Diyetisyen Ayşe Tuğba Şengel
Pek çok anne, baba çocuklarının şişman olduğunda sağlıklı, zayıf olduğunda ise sağlıksız olduğunu düşünür. Peki böyle düşünmekte haklılar mı?
Diyetisyen Ayşe Tuğba Şengel vitamin kullanımı ve zayıf çocukların obezite tehlikesi üzerine önemli açıklamalarda bulundu; "Öncelikle “Şişmanlık” ve “Zayıflık” terimlerini tanımlamak gerekir. Her çocuğun yaşına ve boyuna uygun olan kilodan belli oranda daha az olmasına zayıflık, daha fazla olmasına şişmanlık denir. Bir çocuğa ancak ağırlığı olması gereken ağırlıktan %10 daha az ya da fazla ise zayıf ya da şişman denilebilir.
Çocukların sağlıkları kilo ile ölçülemez
Aileler genelde kilolu olduğu düşünülen çocukların sıklıkla ileride de kilolu olacağı, zayıf olarak düşünülen çocukların ise büyüyemediği ve sık hasta olacağından kaygılanırlar. Oysaki bu düşünce tamamen yanlıştır. Çocuğun büyüme ve gelişmesinde önemli olan unsur yaşına ve boyuna göre gereksinimi olan besin ögelerini alıp almadığıdır. Çocuğun sağlıklı olup olmadığına sadece kilosuna bakılarak karar verilemez. Çocuğun boyunun uzaması, kas ve kemik gelişimi iyi bir büyüme gelişme göstergesidir.
Gereksiz vitamin kullanımı şişmanlığa davetiye çıkarıyor
Çocukların yaşlarına göre kilo alımları da değişir. Ergenlik döneminde ise büyümenin hızlanmasıyla kilo alımı da artar. Ancak önemli olan çocuğun ne kadar kilo aldığı değil, sağlıklı ve yeterli beslenip beslenmediğidir. Zayıf çocukların ailelerin isteğine göre hızlı büyümesi ve daha fazla kilo alması için multivitamin kullanması yanlış bir yaklaşımdır. Vitamin eksikliği tespit edilmeyen çocuğa kesinlikle vitamin kullandırılmamalıdır. 1 yaş üstü çocuklarda eğer et, süt, sebze ve meyve tüketiyorsa her hangi bir eksiklik oluşmayacaktır. Amerika da 2009 yılında yapılan bir araştırma da çocuklara daha sağlıklı olsun ve büyüme hızlansın diye verilen vitaminlerin aslında gereksiz olduğu ortaya çıkmıştır. İştahı açarak çocuğun kalıcı bir şekilde kilo almasına ve ilerde obez olmasına sebep olabilir. Araştırmalara göre özellikle B vitaminlerinin iştah açtığı tespit edilmiştir.
Çocukluk dönemindeki beslenmenin ileriki yaşama şekil verdiği düşünüldüğünde çocuğun sağlıklı ve dengeli beslenmesinin önemli olduğu unutulmamalıdır. Zayıf olduğu düşünülen çocukların, sağlıklı olsalar bile kilo almak uğruna yanlış beslenmesi ve vitamin kullandırılması ileride büyük sağlık problemlerine yol açabilir. Unutmayın ki vitaminlerde toksik olabilir ve gereksiz kullanılmamalıdır. Vücuttaki yağ dokusu miktarı yağ hücrelerinin sayısına bağlıdır. Çocukluk döneminde vücut yağ hücrelerinin sayısının artması yetişkin dönemde kolay kilo alma ve obez olma riskini arttırır. Bu dönemde artan yağ hücrelerini sayısı ise maalesef ki azalmaz; bunun yerine sadece hücrelerin hacimlerinde küçülme olur.
2-5 yaş arasındaki çocukların %10'u obezite tehlikesi altında
Yapılan araştırmalara göre 2-5 yaş arasındaki çocukların %10’unun, 6-11 yaş arasındaki çocukların ise %20’sinin obez olduğu görülüyor. Dünya genelinde ise obez çocukların sayısının gittikçe arttığı ve sayının üçe katlandığı bulunmuştur.
Şişmanlığın hipertansiyon, kalp-damar hastalıkları, diyabet, eklem hastalıkları gibi birçok hastalığa zemin hazırladığı düşünüldüğünde beslenmenin önemi daha da artmaktadır. Çocukların beslenme alışkanlıklarının oluşturulmasında ise en büyük görev ailelere düşmektedir. Aileler öncelikle zayıf çocuğun ‘sağlıklı’, şişman çocuğun ‘sağlıksız’ olduğu kanısından vazgeçmelidir. Çocuğun sağlıklı olup olmadığına sadece kilosuna bakılarak karar verilemez. Önemli olan çocuğun büyüme ve gelişmesi için gerekli olan protein, karbonhidrat, yağ, vitamin ve mineralleri almasıdır.
Peki sağlıklı bir çocuğun beslenmesinde nelere dikkat edilmeli?
•Çocuğa öğün atlamama ve düzenli beslenme alışkanlığı kazandırılmalıdır.
•Ara öğünler küçük porsiyonlar şeklinde olmalıdır.
•Porsiyon miktarları annenin ölçüsüne göre değil, çocuğun yiyebileceği miktarda olmalıdır.
•Kahvaltı etme alışkanlığı mutlaka kazandırılmalıdır.
•Kemik ve diş gelişimi için gerekli olan kalsiyum kaynakları alınmalıdır. Kalsiyumun en iyi kaynakları ise süt ve süt ürünleri, yeşil yapraklı sebzelerdir.
•Demir kaynağı olan kırmızı et, kurutulmuş meyve, yumurta, yeşil yapraklı sebzeler çocuklara yedirilmelidir.
•Vitamin ve mineral kaynağı olan sebze ve meyvelerin tüketimine dikkat edilmelidir.
•Sindirim sisteminin düzenli olması için posa kaynağı olan kurubaklagil, sebze ve meyve tüketilmelidir.