Vatandaş, 2014 yılında da gelirinin çok büyük kısmını gıda ve kiraya ayırdı. Ancak en fakir yüzde 20'lik kesimde bu iki harcamanın toplam payı yüzde 61'i aştı. Sadece konut ve kira harcamasının payı yüzde 32,8 oldu.
Türkiye İstatistik Kurumu 2014 yılına ait hanehalkı tüketim harcamaları istatistiklerine göre Türkiye’nin milli gelirinden en az payı alan en yoksul grubun tüketim harcamaları payı 2013’e göre de azaldı. Öte yandan en zenginler toplam eğitim harcamalarının ise yüzde 64.7’sini tek başına yaptı. Bu en yoksulların eğitime harcadığı paranın tam 29 katı.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2014 yılına ilişkin "Hanehalkı Tüketim Harcaması" istatistiklerini yayımladı.
Buna göre, Türkiye genelinde hanehalklarının tüketim amaçlı yaptığı harcamalar içinde en yüksek payı yüzde 24,8 ile konut ve kira harcamaları aldı, harcamaların yüzde 19,7'si gıda ve alkolsüz içeceklerden oluştu.
Hanehalkları, toplam harcamalarının yüzde 2,1'ini sağlık harcamalarına, yüzde 2,4'ünü ise eğitim hizmetleri harcamalarına ayırdı.
Aylık ortalama tüketim harcaması 2 bin 848 lira
Hanehalkı başına aylık ortalama tüketim harcaması 2013'te 2 bin 572 lira iken, 2014 yılında 2 bin 848 lira olarak tahmin edildi. Harcama türlerinin payı ise 2013 yılına göre önemli ölçüde değişmedi.
Araştırmanın 2013 ve 2014 yılı sonuçları karşılaştırıldığında, 2013 yılında yüzde 19,9 olan gıda ve alkolsüz içeceklerin payı 2014'te yüzde 19,7 oldu, giyim ve ayakkabı harcamalarının payı ise yüzde 5,3'ten yüzde 5,1'e geriledi.
Geçen yıl bir önceki yıla göre, konut ve kira harcamalarının payı yüzde 25'ten yüzde 24,8'e, haberleşme harcamalarının payı yüzde 4'ten yüzde 3,7'ye, kültür ve eğlence harcamalarının payı ise yüzde 3,1'den yüzde 3'e düştü.
Alkollü içecek, sigara ve tütün harcamalarının yüzde 4,2, sağlık harcamalarının yüzde 2,1, eğitim hizmetlerinin yüzde 2,4 ve çeşitli mal ve hizmet harcamalarının yüzde 4,3 olan payları geçen yıl değişmedi.
Diğer yandan 2013'te yüzde 6,6 olan mobilya ve ev eşyası harcamaları payı, geçen yıl yüzde 6,8, yüzde 17,4 olan ulaştırma harcamaları payı yüzde 17,8 ve yüzde 5,9 olan lokanta ve otel harcamaları payı ise yüzde 6 oldu.
Düşük gelirli haneler gıdaya iki kat fazla pay ayırdı
Gelire göre sıralı yüzde 20'lik gruplar itibarıyla tüketim harcamalarının 2014 yılındaki dağılımına bakıldığında; birinci yüzde 20'lik grupta (en düşük gelir grubu) yer alan hanehalklarının gıda ve alkolsüz içerecekler harcamasına ayırdığı pay yüzde 28,8 iken, beşinci yüzde 20'lik gruptaki (en yüksek gelir grubu) hanehalklarının ayırdığı payın yüzde 15,1 olduğu görüldü. Eğitim hizmetleri harcamalarının oranı ise en düşük gelir grubu için yüzde 0,6 seviyesindeyken, en yüksek gelir grubu için yüzde 4,2'yi buldu.
Toplam gıda ve alkolsüz içecekler harcamasının yüzde 12,4'ü en düşük gelir grubunda yer alan hanehalkları, yüzde 28,4'ü ise en yüksek gelir grubunda yer alan hanehalkları tarafından yapıldı.
Konut ve kiraya yapılan harcamaların yüzde 11,2'si en düşük gelir grubunda yer alan hanehalklarına ait iken yüzde 32,5'i de en yüksek gelir grubundaki hanelerde oluştu.
Toplam eğitim hizmetleri harcamalarında ise en düşük gelir grubunun payı yüzde 2,2 iken, en yüksek gelir grubunun payı yüzde 64,7 oldu.
Ulaştırma için yapılan harcamaların sadece yüzde 4,2'si en düşük gelir grubunda yer alan hanehalklarına ait iken yüzde 45,7'si en yüksek gelir grubu tarafından yapıldı.
Temel gelir kaynağı maaş, ücret, yevmiye geliri olan hanehalkları gıda ve alkolsüz içecekler harcamasına yüzde 18,3 pay ayırırken, emeklilik geliri bulunan hanehalklarının ayırdığı pay yüzde 24,2 oldu.
Temel gelir kaynağı müteşebbis geliri olan hanehalklarının toplam harcamasının yüzde 20,1'i ulaştırma harcaması iken temel gelir kaynağı diğer karşılıksız transfer gelirleri olan hanehalklarının toplam harcamasının yüzde 9,5'ini ulaştırma harcamaları oluşturdu.
EMEKLİNİN İŞİ DAHA ZOR
Temel gelir kaynağı maaş, ücret, yevmiye geliri olan hanehalkları gıda harcamasına yüzde 18,3 pay ayırırken, emeklilik geliri olanların ayırdığı pay yüzde 24,2 oldu. Konut ve kiraya ayrılan payın en yüksek olduğu grup yüzde 34,2 ile temel gelir kaynağı diğer karşılıksız transfer geliri (dul, yetim, yaşlılık maaşı, yardım vb.) olanlar iken, yüzde 21,8 ile en düşük pay ayıranların temel gelir kaynağı müteşebbis geliri olan hanehalkları oldu.