SAMSUN (İHA) - Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Öğretim Görevlisi ve Araştırmacı-Yazar Şerafettin Özışık, YTL'nin enflasyonu olumsuz etkilemeyeceğini bilimsel olarak kanıtladığını söyledi.
Araştırmacı-Yazar Şerafettin Özışık'ın yaptığı araştırmada temel gıda, ilaç ve hazır giyim başta olmak üzere toplam bin 308 adet değişik ürün fiyatının TL'den Yeni Türk Lirası'na (YTL) çevirme işlemi sırasında beklenenin aksine enflasyonu olumlu yönde etkileyeceği ortaya çıktı.
Söz konusu araştırmada; makarnadan beyaz peynire, sıvı yağlardan margarine, mumdan kibrite, ayakkabıdan gömleğe, aspirinden ampule kadar toplam bin 308 ürünün fiyatı incelendi.
Araştırmada Türkiye'de marketler zinciri bulunan 4 farklı market grubunun Samsun başta olmak üzere, İstanbul, Ankara, Sivas, Erzurum ve Diyarbakır'daki mağazaları ile İnternetteki ürün fiyatlarından yararlanıldı.
Araştırmaya konu olan ürünler belirlenirken de, toplumda her kesimin kullandığı ürünlerin seçilmesine özen gösterildi. Seçilen bin 308 adet üründen yüzde 73,54'ünün (962 adet) fiyatında ise TL. cinsinden yuvarlama gerekiyor. Fiyatlardaki yuvarlama da 5 bin liradan başlayarak 35 bin liraya kadar çıkıyor. Fiyatı 1 milyonun altında kalan ürünlerdeki yuvarlamanın, yüksek fiyatlı ürünlerdeki yuvarlamaya göre etkisi daha yüksek. Örneğin, fiyatı 680 bin TL olan bir üründeki 20 bin liralık yuvarlama farkının ürün fiyatına oranı yüzde 2,94 iken, fiyatı 4 milyon 980 bin TL olan başka bir üründeki 20 bin liralık yuvarlama farkının da ürün fiyatına etkisi yüzde 0,40 kadar.
YUVARLAMALAR ÖRTÜLÜ ENFLASYONA NEDEN OLUYOR
Bu araştırmaya göre; 1 Ocak 2005'ten itibaren tedavüle çıkacak olan Yeni Türk Lirası'nın bugünkü yuvarlama farkını beş bin liraya kadar düşüreceği ortaya çıkıyor. Etiket fiyatı 475 bin, 680 bin, 990 bin, 2 milyon 980 bin TL gibi olan ürünlerde tüketicinin yuvarlama farkı ödemek zorunda kalması, bunun da bir anlamda örtülü enflasyona sebep olduğu sonucunu doğuruyor.
Günlük hayatta en büyük yuvarlama da kibritte yaşanıyor. Araştırmayı gerçekleştiren Şerafettin Özışık, "Kibrit sadece ateş ve sigara yakmıyor, cebimizi de yakıyor. İçinde ortalama 40 çöp bulunan bir kutu kibritin alış fiyatı bazı marketlerde 30 bin TL, bazı marketlerde de 35 bin TL olduğu görülüyor. Alış fiyatı 30 bin TL olan marketlerde satış fiyatı 40 bin TL, alış fiyatı 35 bin TL olan marketlerde de satış fiyatı 45 bin TL. Marketler 1 kutu kibriti 50 bin TL'ye satıyor. Eğer 1 kutu kibriti büfelerden alacak olursanız iş değişiyor. Kibrit satan 76 büfeden 74'ü 1 kutu kibriti 100 bin TL'ye satarken, sadece üçünün 50 bin TL'ye satmış olması da dikkat çekiyor. Kısacası, büfelerin tamamına yakını kibrit fiyatını hem yuvarlıyor, hem de bu da yetmezmiş gibi fiyatı da ikiye katlıyor" dedi.
YTL YUVARLAMANIN ETKİSİNİ KALDIRIYOR
Araştırmaya konu olan bin 308 ürün içinden tesadüfen 30'unu seçen Serafettin Özışık, "YTL'ye geçilmesi ile birlikte örnek tabloda yer alan 30 üründen 25 tanesindeki yuvarlama da kendiliğinden ortadan kalkıyor. Tabloda yeralan 30 ürünün TL cinsinden toplam yuvarlama farkı 465 bin TL (47 YKr) iken, YKr cinsinden aynı ürünlerdeki toplam yuvarlama farkının da sadece 3 YKr (25 bin TL) olduğu anlaşılıyor. YTL'ye geçişle birlikte bu 30 üründe bile tüketicinin 440 bin liralık (44 YKr) bir avantaj sağlayacağı ve bunun da enflasyonu olumlu yönde etkileyerek, enflasyonun daha da aşağı düşmesine sebep olacağı anlaşılıyor. Tabloda yer alan 30 ürünün toplam tutarı 69 milyon 835 bin TL (69,84 YTL), yuvarlama farkı da 465 bin TL (47 YKr) olduğuna göre yuvarlamanın toplam tutara oranının da yüzde 0,66 olduğu görülüyor.
Araştırmanın ikinci bölümünde de, 328 kişi ile yapılan yüz yüze görüşmenin sonuçları yer alıyor. Görüşüne başvurulan kişilerin önemli bir kısmının YTL hakkında yeterli bilgiye sahip olmadığı, bu kişilere bugünkü 14 milyon 750 bin TL'nin 1 Ocak'tan itibaren 14 YTL 75 Yeni Kuruşa eşit olacağı, 14,75 YTL'yi harcarken nasıl davranacakları sorusuna, % 84,14'ünün (276 kişi) bu parayı çabuk tükenir endişesi ile dikkatli harcayacakları, eğitim seviyesi yüksek olanlarda da bir değişikliğin olmayacağı anlaşılıyor" dedi.
Özışık, araştırma sonucuna göre, özellikle eğitim seviyesi düşük olanlar açısından belli bir süre talep daralmasının olabileceği, bunun sonucunda da piyasaların fiyat indirimine gidebileceği, tüm bu faktörlerin de enflasyonu daha da aşağı çekeceğinin beklendiğini kaydetti.