hızlı yöntemleri hazırlamak üzere bir proje ortaya koyduk. Projemizin asıl konusu yasa dışı yetiştirilen kenevirin belirlenmesidir. Ve bu amaçla daha hızlı, daha kesin bir yöntem olarak uydu görüntüleriyle belirlenmesini hedefledik. Yaptığımız çalışmalarda ilk önce yasa dışı üretimin nasıl olduğunu ortaya koyduk" dedi.
'KENEVİRİ PARSELLERİN, TARLALARIN İÇERİSİNDE YETİŞTİRDİK'
Yasa dışı kenevirin ya uzak alanlarda insanların ulaşamadığı yerlerde ya da tarım alanları içerisinde çeşitli bitkilerle özellikle yüksek boylu bitkiler olarak tanımlanan ayçiçeği veya mısır gibi bitkilerle karışık ekimler halinde yetiştirildiğini vurgulayan Prof. Dr. Levent Başayiğit, uygulamanın nasıl yapıldığını şöyle anlattı:
"Bunlar polis ve jandarma kayıtlarında yer almaktadır. Biz de bu bilgileri sentezleyerek kenevirin yasa dışı üretimini modelledik. Bu amaçla 2 yıllık bir deneme alanı kurduk. Kenevir yetiştiriciliğini bizzat alanda yaptık. Kanunların izin verdiği illeri seçtik. Burdur ile Bucak ilçesinde kurduk. Burada keneviri yetiştirdik. Ayçiçeği ve mısır ile karışık yetiştirdik. Keneviri parsellerin, tarlaların içerisinde, çevresini diğer bitkilerle kapatarak yetiştirdik. Bunları bir vejetasyon (Herhangi coğrafi bölgenin bir kesimi üzerinde, yaşam koşulları birbirine benzeyen bitkilerin bir arada toplanma şekli) boyunca spektral imzalarını (bir malzemenin yansıtma veya yayılımının dalga boylarına göre değişimi) çıkardık. Bu amaçla uydu görüntülerinin işlenmesinde, uydu görüntülerinde belirlenmesinde esas olacak spektral imza kütüklerini oluşturduk. Ayrıca deneme boyunca uydulardan farklı dönemlerde görüntüler temin ettik. Bu görüntülerde kenevirin ilk döneminden itibaren hasat zamanına gelinceye kadar nasıl yansıma gösterdiği uydularda spektral karakteristiklerinin nasıl oluştuğunu belirledik. Çeşitli görüntü işleme çalışmaları yaptık. Uydu görüntülerini işledik. Yerden aldığımız veriler spektral imzalar, imza kütükleri, alandan elde ettiğimiz yetiştiricilik dönemindeki bilgileri, yaprakların gelişimi, kapama alanları ve birçok veriyi birlikte değerlendirerek, istatistik metotları kullanarak kenevir ekilen alanları diğer alanlardan ayırmayı başardık. Bu çalışmanın sonucunda saf kenevir yetiştirilen karışık olmayan alanların yüzde 90 üzerinde bir başarıyla ayırt edilebildiğini gördük."
'ARTIK KENEVİR ALANLARI TESPİT EDİLEBİLECEK'
Geliştirdikleri yöntemle kenevir ekili alanların artık uydudan tespit edilebileceğine dikkati çeken Prof. Dr. Levent Başayiğit, "Bize kazandıracağı şey, kenevirin çok geniş havzalarda taranmasına, izlenmesine ya da takibine izin verecek. Tespiti uydularla mümkün olacak. Ayrıca çok erken dönemlerden itibaren izlenmesi de mümkün olacak. Bu sayede devletin tuttuğu kayıtlarla karşılaştırarak nerelerin yasa dışı olduğu belli olacak. Yasa dışı mücadelede geleneksel yöntem ihbarladır. Bugün kolluk kuvvetlerimiz gelen ihbarları değerlendirmekte ve ihbar yapılan yerlere giderek kontrol etmektedir. Bu alanda çalışma yapmak oldukça zahmetli iştir. Uydu görüntüleriyle kenevir alanlarının belirlenmesi kolluk kuvvetlerine kolaylık sağlayacaktır. Tespit edilen yerlerin incelenmesi daha kısa sürecektir. Ayrıca karışık ekim alanlarında da kenevir ekiminin tespiti için büyük kolaylık sağladık" diye konuştu.
'ARTIK ENDİŞE YOK'
Çalışmanın odak noktasının güvenlik endişeleri olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Levent Başayiğit, şöyle dedi:
"Bu çalışmada odak noktası güvenlik endişeleri olarak başlamıştır. Ülkemizdeki yasa dışı yetiştirilen ve terörün kaynağını oluşturan kenevirin tespit edilmesi üzerine odaklandı bu çalışma ama bunun dışında kenevir bitkisinin, lif bitkisi olarak değerlendirilmesi düşünüldüğünde izlenebilirliğini sağlamaktır. Günümüzde kenevire olan ilgi gitgide artmaktadır. Kenevir yetiştirilen alanların artması durumunda bir güvenlik problemi oluşturup, oluşturmayacağı kaygısı bulunmaktadır. Bizim çalışmamız göstermektedir ki böyle bir kaygıya gerek yok. Uydularda yetiştirilen alanların izlenmesi, takibi mümkündür."