Wall Street’te uzun yıllar vadeli borsalar uzmanı ve emtia analisti olarak çalışan, ayrıca New York ASA Üniversitesi’nde finans ve ekonomi dersleri veren öğretim görevlisi Esen Ünal, Türk Lirası’nın dolar karşısında değer kaybetmesinin yabancı yatırımcıları Türkiye’den uzaklaştırdığını söyledi.
Stüdyo VOA yayınına katılan Esen Ünal, “Her şeyin temeli istikrar ve güven. Özellikle son aylarda en fazla konuşulan konulardan biri Merkez Bankası'nın bağımsızlığının olmaması ve bu açıdan politik baskılara boyun eğme sebebi bu şekilde olunca ortalıkta bir istikrar görünmüyor, bir güven arz etmiyor ve yatırımcılar şu anda Türkiye'ye büyük soru işaretleriyle bakıyorlar. Yalnızca Goldman Sachs, Morgan Stanley gibi büyük ölçekli yatırım bankaları değil, küçük ve orta ölçekli fonlar da şu anda Türkiye'den uzak duracaklarını dile getiriyorlar. Kimse bu kadar büyük volatiliteye dayanamaz. Kimse bu şartlar altında yatırım kararları veremez. Türkiye'ye gelip hazine bonosu almak ya da hisse senetleri almak elbette sıcak paranın bir parçası ama sonuçta bunlar için istikrarlı bir ortam lazım. Bunların hiç birini şu anda bulamadıkları için ve bazıları gelecek sene sonuna kadar Türkiye'deki piyasalardan uzak duracaklarını dile getiriyorlar” dedi.
“ABD’de son 30 yılın en yüksek enflasyonu”
Ünal, “Enflasyon orta ve sabit gelirli insanları vuran en büyük faktör. Belki de en büyüğüdür. Yavaş yavaş gelir. Sizin alım gücünüzü yavaş yavaş eriten bir şey. Amerika buna alışık bir ülke değil. 1980'lerin başında yüksek enflasyonla boğuştu ama ondan sonra alınan politikalar, alınan tedbirlerle en azından benim olduğum seneler boyunca Amerika'da ve bu son bir senede gördüğümüz kadar yüksek fiyat artışları görmedik. Son 12 ay içerisinde içerisinde enflasyon yüzde 7'ye yaklaştı. Bu da son 30 yılın en yüksek enflasyonu” diye konuştu.
“En güzel enflasyon kendi ölçtüğümüzdür. Markete gittiğinizde, alışveriş yaptığınızda gördüğünüz fiyatlar asıl enflasyondur” diyen Esen Ünal, “Yüzde 10-15, bazı durumlarda yüzde 60- 70'e artan oranlarda fiyatlar var. Böyle olunca orta halli insanlar, geliri belli olan, sabit olan insanlar bundan en çok etkilenen insanlar ve şu anda en tepe konulardan biri, yeni Corona varyantı dışındaki en büyük konulardan biri, son haftalardır enflasyon, Amerika'da” değerlendirmesinde bulundu.
Biden’ın stratejik rezervleri piyasaya sürmesi “siyasi”
Amerika’nın dünyanın en çok petrol tüketen ülkelerin başında geldiğini hatırlatan Ünal, Biden’ın Stratejik Petrol Rezervi’nden piyasaya 50 milyon varil petrol sürme kararını siyasi olarak yorumladı ve “Sadece politik açıdan bir mesaj. Ondan başka bir şey değil” dedi.
Ünal, “Stratejik rezervlerden piyasaya petrol sürecek ülke yalnızca Amerika değil, Japonya, Hindistan ve Çin. Toplam yaklaşık 100 milyon varil petrol verecekler piyasaya. Bu zaten dünyanın bir günde tükettiği petrol miktarı. Yani hiçbir etkisi olmayacak açıkçası. Sonuçta her şey OPEC’e bağlı. Onlar da her ay toplantı yapıp, bir sonraki toplantıları 2 Aralık'ta, her ay yaklaşık 400 bin varil her gün piyasaya koymaya başlamışlardı pandemiden sonra çünkü büyük bir miktarda, yaklaşık 10 milyon varil kesmişlerdi. Bunları yavaş yavaş piyasaya sürmeye başladılar. Yapılan onlara göre, önümüzdeki yılın ilk çeyreğinde ve ikinci çeyreğinde en geç, eksiden artıya dönülecek. Yani daha fazla petrol yokken arz artacak ama talep o kadar olmayacak” dedi.
Omicron varyantı petrol piyasalarını nasıl etkileyecek?
Ünal’a göre, Omicron varyantı bu durumu daha da içinden çıkılmaz bir hale getirdi.
“OPEC, ‘Eğer piyasa istiyorsa, biz zaten arttırırız’ diyordu. Petrol üreten ülkeler ne yapacak petrolü? Tabii ki müşteri arayacaklar. Onlar için talebin artması gerçekten iyi ama fiyatların düşmesinden dolayı, bunu geçen senenin Mart ayında yaşadılar, bir ara eksiye düştü fiyatlar, duyulmuş bir şey değil ama sonra tabii bu aldıkları önlemlerle kestiler. Ondan sonra yavaş yavaş piyasaya veriyorlar” diyen Ünal “Ters tepki yapacak. Çünkü bu piyasaya süreceği 50 milyon varili sonuçta yerine koymak zorunda. Önümüzdeki yıl belki birinci ya da ikinci çeyrekte bunları geri alacak piyasadan ve bence daha da fiyatı yukarıya çekebilecek” diye konuştu.
Omicron varyantıyla ilgili bilinmezliklere de değinen Esen Ünal, “Tedirginlik yaratacak bir varyantsa OPEC Ocak- Şubat ayı için piyasaya hiçbir şekilde petrol sürmeyecek. Geçen aydan kalanları devam ettirecek, 400 bin varil piyasaya koyacağını zannetmiyorum” dedi.