Altın, dolar, mevduat ve kripto paranın yanında artık otomobiller de yatırım aracı oldu. Otomobil pazarında hem üretim hem de satış rakamlarında daralma yılın ilk dört ayında rakamlara da yansıdı. 2022 Ocak-Nisan döneminde toplam otomotiv üretimi yüzde 9 azalarak 409 bin 903 adet, otomobil üretimi yüzde 20 azalarak 229 bin 200 adet olarak gerçekleşti. Söz konusu dönemde otomobil ve hafif ticari araç pazarı ise yüzde 18,5 oranında daraldı. Yılın ilk 4 ayında pazar büyüklüğü 212 bin 85 adet olarak kayıtlara geçti. Otomotiv Distribütörleri Derneği (ODD) verilerine göre, otomobil satışları, yılın ilk 4 aylık döneminde geçen yıla göre yüzde 20,7 oranında azalarak 162 bin 398 adet olurken, hafif ticari araç pazarı da yüzde 10,2 azalarak 49 bin 687 adede düştü. Otomobil ve hafif ticari araç pazarı 2022 Nisan ayında ise yüzde 2,4, otomobil pazarı yüzde 5,8 ve hafif ticari araç pazarı da yüzde 10,4 oranında azaldı.
SİNEM ERYILMAZ / MYNET ÖZEL
Ukrayna savaşı, çip krizi, tedarik sorunları ve kurların yüksek olması nedeniyle neredeyse her ay zam gelen otomobil vatandaş için artık yatırım aracı oldu. Sektör temsilcileri bu rakamların geçtiğimiz yıllara göre düşük ancak içinde bulunduğumuz koşullar nedeniyle hiç de fena olmadığının altını çiziyor. En çok merak edilen konu olan araç fiyatlarının daha da artıp artmayacağı konusunda ise sıfır araçlarda bir zam beklentisi olmazken, ikinci el araç fiyatlarında ise yüzde 2 ila 4 arasında zam gelebileceği belirtiliyor.
Hem sıfır hem de ikinci el araç piyasasına ilişkin değerlendirmelerde bulunan Cardata Genel Müdürü Hüsamettin Yalçın, “Hem sıfır hem de ikinci el araç satışında bir düşüş var. Bu düşüşler geçmiş senelere göre kıyaslanmamalı. İçinde bulunduğumuz senenin ekonomik koşullarına göre düşünürsek bu satışlar hiç de fena değil. İlk 4 ayda sıfır araç bazında Türkiye pazarında 212 bin adet binek ve hafif ticari araç satıldı. Geçen senelere göre belli oranda daralmayı işaret ediyor. Ama ekonomik parametrelerin oluşturduğu ortam ve döviz kurunun yükseldiği ve pandeminin yaratmış olduğu tedarik sorunu gibi nedenlerle bu rakam açıkçası çok da kötü değil. İkinci el araçlarda da ilk dört ayda yaklaşık 1 milyon adetlik tekil satış var. Bu tekil araç satışı mükerrer satışları içermiyor. İkinci eldeki bu yaklaşık 1 milyon adetlik satış da az önce saydığım sebepler nedeniyle açıkçası çok kötü değil” ifadelerini kullandı.
“Sıfır kilometrede tedarik sorunu kalkmış olsaydı daha fazla sıfır kilometre araç satılacaktı ve bu ikinci el satışlarını da tetikleyecekti” diyen Hüsamettin Yalçın, “Dolayısıyla öyle bir durum olmadığı için bu rakamlar düşük ama içinde bulunduğumuz koşullara göre çok da kötü rakamlar değil. Çok da enseyi karartmamak ve otomobil sektörünü cesaretlendirmek gerekiyor” diyerek sektöre de bir mesaj iletti.
Otomobilin artık bir vasıtadan çok yatırım aracı gibi görülmeye başlandığının altını çizen Yalçın, “Bir aracın toplam sahiplik maliyeti yani servis, bakım, lastik, sigorta, kasko, akaryakıt gibi maliyetlerin tümünden oluşuyor. Sıfır kilometre araç fiyatları arttığı için otomobil artık bir yatırım aracı haline geldi. Bu maliyetlere katlanıp sıfır kilometre araç alan insanlar kredi faiz getirisindense otomobil fiyatları her geçen gün değerlendiği için bir yatırım aracı olarak görüyor. Burada vatandaşlar daha çok C ve D segmenti dediğimiz yani 500-600 bin liranın üzerindeki araçları tercih ediyor. Vatandaşlar araca bu kadar para verip ‘bir sene içinde 1 milyon lira olmaması için herhangi bir neden olmadığını’ düşünerek yatırım aracı olarak görüyor. O yüzden yatırım aracı olarak otomobili tercih edenlerin böyle bir kriteri söz konusu” diye konuştu.
Yalçın ayrıca, “Bir aracın yıllık gideri aracın marka, model, hacim ve yakıt türüne göre değişiyor. Ancak vatandaşlar bütçelerine göre araç satın almalı. Ekonomiyi iyi gözlemlemeli ve borçlanırken kendisini riske atmayacak şekilde ayarlamalı. Bunlar en önemli parametrelerdir diye düşünüyoruz” dedi.
Geçtiğimiz aylarda yapılan ÖTV matrah düzenlemesi ile yeni oranlar bazı sıfır araba fiyatlarına ÖTV indirimi olarak yansımıştı. ÖTV matrahı kararına göre motor silindir hacmi 1600 santimetre küpü geçmeyenler için yüzde 45, yüzde 50, yüzde 80 şeklinde üç farklı dilimde uygulanan ÖTV oranlarına yüzde 60, yüzde 70 dilimlik oranlar eklendi. Bu karar sonrası sıfır araç fiyatlarında bir miktar gerileme oldu. Vatandaşlar yeni bir düzenlemenin olup olmayacağı konusunu merak ederken Hüsamettin Yalçın, yakın zaman için ÖTV ve matrahlarda bir değişiklik beklenmediğini dile getirdi.
Hüsamettin Yalçın sıfır kilometrede 300 bin liranın altında sadece 4 model aracın kaldığını ifade ederek, “Maalesef durum bu şekilde. 212 bin araç satıldı. Bunun yüzde 30’una filo dersek geriye kalan 150 bin gibi bir araç vatandaşın satın aldığı araçlar” dedi.
Döviz kurlarında son günlerde yaşanan hareketliliğin fiyatları nasıl etkileyeceğine dair de konuşan Yalçın, “Öte yandan dövizde çok az bir hareketlilik var. Ümit ediyoruz ki bu artış daha da yukarılara gitmez. Çünkü dövizdeki artış demek otomobil ithalat ve üretim maliyetlerinin artması demek. Böyle olunca zaten fiyata yansıyor ve her ay artmaya da devam ediyor. Şu durumda distribütörler özel olarak bir zam yapmıyorlar. Onlara da çok yüklenmemek lazım. Çünkü sadece döviz kurunun maliyetlerini yansıtmak zorunda kalıyorlar” değerlendirmesinde bulundu.
İkinci el araçlarda yüzde 2 ila 4 arasında fiyat artışının söz konusu olduğunu bildiren Yalçın şunları söyledi:
“İkinci el tarafında ise ocak-nisan arasındaki satışlar çok da istenildiği gibi gitmedi. Nisan ayında Ramazan Bayramı’nın gelmesiyle satışlarda hafif bir hareketlenme oldu. Ama şu an ikinci el araçta çok fazla bir hareket yok. İkinci el araç fiyatlarında aylık yüzde 2 ila 4 arasında fiyat artışı söz konusu. Yazın seyahat etme isteğindeki artış nedeniyle hem sıfır hem de ikinci el araç satışlarında hareketlenme gözlemleyeceğiz. Ama sıfırda tedarik sorunu olduğu için ancak bayilerde olan araçlar satılabilecek. İkinci elde yelpaze daha da geniş. Dolayısıyla ikinci eldeki araç satışlarının biraz daha artacağını düşünüyorum. Ama bu çok da fazla olmayacak. Ancak kredi faiz oranlarında yeni bir indirim olursa canlanmanın ilk ayağını görebiliriz.”