Yumurta Üreticisi Artan Maliyetlerden Şikayetçi

Yumurta üretiminde fazlalık ve yabancı ülkelerle rekabet edememe, entegre tesislede üretimi durma noktasına getirdi. Maliyetlerin yüksek, fiyatların da düşük olduğunu ifade eden üreticiler, sıkıntının aşılması için sektörde teşvik ve lojistik destek istiyor. Sofralık yumurta sıralamasında dünyada ilk 10 arasında yeralan Türkiye’de her geçen gün üretim artıyor. Geçen yıl 351 milyon dolar ihracat yapan sektör bu yıl ise 500 milyonu hedefliyor.

Türkiye’de yumurta üretiminde söz sahibi olan Kütahya’nın Tavşanlı ilçesinde üreticiler, sektörde yaşanan krize devletin el atmasını istiyor. Tavşanlı Yumurta Üreticileri Birliği Başkanı Kemal Özkul, yumurta üreticisinin kan ağladığını belirterek, “Bizim bu bölgede 16-17 tane yumurta üreticisi var. Kiminin 6 bin, kimisinin 10 bin, kimisinin de 200 bin kadar yumurta tavuğu var. Tavşanlıda toplamda 1 milyon 200 bin yumurta tavuğu bulunuyor. Bu çiftliklerde yumurta üretiyoruz ama ürettiğimiz kadar para kazanma şansımız yok. 15-16 aydır çektiğimiz eziyet had safhaları buldu.” dedi.

Maliyetlerin çok yüksek olduğuna değinen Özkul, Tavşanlı'daki mevcut tavuk tesislerinde kriz yaşandığını ifade etti. Özkul, şöyle dedi: “Yumurta üreticisi şaşkın. Kuru soğanın tonu 800, ayçiçeğin tonu 460, yağlı soya da 810 dolar, mısır 770, buğday ise 650 lira. Yem maliyeti de 950 liraya ulaşmış durumda. Şu an bir yumurtaya 13,5 kuruş veriliyor. Biz istihdam sağlayan üreticileriz. Bende 7-8 kişi çalışıyor. Daha büyük entegrelerde daha çok insan çalışıyor. Yarın bir gün biz battığımız zaman ekmek yiyen o ailelere ne olacak. Yazık değil mi o ailelere. Tavşanlı yumurta üreticisi, çok değil bir iki haftaya kalmaz tesislerdeki tavuğunu araziye çıkartmaya başlayacak.”

Sorunların giderilmemesi durumunda yumurta sektörünün büyük yara alacağını dile getiren Birlik Başkanı Özkul’a göre sıkıntının ortadan kalkmasının bir yolu var. Yumurta okul ve askeri birliklere de yedirilirse sektör nefes alacak. Özkul, şöyle devam etti: “Yumurtanın maliyetinin üzerinde satılması, iç tüketimin genişletilmesi, özellikle okullara ve askere yumurta yedirilmesi gündeme gelmelidir. Devlet üreticinin sorunlarını hafifletmek için mutlaka ihracat kapılarını aralamalı ve teşvik etmelidir. Yumurtcılık sektöründe binlerce aile ekmek yemektedir. Yumurtlayan tavukların kesime verilmesi ekonomik açıdan büyük sorunları da beraberinde getirecektir.”

Günlük zararının 8 bin liradan fazla olduğunu ifade eden yumurta üreticilerinden Ahmet Bayraktar da Bursa, Eskişehir, Kütahya, Emet, Simav bölgelerine yumurta gönderdiklerini ifade ederek, sektördeki buhranın arz talep dengesinden kaynaklandığını belirtti. Yumurta fiyatlarının 12-13 liradan alıcı bulduğunu anımsatan Bayraktar’a göre sorunun kaynağı üretim fazlalığı. Mal fazlalığının ortadan kalkması durumunda taşların yerine oturacağını belirten Bayraktar, “Aylık zararımız 250 bin lirayı buluyor. Bir yumurtanın bize maliyeti 15-16 kuruşa geliyor. Sektörde 50 kişiye istihdam sağlıyoruz.” diye konuştu.

"DIŞ PAZARDA GÜNEY AMERİKA ÜLKELERİ İLE MÜCADELE EDEMİYORUZ"

İhracatçı dış pazarda kendilerinden düşük fiyata yumurta veren yabancı firmalarla rekabet edememeden yakınıyor. Türkiye’nin konum itibariyle güzel yerde bulunduğunu ifade eden ihracatçı firmalardan Ekiz Tarım A.Ş Yönetim Kurulu Başkanı Hamdi Ekiz, ihracat desteklerinin yetersizliği nedeniyle Ukrayna ve Güney Amerika’yla rekabette zorlandıklarını belirtti. Bu ülkelerin baks başına piyasaya 18 dolar civarında ürün sürdüklerini anımsatan Ekiz, “Normal şartlarda fiyatlar baks başına 30 dolar idi. Devletten ihracatın desteklenmesini istiyoruz. Önceden bin adet yumurtaya 15 dolar destek vardı. Şimdi 30 TL oldu. Bir şey değişmedi.” diye konuştu.

Ege Su Ürünleri ve Hayvan Mamülleri İhracatçılar Birliği Yönetim Kurulu Başkan Yardımcılığı da yapan ve 1994 yılından bu yana ihracatla uğraşan Ekiz, şöyle devam etti: “Irak, Dubai, Katar, Sudi Arabistan, Libya ve bazı Afrika ülkelerine ihracat yapıyoruz. Bu ülkelerle bağlantımız var. Ancak, Brezilya, Arjantin, Ukrayna gibi ülkeler bize uzak olmalarına rağmen uygun fiyata gönderiyorlar. Bu ülkelerle mücadele edemiyoruz. Bazı görüşmelerimize rağmen 3-4 yıldır ilerleme kaydedemiyoruz. Devletten destek bekliyoruz.”

"ENTEGRE TESİSLER HER YERDE MANTAR GİBİ ÇOĞALIYOR, SIKINTIMIZ KUŞ GRİBİNDE 10 KAT FAZLA"

Teşvik nedeniyle neredeyse her bölgede entegre üretim tesisleri kurulduğu belirtiliyor. Bu durumun da sektörü sıkıntıya soktuğu ifade ediliyor. Türkiye’den Irak’a giden ilk yumurta ihracatını kendilerinin yaptığını belirten Konyalı yumurta üreticisi Ali Kemal Tuzcuoğlu’na göre bugün yaşadıkları sıkıntı geçen yıllarda yaşanan kuş gribinden 10 kat daha fazla. Üretim çiftliklerinde 70 bin civarında tavuk bulunduğunu ifade eden Tuzcuoğlu, günlük zararın 5 bin lira civarında olduğunu söyledi. 42 yıldır bu meslekle uğraştıklarını dile getiren yumurta üreticisi, ihracata giden yumurta parasının da alınmakta zorlanıldığını belirterek, “Bir yumurta 18 kuruşa maloluyor. Ama şu an 6,5 kuruş veriliyor. Duble yumurtaya da 12 kuruş veriliyor. Günlük 4 bin 800 lira zararımız var. İçeride üretim çok. Buna sınırlama getirilmeli. Bu işi yapanın bir ehliyeti olmalı. Doğuya teşvik var. Her yerde mantar gibi çoğalıyor.” diye ifade etti.