İSTANBUL (AA) - BELGİN YAKIŞAN MUTLU - Halk Yatırım Araştırma Direktörü Banu Kıvci Tokalı, yıllık dış ticaret açığındaki artışın momentum kaybederek de olsa devam ettiğini belirterek, "Yıllık açığın, düşük bazın etkisiyle yılın ilk yarısında genişleme yönünde kalmasını beklemekle birlikte, enerji maliyetindeki artışın devam etmesine karşın altın ithalatı ve iç talepte geçen yıla göre beklenen daha ılımlı seyir doğrultusunda, ikinci yarıda yavaşlama beklentimizi koruyoruz." dedi.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından oluşturulan geçici verilere göre, martta ihracat geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 7,7 artarak 15 milyar 587 milyon dolar, ithalat yüzde 12,7 yükselerek 21 milyar 442 milyon dolar oldu. Böylece dış ticaret açığı martta yüzde 28,8 artarak 5 milyar 855 milyon dolara yükseldi.
AA muhabirine konuya ilişkin değerlendirmelerde bulunan Halk Yatırım Araştırma Direktörü Banu Kıvci Tokalı, martta dış ticaret açığının 5,9 milyar dolara gerilemesine karşın, 2017'nin aynı ayında açığın 4,5 milyar dolar düzeyinde gerçekleşmesinden dolayı, yıllık açıktaki artışın momentum kaybederek de olsa devam
ettiğini söyledi.
Geçen yılın ilk yarısı sonunda 59 milyar doların altına
kadar inen 12 aylık dış ticaret açığında temmuzda başlayan yükseliş
trendinin devam ettiğine dikkati çeken Tokalı, "Yıllık açığın, düşük bazın etkisiyle yılın ilk yarısında genişleme
yönünde kalmasını beklemekle birlikte, enerji maliyetindeki artışın devam
etmesine karşın altın ithalatı ve iç talepte geçen yıla göre beklenen daha
ılımlı seyir doğrultusunda, ikinci yarıda yavaşlama beklentimizi
koruyoruz." diye konuştu.
Tokalı, altın ithalatının şubatta 1 milyar dolar seviyesine gerilemesinin
ardından martta yeniden yükselişe geçtiğine işaret ederek, şunları kaydetti:
"Ancak iyi haber olarak 12 aylık verinin
artış hızında yavaşlama devam ediyor. Enerji ithalatının ise, Aralık 2017-
Ocak 2018 dönemlerindeki 3,6-3,9 milyar dolar bandından şubat-mart
döneminde 3,35 milyar dolar seviyesine gerilediğini, yıllık miktardaki artışın
da son üç aydır hız kestiğini izliyoruz. Söz konusu iki kritik göstergedeki
ılımlı seyrin korunması durumunda, dış açıkta gözlenen artışın daha makul
boyutta devam edebileceğini söyleyebiliriz. Diğer taraftan, altın ve enerji hariç dış açıktaki artış eğiliminin
korunmasına karşın, artış hızının daha makul seviyelere geldiğini
gözlemliyoruz. Geçen yılın ortasında söz konusu kritik gösterge 26,5 milyar
dolar düzeyine kadar gerilemişti."
İthalatta yaşanan artışa karşın
ihracatın iyi performansını sürdürmesiyle, ihracatın ithalatı karşılama
oranının yüzde 72,7'ye yükseldiğini vurgulayan Tokalı, söz konusu göstergenin 12 aylık verilerde ise kısmen yatay kaldığını dile getirdi.
Tokalı, altın ve enerji hariç ihracatın ithalata oranına bakıldığında ise 2016'da yüzde 79,4 olan oranın 2017'de yüzde 81,1'e
çıktığını, bu yılın üç aylık döneminde de yüzde 85,1'e ulaşarak yükselişini sürdürdüğünü belirtti.
- "Dış ticaret enerji ve altın grubundan olumsuz etkilendi"
AA Finans Analisti ve ekonomist Haluk Bürümcekçi de açıklanan verilerle son 12 aylık dış ticaret açığının 84,9 milyar dolarla Kasım 2014'ten bu yana en yüksek seviyeyi gördüğüne işaret ederek, "Orta Vadeli Program'da dış ticaret açığının bu yılı 68,0 milyar dolar düzeyinde kapatacağı öngörülüyor, ancak bu tahmin bu yıl ekim ayında büyük revizyona uğrayacak gibi duruyor." diye konuştu.
Dış ticaret dengesinin enerji ve altın grubundan olumsuz etkilendiğini belirten Bürümcekçi, şunları söyledi:
"Altın ihracatının mart ayında 310 milyon dolarla geçen yıla göre düşük gerçekleşmesi ve altın ithalatının da 1 milyar 486 milyon dolar olmasıyla yine net ithalatçı olduk. 2017'yi altın dış ticareti dengesi 10,0 milyar dolar açık vererek kapatmıştı. Bu yıl ilk çeyrekte toplam açık 4,4 milyar dolar oldu. Enerji ithalatı ise artış eğilimi korurken, bu ay önceki yılın aynı ayına göre enerji ithalatındaki artış 0,4 milyar dolar oldu. Böylece son oniki aylık enerji ithalatı da 38,5 milyar dolara yükseldi. Enerji ve altın dışı yıllık açık da 36,6 milyar dolara ulaşarak Temmuz 2015'den bu yana en yüksek seviyeyi gördü."
Bürümcekçi, dış ticaret açığının artış trendinin, bozulmanın manşet verilere göre daha ılımlı boyutta olduğunu yansıttığını belirterek, ithalat alt gruplarından gelen sinyallerin ise yatırımlar, üretim ve iç talep açısından ılımlı bir tablo çizdiğini söyledi.
Altın dışı ihracat artışının devam ettiğini, enerji ithalatının yükselişini koruyacağını, altın ticaretinde ise baz etkisinin lehte olduğunu vurgulayan Bürümcekçi, "Dış ticaret verisinden sonra, martta cari denge 4 milyar dolar açık verebilir diye düşünmekteyiz. Geçen yılın aynı ayında cari denge 3,1 milyar dolar açık vermişti. Bu şekilde gelirse, son 12 aylık cari açık 54,3 milyar dolar seviyesine çıkacak." dedi.