“Hastaneye ilk gittiğimizde sadece soğuk algınlığı denilmişti. İki gün sonra zatürre olduğu söylendi.” Kış aylarında bu cümleyi kuran aileler azımsanmayacak kadar çok sayıda. Ancak ne yazık ki ateş ve öksürük bulguları ile hastaneye gelen bir çocuğun önceden zatürre olabileceğini öngörmek mümkün değil diyen Memorial Şişli Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü’nden Doç. Dr. Ercan Tutak, zatürre hakkında bilinmesi gerekenleri anlattı. Zatürre belirtileri nelerdir, gelin bakalım.
Pnömoni yani zatürre akciğerlerde bakteri veya virüslerin yol açtığı bir enfeksiyondur. Erken tanı ve uygun tedavi ile tamamen iyileştirilebilen zatürre, halen dünyada ve ülkemizde özellikle 1-4 yaş arası çocuklarda ölüm nedenlerinin yüzde 40’ından sorumludur. Akciğer enfeksiyonları soğuk algınlığı bulguları ile başlar. Akciğere yerleşip tipik bulguların ortaya çıkması birkaç günü bulabilir. Belirtiler şu şekilde sıralanabilir:
Zatürree çoğunlukla bakteri veya virüslerden kaynaklanır. Bu bakteri ve virüslerin bazıları, kendileri ile enfekte olmuş bir kişiyle doğrudan temas yoluyla yayılabilir. Semptomlar her çocuk için biraz farklı olabilir. Ancak yaygın görülen belirtiler şöyledir:
Mukus üreten öksürük
Öksürük ağrısı
Kusma veya ishal
İştah kaybı
Yorgunluk
Ateş
Titreme
Hızlı veya zor nefes alma
Baş ağrısı
Zatürree belirtileri diğer sağlık sorunlarına benzeyebilir. Bu yüzden çocuğunuzu mutlaka hekime göstermelisiniz.
Zatürre, solunum yollarının bir enfeksiyonundan kaynaklanan akciğerlerin enflamatuar bir hastalığıdır. Bu ciddi bir durumdur ve ev ilaçları bunu tedavi etmek için kullanılamaz. Bununla birlikte, semptomları hafifletmeye yardımcı olabilirler. Zatürre enfeksiyonları kritik olabilir ve hatta bazı durumlarda hayatı tehdit edebilir. Teşhis için doktora gitmek, semptomları izlemek ve herhangi bir komplikasyondan kaçınmak önemlidir. Tıbbi tedaviler ve ev ilaçları karışımını kullanmak birçok kişinin semptomlarını daha kolay yönetmesine yardımcı olabilir.
Vücut enfeksiyondan kurtulmak için akciğerlerden sıvıyı dışarı atmaya çalışırken öksürük gelişebilir. Nane, okaliptüs ve çemen otu çayı ve tuzlu su gargarası rahatlamanızı sağlayacaktır. Bir fincan kahve, siyah veya yeşil çay gibi az miktarda kafein almak semptomları hafifletmeye yardımcı olabilir. Kafein, akciğerlerdeki hava yollarını açmak için çalışabilir. Dinlenme, vücuttaki hücresel onarım için hayati önem taşır, ancak nefes darlığı için özellikle yararlı olabilir. Zatürree ile fiziksel efor mutlak minimumda tutulmalıdır. Zencefil ve zerdeçal çayı tüketebilirsiniz. Bu bitkilerin her ikisinin de kökleri vücutta doğal bir anti-enflamatuar etkiye sahip olabilir. Bol bol su tüketin. Sıcak sıvılar ve ılık duş alın. Bununla birlikte sarımsak, ham bal
kırmızı biber, çay ağacı yağı ve ekinezya da iyi gelecektir.
ZATÜRREDE 8 RİSK FAKTÖRÜNE DİKKAT!
Zatürre çocuklarda her yaş grubunda görülebilir. Zatürrede risk faktörleri şu şekilde sıralanabilir:
Çocuğun 2 yaş altı ve hiç anne sütü almamış olması
Bebeğin erken ve prematüre doğması
Olumsuz sosyoekonomik şartlar
Yetersiz beslenme
Kötü hijyenik koşullar
Kalabalık ortamlarda yaşama
Sigara dumanına maruz kalma
Bağışıklık sistemini etkileyen kronik hastalıklar
AĞIR TABLOLARDA AKCİĞERDE HASAR KALABİLİR
Zatürre tedavisi sonrası çocuğun akciğerinde herhangi bir hasar olup olmayacağı ailelerin en çok merak ettiği konulardan biridir. Akciğer enfeksiyonlarının birçoğu tedavi ile tamamen düzelir ve çocuk sorunsuz bir şekilde, herhangi bir özel tedbir almaksızın hayatına devam edebilir. Sadece ağır enfeksiyonlardan sonra özellikle akciğerde apse oluşumu yani enfekte sıvı birikimi nedeni ile göğse tüp takılarak sıvının boşaltılması gereken durumlarda kalıcı hasar durumu yaşanabilir. Bazen cerrahi olarak bu bölgenin tamamının veya sadece akciğer zarının çıkarılması gerekebilir.
ZATÜRRENİN TEKRAR ETME RİSKİ OLDUKÇA DÜŞÜK
Zatürre geçiren bir çocuğun tekrar zatürre olma riski, eğer altta yatan bir bağışıklık yetersizliği yoksa daha önce hiç zatürre geçirmemiş çocukla aynıdır. Zatürreden korunmak için öncelikle bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi ve solunum yoluyla enfeksiyonların yayılımını kolaylaştıracak; kalabalık, havalandırması kötü, sigara içilen ortamlardan uzak durulması gereklidir. Bağışıklığın güçlendirilmesi beslenmenin dengeli, yeterli olması ve yaşa uygun aşıların zamanında uygulanması ile sağlanabilir. Pnömokok, suçiçeği, kızamık, hemofilus influenza ve grip aşıları akciğer enfeksiyonlarına karşı çocukları büyük oranda korur. Eğer bir çocukta zatürre yılda ikiden fazla veya toplamda üçten fazla tekrarlıyorsa ya da iyileşme beklenenden uzun sürüyorsa altta yatan diğer nedenler araştırılmalıdır. Çocuk mutlaka bir göğüs hastalıkları uzmanı tarafından kistik fibrozis, reflü, solunum yollarına yabancı cisim kaçması ve doğumsal bazı akciğer anormallikleri açısından değerlendirilmelidir.
TEDAVİ KİŞİYE ÖZEL PLANLANIYOR
Zatürre teşhisi muayene, kan, balgam ve röntgen tetkikleri sonucunda konulur. Gerekirse daha ayrıntılı analizler; endoskopi aracılığı ile bronşların içine bakılması, akciğer tomografisi, tüberküloz için deri ve kan testleri yapılabilir. Hastalığın tedavi süresini, ayaktan mı yoksa yatarak mı tedavinin yapılacağı kararı enfeksiyonun şiddetini değerlendiren doktor tarafından belirlenir. Bu süre 1-4 hafta arasında değişir. Tedavide antibiyotikler, bronş genişletici çeşitli solutma tedavileri, göğüs fizyoterapisi, ağızdan veya damardan sıvı ve beslenme desteği, gerekirse oksijen ve solunum cihazı desteği ile sağlanır.