20. yüzyıl bilimsel ilerlemelerin yılı olabilir ancak, yeni milenyum dünya sağlığındaki gelişmelere oldukça yavaş başladı. Kim inanırdı ki kanserin henüz tedavisi olmayacak, İshal yüzyıldır hálá dünyada öldürücü hastalıkların ilk 10 listesinde ve tüberküloz Batı'da büyüyen tehdit olarak tekrar meydana çıktı.
Hayattan beklentilerin artması ve ekonomik gelişmelere rağmen, bir milyar insan 21. yüzyıla tıbbın gelişmelerinden yoksun olarak girdi.
Dünya Sağlık Örgütü'nün (WHO) son raporuna göre, nasıl öldüğümüz refah durumumuzun bir göstergesi. Zengin Batı'da kanser, kalp hastalıkları ve psikiyatrik rahatsızlıklar birer ölüm nedeni iken fakir ülkelerin en büyük öldürücüsü ise halen enfeksiyon hastalıkları.
Hastalıklara tedavi yöntemleri bulunması konusunda büyük farklılıkların olması da ölüm nedenlerine ikiye ayrılıyor. Milli gelirleri yüksek ülkeler tıbbi araştırmaları için yılda 55 milyar dolar harcar iken, bunun ancak küçük bir meblağını yoksul ülkelerde yaşanan problemlerin çözümü için kullanılıyor.
Batı'da ortaya çıkan tedavisi olmayan öldürücü hastalıklar, gelişmekte olan ülkelere hızla sıçrıyor. Ayrıca dünya büyük enfeksiyon hastalıklarıyla yeniden problem yaşıyor. 1998 yılında Afrika'da 961 bin insan, tüberküloz, sıtma, kolera ya da dizanteriden öldü.
7.4 milyon insan öldü
Koroner kalp yetmezliği, kalp damarları daraldığı veya şişmanlık, ya da kolesterol fazlası nedeniyle yağla tıkandığı için kalbe yeterli kan pompalanmadığı zaman meydana geliyor. Kalbin bir bölümünün kanla beslenmeyince, kalp damarları tıkanıyor. Bu da kalp krizine sebep oluyor.
Önlemi:Sigaranın bırakılması, kalbin oksijen ile beslenmesini sağlar. Kolesterolü ve doymuş yağları düşüren diet yapmak gerekir. Tuz alımı azaltılmalıdır ve haftada üç kez aeorobik egzersizleri yapılmalıdır. Kalp krizinden sonra, dört saat içinde yapılan iğne pıhtılaşmayı önleyebilir, ölüm riskini ve kalp kaslarına yapacak şiddetli zararları azaltabilir. Kolesterol düşürücü ilaç tedavisi ve/veya cerrahi müdahaleye başvurulabilir. Lif oranı yüksek diyet ve antioksidan vitaminler, özellikle vitamin E, koroner kalp yetmezliği riskini azaltıyor.
5.1 milyon insan öldü
Bir kalp krizi kalbe nasıl zarar veriyorsa felç de beyne zarar veriyor. İkisinin nedeni de kan damarlarında tıkanma nedeniyle hücrelerin oksijenle beslenmesinin engellenmesi. Kan, beyni iki ana damar sistemiyle besler. Beyin hücrelerinin, fonksiyonlarını düzgün olarak yerine getirebilmesi için, sürekli olarak oksijen ile beslenmesi gerekir. Herhangi bir azalma ya da engel felce neden olabilir.
Önlemi: Önlem metodu da kalp hastalığına benziyor. Kan basıncını ve diet ile kolesterol alımını düşürmek, ilaç tedavisi ve egzersizler felç riskini azaltabilir. Son araştırmalara göre yüksek potasyum diyetleri, felç riskini belirgin derecede azaltıyor.
3.5 milyon insan öldü
Zatürre, akciğerlerin bakteri, virüs ve diğer organizmalar tarafından iltihaplanması sonucu meydana geliyor. Ölü veya erken doğumların yüzde 20'sine zatürre neden oluyor. Tüm ölümlerin yaklaşık yarısını da AIDS hastaları oluşturuyor.
Önlemi: Yemeklerden sonra her zaman ellerinizi yıkayın. Koyu renkli meyve ve sebzelerin bulunduğu diyetler antioksidanlar bakımından zengindir, akciğerin kapasitesini artırmak için aerobik egzersizler yapın ve sigarayı bırakın. Mevcut antibiyotikler zatürreyi tedavi edebiliyor. Anne sütü, bebekleri zatürreeden koruyabilir. Araştırmacılar sütün içindeki şekerin bakterilerden koruduğunu ortaya çıkarttı.
2.3 milyon insan öldü
Ortalama 47 milyon insan AIDS'e neden olan HIV virüsü taşıyor. Geçen yıl 1 milyon 830 bin Afrikalı ve 99 bin Amerikalı bu virüsten öldü. Virüs bağışıklık sisteminin bir bölümü olan CD4 adı verilen beyaz hücrelere saldırmaya başlıyor. Virüs bu hücreleri ele geçiriyor ve kendisini kopyalarını çıkarmak için kullanıyor. Bağışıklık sistemi bir kez yıkıldığında zatürree ve benzer hastalıklarla mücadele etmek imkansızlaşıyor.
Önlemi: İlaç tedavisi, virüsün yeni CD4 hücrelerini ele geçirmesini durdurmasında işe yarıyor. Böylece beyaz hücre sayısı enfeksiyonlarla savaşacak kadar fazla kalıyor. Ölüm riski, enfeksiyonun ilk sekiz yılından sonra arttı. Bazı bünyelerin virüse daha dayanıklı olduğu anlaşıldı.
2.3 milyon insan öldü
Anfizem akciğerdeki hava torbalarını harap ederek ciğerlerin esnekliğini kaybetmesine neden oluyor ve oksijen alınmasını engelliyor. Bu, akciğerdeki minik hava keselerini (alveoli) yırtıyor. Yırtılan yerler hava doluyor ve genişleme meydana geliyor. Bu da, alveol duvarlarının yırtılacak kadar incelmesine ve yeni yırtılmalara neden oluyor. Anfizem sık sık kronik bronşit ile birlikte görülüyor, öksürmeye ve balgam çıkartılmasına neden oluyor. Bu semptomlar birlikte görüldüğünde kronik akciğer hastalığı olarak adlandırılıyor.
Önlemi: Tedavide ilk önce sigara bıraktırılıyor, fizik terapi, günlük egzersiz ve besi değeri yüksek diyet, steroidler (doğal olarak bulunan ve yapıları kolesterole benzeyen bir grup maddenin ortak adı), antibiyotikler ve yıllık grup ve zatürree aşıları. Anfizem farkedildiği andan itibaren yüzde 50-70 arası akciğer zarları çoktan zarar görmüş oluyor.
2.2 milyon insan öldü
İshal gelişmekte olan ülkelerde özellikle altı ay ve üç yaş arası çocukların en yaygın ölüm nedeni. İshal çok tehlikeli çünkü vücudun susuz kalmasına neden oluyor.
Önlemi: Ağızdan dehidrasyon terapisi ile tedavi ediliyor. Ancak kurak ve susuz bölgelerde hastalık daha yaygın. Dünya Sağlık Örgütü, çeşitli yörelerde ucuz rehidrasyon terapisi sunarak, ishali kontrol programları geliştiriyor.
2.2 milyon insan öldü
Çocuklar beş yaşına kadar birçok ölüm tehlikesi atlatıyor. Önlemi: Tıbbi yardım, annenin beslenmesi ve etkili bağışıklık programları oluşturuluyor. Yaygın bebek sağlığı programları yapılması gerekiyor.
1.5 milyon insan öldü
Tüberküloz, bulaşıcı bir hastalık. Hastalığı kapmış insanlar havayı soluyor ve dışarıya tüberküloz bakterili havayı veriyor. Ancak tüberkülozlu olmak bu hastalığı da kapmış olmak anlamına gelmiyor. Bağışıklık sistemi bakteriye duvar örebiliyor ve bakteri burada yıllarca kalabiliyor. Dünyada bir dakikada bir insan tüberküloz oluyor.
Önlemi: Etkili tüberküloz ilaçları 1950'lerde bulundu. Hastalar, uzun süre bu ilaçların kullanıldığı tedavi yöntemiyle iyileştiriliyor. 16 yıldır, tüberküloz gelişmekte olan ülkelerde tekrar ortaya çıktı ve ilaçlarla hastalık türlerine karşı koymak da güçleşti.
1.2 milyon insan öldü
Kanserin karakteristik özelliği anormal büyüyen hücreleri kontrol edememek. Genellikle anormal hücreler ölüyor, fakat genelde yayılarak tümöre neden oluyorlar.
Önlemi: Cerrahi müdahele, solunum sistemi aygıtına bağlama ve radyasyon terapisi ve kemoterapi. Akciğer kanserini önleminin en önemli yolu sigarayı bırakmak, hava kirliliği ve amyant gibi maddelerden uzak durmak. En yeni tedavi yöntemi Londra Üniversite Koleji'nde bulundu. Zarar görmüş bölgelere mavi ışık kullanılıyor, böylece beyaz ışık küçük kanserli bölgeleri ortaya çıkarmış oluyor. Sigara içilmesi akciğer kanserini artırıyor.
1.2 milyon insan öldü
İster kasıtlı, ister kaza sonucu yaralanmalar hastalığın toplam rakamınınü yüzde 16'sını oluşturuyor. 15-44 yaş arasındaki erişkin erkekler söz konusu olduğunda trafik kazaları, zamanından önce ölüm ve bedensel ya da psikolojik rahatsızlıkların en büyük nedeni.
Önlemi: Gelişmiş yol dizaynları ve teknolojiler kazaları azaltacak. Araştırmalara göre özellikle gelişmekte olan ülkelerde trafik kazalarından ölüm sayısı artıyor.