Anadolu Kültüründe Hıdırellez Inancı

SALİH BARAN - Anadolu kültüründe önemli yeri olan Hıdırellez kutlamaları başladı. Gazi Üniversitesi Türk Halk Bilimi bölümü öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Evrim Ölçer Özünel, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Hıdrellez'in yaşama bağlılığın ve doğanın canlanmasının simgesi olduğunu belirtti. Özünel, "Hıdrellez, baharla birlikte vücut bulan taze hayatın simgesidir. Yaşama bağlılığının uyanışı, doğaya açılışın bayramıdır. Baharın gelişinin, doğanın yeşillenmesinin, canlanışının kutlanması, kışın soğuk günlerinden sonra insanlar arasında bir canlılığın oluşması, uyuşukluğun atılması için şenlik yapılır" dedi. -Hıdırellez'de neler yapılır? Özünel, Hıdırellez ile Anadolu'da farklı inanışların bulunduğunu anlatarak, şunları söyledi: "Kimi inanışa göre, Hızır ve İlyas, her yıl 5 Mayıs'ı, 6 Mayıs'a bağlayan gece bir gül ağacının dibinde veya bir su kenarında buluşur. Hızır ve İlyas bolluk, bereket dağıtıp insanların dileklerini yerine getirir. Hıdırellez günü evler temizlenir, yeni kıyafetler giyilir. Bütün bu hazırlıklar Hızır'a rastlamak içindir. Hızır, yeryüzünde gezindiği yerlere ve dokunduğu her şeye feyiz ve bereket bahşeder. Bu nedenle Anadolu'da 5 Mayıs gecesi kilerlerin, yiyecek kaplarının, para keselerinin ağızları açık bırakılır, gül ağaçlarının dibine dilekler çizilir, dallarına kırmızı bezler bağlanır. Hıdırellez sabahı güneşle birlikte evlere bereket doğar. Doğanın ve tüm canlıların uyanmasıyla şifa ve sağlık bulmak, nazardan korunmak, sıkıntılardan kurtulmak için ateş üzerinden atlanır, evlere söğüt dalları asılır, yumurtalar boyanır, salıncakta sallanılır, niyet çömlekleri hazırlanır ve maniler söylenir. Bu kutlu bahar günü daima ağaçlık alanlarda veya su kenarlarında neşe ve coşkuyla kutlanır." -"Adım Hızır, elimden gelen budur" Sözlü edebiyatta da Hızır'ın bolluk ve bereket simgesi olarak yer aldığını dile getiren Yrd. Doç. Dr. Özünel, şöyle devam etti: "Halk arasında Hızır'ın adı etrafında birçok atasözü ve deyim teşekkül etmiştir: 'Adım Hızır, elimden gelen budur.' 'Hızır mısın mübarek?' 'Hızır gibi yetişti.' 'Kul sıkışmayınca Hızır yetişmez.' Her geceyi kandil, her geleni Hızır bil' gibi. Destanlardan efsanelere, masallardan aşık edebiyatı ürünlerine dek birçok sözlü anlatıda da karşımıza çıkan Hızır motifi, Türk toplumunun bu külte atfedilen bellekteki yerini göstermesi bakımından önemlidir."