Zayıflamak isteyenlerin ilk başvurduğu yöntem; uzun süren açlığa dayalı, çok az besin tüketilen ağır diyetler oluyor. Ancak bu tür diyetler metabolizma hızını yavaşlattığı için çoğu zaman tam tersi etkiye yol açıyor. Yavaşlayan metabolizma hızı nedeniyle istenen kiloya bir türlü ulaşılamazken bozulan kas-yağ oranı da başlama noktasına dönüşü hızlandırıyor. Acıbadem Adana Hastanesi İç Hastalıkları ve Endokrinoloji Uzmanı Doç. Dr. Emre Bozkırlı, zayıflamak için metabolizma hızını düşürmeyen beslenme biçiminin tercih edilmesi gerektiğini vurgulayarak “Kışın günde 2-2.5 litre, yazın da 2.5- 3 litre su içilmesi gerekiyor. Çünkü metabolizmayı hızlandıran doğal ürünlerin başında su geliyor” diye bilgi veriyor.
Günlük yaşamımızı idame ettirmek için vücudumuzda meydana gelen kimyasal işlemler gerçekleşirken harcanan enerji bizim metabolizma hızımızı gösteriyor. Bazal metabolizma hızı ise uykuda iken sadece organlarımızın çalışması için gereken minimum enerji miktarını gösteriyor. Herkesin metabolik hızının farklı olduğunun altını çizen Doç. Dr. Emre Bozkırlı, “Bazı kişilerin metabolik hızı doğuştan hızlı iken bazılarınınki daha yavaştır. Yaş, cinsiyet, vücut ağırlığı ve vücudun kas-yağ oranı gibi faktörler de metabolik hızı belirleyici etmenler arasındadır” diyor. Metabolik hızımız yaşa, kiloya ve vücut yapısına bağlı olarak da değişiyor.
Halk arasında “minyon” olarak tabir edilen kısa boylu ve ince yapılın insanların daha az enerjiye ihtiyaç duyduğunu, buna karşın uzun boylu ve iri yapılıların günlük enerji ihtiyacının daha fazla olduğunu anlatan Doç. Dr. Emre Bozkırlı, beslenme düzeninin metabolizma hızına göre belirlenmesi ile kilo kontrolünün de kolaylaşabileceğini belirtiyor. Ancak bunun kilo vermek için uzun süreli açlık ve ağır diyet anlamına gelmemesi gerektiğinin altını önemle çizen Doç. Dr. Emre Bozkırlı, şöyle devam ediyor:
“Çok az kalorili diyetler tercih ediliyor. Ancak çalışmalar bize gösteriyor ki çok az kalori alınıp öğün araları uzatıldığında metabolik hız da düşüyor. İnsan doğasını tasarım harikası olarak tanımlamamız gerekiyor. Vücudumuz, çevresel faktörlere alışma ve her koşulda varlığını devam ettirmeye programlı. Bu nedenle uzun süreli açlık ve az kalorili beslenme durumunda vücut ‘açlık modu’na geçiyor. Önceliğini beyin gibi olmazsa olmaz organların ihtiyacını karşılamaya veriyor. Yani kısıtlı enerji kaynağını daha akıllıca kullanmaya çalışıyor. Sonuç olarak metabolizma hızı düşüyor.”
Metabolik hızın en önemli belirleyicilerinden biri, vücudun yağ-kas oranı. Kas kütlesi yağ kütlesine göre metabolik olarak daha aktif ve daha fazla kalori yakma eğiliminde olduğu için metabolizma hızını da artırıyor. Vücudumuzun enerji deposu olan yağ kütlesini eritebilmek, bu yolla sağlıklı zayıflayabilmek için daha çok enerji harcayan kas kütlesini artırmak gerektiğini ifade eden Doç. Dr. Emre Bozkırlı, “Eğer katı ve sağlıksız diyet yapılırsa hem kas hem de yağ kütlesinden kayıplar yaşanıyor. Bu durumda fazladan kalori yakabilecek kas kütlesi de kaybedildiği için kiloların geri alınması ve başlanan noktaya geri dönülmesi çok daha kolay oluyor” diye konuşuyor.
“Yoyo etkisi” olarak tanımlanan aşırı kilo alıp verme döngüsü nedeniyle vücudun her seferinde daha fazla hasar gördüğüne işaret eden Doç. Dr. Emre Bozkırlı, metabolizmasını sağlıklı bir hızda tutmak isteyenlere şu önerilerde bulunuyor:
“Öncelikle kışın günde 2-2.5 litre, yazın da 2.5- 3 litre su içilmeli. Çünkü metabolizmayı hızlandıran doğal ürünlerin başında su geliyor. Ayrıca yüksek kaliteli yiyecekler tüketin. Düşük kalorili diyetlerin uzun dönemde metabolizmanızı yavaşlatmasına izin vermeyin. Sağlıklı ve ölçülü miktarlarda protein ve lifli yiyecekler dostunuzdur; masanızdan eksik etmeyin. Egzersizinizi doğru planlayın. Sadece kardiyo çalışan biri hem yağ hem de kas kütlesinden verir. İdeali egzersiz programınıza dayanıklılık egzersizleri de eklemektir. Böylelikle yağ kütlesinden verirken kas kütlenizi korursunuz.”