Zonguldak İli Zemin Hareketleri Raporu

Zonguldak'ın çeşitli bölgelerinde tasman adı verilen zemin hareketleri, heyelan ve karstik boşluklardan kaynaklanan sorunlar tespit edilmesi üzerine hazırlanan araştırma raporunun sonuç ve önerileri açıklandı.

Valilik oluruyla oluşturulan; İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü, Zonguldak Belediyesi, Türkiye Taşkömürü Kurumu ve Maden Tetkik Arama Kurumu Bölge Müdürlüğü yöneticilerinden oluşan "Zemin Hareketleri Değerlendirme Komisyonu", Bülent Ecevit Üniversitesi ve Anadolu Üniversitesi'nce hazırlanan "Zonguldak İncivez ve Bahçelievler Mahallesi Zemin Hareketleri Raporu" doğrultusunda çalışmasını tamamlayarak sonuç ve önerileri yayımladı.

"Zonguldak İli Zemin Hareketleri Raporu"nda, kentte oluşan ve oluşacak tasman (madencilikte yer altında oluşan boşlukların, yer üstünde meydana getirdiği çöküntü) olayının zararlarının en aza indirilmesi ve yapılacak işlemlerin belirlenmesinin amaçlandığı belirtildi.

Rapor sonuç ve öneriler bölümünde, mevzuata uygun yeni yerleşim alanları oluşturmak ve mülkiyet sorununa çözüm bulmak için yeni bir kentsel dönüşüm modeli belirleneceği ifade edilerek, TTK'nın üretim yaptığı, yapmayı planlandığı, kendisine bağlı çalışan rödevanslı işletmelerin şehir altına gelen bütün üretim planlamalarında çalışan kömür damarlarına göre, tasman değerleri hesaplanıp zeminde oluşacak çökme ve yatay kayma gibi parametrelerin önceden bilinmesi gerektiği kaydedildi.

TTK tarafından bildirilen tasman miktarlarının yeni yapılacak binaların temel statik hesaplarında dikkate alınacağı vurgulanan rapordaki sonuç ve önerilerden bazıları şöyle:

"- TTK üretim alanlarının üzerinde kalan alanlarda yapılacak yapılar için yapı ruhsatına esas olmak üzere oluşturulacak komisyonun görüşü alınacak.

- Kömürlü birimler üzerinde inşa edilecek tüm yapılarda heyelan ve buna bağlı olarak gelişen kütle hareketleri, fayların düşme ve yükselme bölgelerine bağlı gelişen heyelanlar, tasman ve tasmana bağlı olarak gelişen zemin çökmeleri, kazı yapılacak alandaki yer altı su seviyesi belirlenecek.

- Eski kırık hatları üzerinde yeni inşa edilecek binaların mümkün olduğunca faydan uzak inşa edilmesi gerekiyor.

- Alüvyon ve eski-güncel plaj çökelleri üzerine yapılacak binaların yükseklikleri ve temel derinliği; zeminlerin sıvılaşma analizleri, oturma miktarları, yer altı suyunun derinliği belirlendikten sonra tespit edilecek.

- Zonguldak Kozlu yolu üzerinde Bülent Ecevit Üniversitesi alt kapı girişinden İncivez minibüs duraklarına kadar gelen yolun güneyinde aktif ve muhtelif heyelan alanları bulunmaktadır. Eski heyelan düzlükleri üzerinde inşası yapılan veya yapılmakta olan binaların tabanlarındaki yer altı su seviyesinin kontrol altına alınması gerekmektedir. Bu alanlarda yapılacak heyelan haritalarında kayma düzlemleri, heyelanın kopma bölgesi, akma bölgesi ve akmanın sonuçlandığı alanların tespit edilerek bina yoğunluğunun zeminin taşıyabileceği yükün üzerinde olmamasına dikkat edilecek

- Zonguldak-Kozlu yolu üzerinde Bülent Ecevit Üniversitesi alt kapı girişinden İncivez minibüs duraklarına kadar gelen yolun güneyinde, ilgili belediyelerin sorumluluk alanına düşen alanlarda afet risk haritası hazırlanması ve 2013 yılı içerisinde buna uygun olarak yürürlükteki imar planlarını revize etmeleri zorunlu.

- Bu alanlarda yeni yapılaşma koşulları belirlenecek. Bu alanlardaki mevcut yapılar için 2013 yılı içerisinde deprem ve heyelana dayanıklılık analizi yapılacak ve gerekiyorsa güçlendirme çalışmalarının, 2014 yılı sonuna kadar tamamlanması zorunlu.

- Yeni yapılacak binanın kazıdan önceki halinin, kazı sırasındaki hali ve kazıdan sonraki hallerinin fotoğraflanarak jeolojik zemin etüt raporlarının içerisine konulması zorunlu

- Kıyı alanlarında yapılacak planlama çalışmalarında taşkın ve sel ihtimallerine karşı önlemler alınacak.

- Kanalizasyon şebekesinin tümünün kontrol altına alınarak şehir içerisinde karstik boşluklara ve su batanlara boşalımın derhal ve ivedilikle durdurulması zorunlu"

-Yeni binalar zemine yük getirdi-

Bülent Ecevit Üniversitesi ve Anadolu Üniversitesi'nce hazırlanan "Zonguldak İncivez ve Bahçelievler Mahallesi Zemin Hareketleri Raporu"nda da kentte bir yandan yer altı kömür işletmeciliği sürdürülürken, bir yandan da yüksek ve yoğun yapılaşmanın hızla devam ettiği belirtilerek, koordinasyonsuz faaliyetlerin yer üstü yapılarında önemli hasarlar meydana getirebildiği bildirildi.

İnceleme bölgesindeki araştırmalarda 347 adet yapı tespit edildiği anlatılan raporda, "Tek kattan, 10 kata kadar yüksek yapılar bu bölgede görülmektedir. Böyle yoğun bir yapılaşmanın inceleme alanındaki zemin ve kaya tabakalarına ilave gerilimler getirdiği açıktır. Yapılaşmanın yoğunluğu azaltılarak güvenliği arttırılabilir" ifadelerine yer verildi.

Raporda, kanalizasyon sisteminin sağlıklı olmaması ve atık suların karstik boşluklara verilmesinin zaman bağlı olarak bu boşlukları arttıracağına, bunun önüne geçilmesi gerektiğine dikkat çekildi.

Çalışma bölgesindeki Fen Lisesi öğrenci yurtlarının altından başlayarak Site Sendika Camisi'ne kadar uzanan ve alt sokaklardan denize kadar ulaştığı tahmin edilen mağara sistemi tespit edildiği belirtilen raporda, şunlar kaydedildi:

"Sismik yorumlamada 400 metre derinlikteki maden ocaklarına kadar inen kırıklar izlenmiştir. Çalışma alanında gözlenen tasmanın ana kaynağı yer altı madencilik faaliyetleridir. Çoğu noktada istinat duvarlarından atık su ya da zemin suyu sızıntıları olduğu gözlemlenmiştir. Bu durum bölgenin çatlaklı ve kırıntılı kireçtaşı jeolojik yapısıyla birleşince tasman boyutlarının daha da büyümesine yol açmıştır. Söz konusu bölgede gelecekte küçük ve büyük boyutlu kütle hareketlerinin yaşanması muhtemeldir."

Muhabir: Erdinç Aksoy