Yüksek Öğretim Kurulu, (YÖK) hukuk fakültelerinde Roma Hukuku, Avrupa Birliği Hukuku, Karşılaştırmalı Hukuk, Çevre ve Deniz Hukuku Anabilim Dalları’nın bulunması zorunluluğuna son verdi. Bundan sonra hukuk fakültelerinde bu anabilim dallarını kurmak zorunlu değil, ancak fakülte isterse bu dersleri verebilecek. Kararın hukuk eğitiminde kaliteyi düşüreceğini ve bundan sonra bu alanlarda bilim insanı yetiştirelemeyeceğini söyleyen hukukçular Danıştay’a başvurarak kararın iptalini istedi.
Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nin kapatılan Roma Hukuku Anabilim Dalı’nın Başkanı Prof. Erkan Küçükgüngör karara tepkili “Dava olumsuz sonuçlanırsa Türkiye’de artık bu alanlarda akademisyen yetişemeyecek. Roma hukuku, Türk hukuk devriminin hukuk eğitim öğretimindeki sembolüdür.” İstanbul Üniversitesi (İÜ) Hukuk Fakültesi Roma Hukuku Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Dr. Diler Tamer ise endişesini “Anadolu’daki üniversiteler YÖK’ün bu kararından sonra öğretim üyesi yetersizliği gibi bahanelerle dersi kaldıracaklardır. Uzun vadede bu ders tamamen kaldırılacaktır” diye dile getiriyor. İÜ Hukuk Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Adem Sözüer’se farklı düşünüyor: “Roma Hukuku dersinin kaldırılması söz konusu değil. Dileyen her hukuk bilim dalı oluşturabilir.”
Dekanlarla toplantı
Geçen ağustos ayında YÖK, İÜ’de hukuk fakültesi dekanlarının katıldığı bir toplantı düzenledi. Bu toplantıda hukuk fakültelerindeki özel ve kamu hukuku bölüm ayrımının kaldırılması ve fakültelerin YÖK’ün belirlediği anabilim dalları şeklinde örgütlenemesi kararlaştırıldı. Kurulması istenen anabilim dalları arasında Roma Hukuku, Avrupa Birliği Hukuku, Karşılaştırmalı Hukuk, Çevre ve Deniz Hukuku yoktu.
Bu karara göre fakültelerde bu anabilim dallarının kurulması artık zorunlu olmayacak. İsteyen fakülte kurabilecek ya da sadece ders olarak verecekti. Ancak karar hukuk ve üniversite çevrelerinde tartışma yarattı. Bazı akademisyenler bugünkü Avrupa hukuk sisteminin temelini oluşturan ‘Roma Hukuku’ ve ‘Karşılaştırmalı Hukuk’un hukuk eğitiminin ‘olmazsa olmazları’ arasında yer aldığını belirterek karara itiraz etti.
Kararla ilgili en çok dile getirilen endişelerse şöyle: “Karardan sonra bu onabilim dallarını kurmak zorunda olunmadığı için hukuk fakültesi açmak daha da kolaylaşacak. Bu durumda fakültelerin eğitim kalitesi düşecek. Bunun yanı sıra bu dallarda Türkiye’de bilim insanı yetiştirilmesi de zorlaşacaktı. Bu karardan sonra özellikle vakıf üniversiteleri, ekonomik giderlerini azaltmak için çıkartılan beş anabilim dalını ders olarak bile koymayacak, bu sayede birkaç öğretim üyesiyle bir ‘hukuk fakültesi’ kurabilecek.”
‘Hukuk devriminin sembolü’
Bu endişelerle harekete geçen 23 hukukçu ve akademisyen kararın iptali istemiyle Danıştay’a başvurdu. Kararla ilgili değerlendirmelerse şöyle:
Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Kapatılan Roma Hukuku Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Erkan Küçükgüngör: “Alınan karara gerekçe olarak dekanlarla yapılan toplantı gösterildi. YÖK kanununda böyle bir karar alma yetkisi yok. Bu karar hukuka aykırıdır. İtiraz ettiğimiz en önemli nokta bu dava olumsuz sonuçlanırsa Türkiye’de artık Roma, Avrupa Birliği, Karşılaştırmalı Hukuk ve Çevre ve Deniz Hukuku birimlerinde akademisyen yetişemeyecek. Roma Hukuku dersi 1926’dan beri okutuluyor. Roman hukuku, Türk Hukuk Devrimi’nin hukuk eğitim öğretimindeki sembolüdür. Bu ders tarih dersi değildir ki bazı fakültelerde hukuk tarihi dersi altında öğretilsin. Bu derste, Roma devleti ve Roma devleti’nin hukuku değil, halen yürürlükte olan özel hukukumuzun Roma Hukuku’ndan beri gelen kavram, kurum kural ve ilkeleri öğrenciye aktarmaktır.”
İÜ Hukuk Fakültesi Roma Hukuku Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Diler Tamer: “YÖK bu dersleri tamamen kaldırmayı göze alamadığı için bu yola başvurdu. Ancak Anadolu’daki üniversiteler YÖK’ün bu kararından sonra öğretim üyesi yetersizliği gibi bahanelerle dersi kaldırakcaklarıdır. Uzun vadede bu ders tamamen programlaradan kaldırılacaktır. Hukuk tarihi dersi yapıyoruz bahanesiyle. ‘Hukuk tarihi’ anabilim dalı bünyeside tanzimat hukuku İslam hukuku gibi dersler okutulmaktadır. Bunlarda öğrencilere öğretilmelidir ama Roma Hukuku dersini de gereksiz bir ders gibi gösterilerek programdan kaldırılması endişesini taşıyorum.”
Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi kapatılan Karşılaştırmalı Hukuk Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Arzu Oğuz: “Türkiye’nin ulusal değil uluslararası hukuku bilen hukukçular yetiştirmesi gerek. Alınan karar hukuksal açıdan Avrupa’dan geride olan Türkiye’yi daha da geriye görütecektir.”
‘Dileyen oluşturabilir’
YÖK’ün ağustos ayında yaptığı dekanlar toplantısına katılan İÜ Hukuk Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Adem Sözüer’se farklı düşünüyor: “Roma Hukuku dersinin tam anlamıyla kaldırılması söz konusu değil. İÜ’de Hukuk Tarihi Anabilim Dalı, Roma Hukuku ve Türk Hukuk Tarihi şeklinde iki bilim dalından oluşmaktadır. Her bilim dalının o dala ait öğretim üyelerinden olaşan bir akademik kurulu ve başkanı vardır. Dileyen her hukuk fakültesi Roma Hukuku adlı bilim dalı oluşturabilir. YÖK bunu yasaklamıyor, Üniversitelerin takdirine bırakıyor. Roma hukuku dersinin kaldırılması gündeme dahi gelmedi. Nitekim İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesinde Roma hukuku zorunlu ders, Roma Kurumları ise seçimlik ders olarak verilmektedir.”
Karar hukuk eğitimi alan öğrenciler arasında da şaşkınlık yarattı.
İÜ Hukuk Fakültesi 2. sınıf Öğrencisi Gamze Sarıyel: “Gelişmiş bütün Avrupa ülkelerinin hukuklarınındayandığı ‘Roma Hukuku’ bize seçmeli ders olarak okutulacak ancak ‘anabilim dalı’ şeklinde örgütlenmediği için bu alanda akademisyen yetişemeyecek. Biz şu an bile hoca sıkıntısı çekerken gelecek nesil ‘Roma Hukukçusu’ bulamayacak. Bu kararla birlikte özgürlük ve demokrasinin temelini oluşturan ‘Roma Hukuku’, ‘Karşıştırmalı Hukuk’ ve ‘Avrupa Birliği Hukuku’ da tam anlamıyla öğretilemeyecek. Bunun yerine Türk Hukuku ağırlıklı dersler göreceğiz ancak ‘Türk Hukuku’nun bir ekolü yok sadece yasalardan oluşuyor.”
İÜ Hukuk Fakültesi 1. Sınıf Öğrencisi Ersin Kazgan: “Bu okula girmeden önce bize ‘Roma Hukuku’ öğrenilmeden avukat olunmaz deniyordu ama şimdi Roma Hukuku Anabilim Dalı kaldırıldı. Türkiye’de hukuk öğretimi geriye doğru çekilmek isteniyor. Bu kararların arkasında da siyasi nedenler olduğunu düşünüyorum.”
Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi 3. Sınıf Öğrencisi Levent Pişkin: “Türkiye’nin AB’ye entegrasyon süreçinde AB Hukuku Anabilim Dalını kaldırmak hatadır. Hem demokratikleşme adına bazı çalışmalar yapılıyor hemde demokrasinin temelini oluşturan anabilim dalları kaldırılıyor.”
Radikal