'Anadolu'daki Ramazan Etkinlikleri Ve Inanışların Bazıları Orta Asya Kaynaklı'

Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi ve Dinler Tarihi Anabilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Kemal Polat, Anadolu’daki Ramazan etkinlikleri, kutlamalar ve inanışların bazılarının Orta Asya kaynaklı olduğunu söyledi. Doç. Dr. Kemal Polat, Cihan Haber Ajansı'na (Cihan) yaptığı açıklamada, "Orta Asya inanç ve geleneklerini en iyi yansıtan Türk topluluklarından biri de Kırgızlardır. Ramazan günleri Kırgızlarda oldukça neşeli ve sevinç içerisinde geçmekte, İslami inanca uygun olarak ramazan ayı, günahlardan arınma ve temizlenme ayı kabul edilmekte, orucun sosyal, tıbbî birçok hikmetlerinden bahsedilmektedir. Her akşam sırayla beş-altı komşu birbirlerine iftar yemeği vermektedir. Bu yemekte muhakkak çorba ve aş ve Kırgız pilavı yapılmaktadır. Yemekten sonra Kur’an okunmakta ve dua edilmektedir. Teravih namazı, ya evlerde topluca kılınmakta ya da camiye gidilmektedir. Teravih namazının kılınışı Türkiye’deki gibidir. Bazen dört, bazen de iki rekatte bir selam verilmektedir. Dört rekatta bir Hz. Peygamber’e (sav) salat-ü selam getirilmektedir." diye konuştu. "İKİ BAYRAM ARASINDA NİKAH KIYILIR" Ramazan günlerinde Kırgızlarda düğün yapılmadığını ifade eden Doç. Dr. Polat, "Yine Ramazan ve Kurban Bayramı arasında düğün yapmak ve nikah kıymak hoş karşılanmaz ve doğru sayılmaz. Bu uygulama, Türkiye’deki 'İki bayram arasında nikah kıyılmaz' halk inanışının aynısıdır. Diğer bir ifadeyle Anadolu’daki bu inanış Kırgız halk inanışlarında da aynen yer almaktadır. Bütün İslâm Alemi ve Türkiye’de iki dinî bayram vardır. Şöyle bir düşündüğümüzde iki bayram arasında olmayan gün yoktur. Diğer bir ifadeyle herhangi bir gün ya Ramazan Bayramı'yla Kurban Bayramı arasında, ya da Kurban Bayramı ile Ramazan Bayramı arasında yer almaktadır. Dolayısıyla 'iki bayram arasında nikah kıyılmaz' demek, 'Senenin hiçbir gününde nikah kıyılmaz' demekle aynı anlama geleceğinden büyük bir yanılgıya düşülmüş olur. O halde bu inanış dini bir hüküm değildir. İki bayram arasında nikah kıyılmayacağı inanışı, Ramazan ile Kurban Bayramı arasındaki iki aylık kısa zamanda sosyo-ekonomik şartların düğün yapmaya elverişli olmayacağı anlayışından kaynaklanmış olabileceği gibi, diğer taraftan dinî bayramların Cuma gününe rastlaması halinde, bayram namazı ile mecazi anlamda bayram kabul edilen Cuma namazı arasındaki telaşlanmayı önlemek amacına matuf olduğu şeklinde de izah edilmektedir. Dolayısıyla iki bayram arasında nikah kıyılır." şeklinde konuştu. RAMAZANIN 15. GÜNÜNDEN SONRA CARAMAZAN Orta Asya halklarında özellikle Kırgız Türklerinde Ramazan gecelerini neşeli kılan bazı adet ve gelenekler olduğunu kaydeden Polat, şunları dile getirdi: "Bunlardan en önemlisi 'Caramazan' geleneğidir. Caramazan hem milli hem de dini bir gelenektir. 'Caramazan' sözünün nereden geldiği, hangi milletin sözü olduğu tartışılmakta, bunun iki sözcükten oluştuğu üzerinde durulmaktadır. Bunlardan biri, 'ey!' anlamına gelen 'ya' nidası, diğeri ise Arapça 'Ramazan' kavramıdır. Buna göre Caramazan, bu iki kelimenin birleştirilmesiyle oluşmuş bir söz olup "Ey Ramazan" anlamına gelmektedir. Caramazan geleneğine göre, Ramazan'ın on beşinci gününden sonra gençler toplanarak, at üzerinde veya yaya olarak köyü dolaşıp her eve uğrarlar. Caramazan şarkısını söylerler. Bunun üzerine cömert ve zengin adamlar caramazanı söyleyen gençlere bazen koyun, at verdikleri gibi çoğunlukla kurut, yağ, şeker, borsok gibi yiyecekler verirler. Orta Asya’da Caramazan söylemek Kırgızlar ve onlara komşu olan Kazaklar arasında yaygındır. Daha çok Kırgızların milli bir geleneği sayılan Caramazan, sadece Ramazan ayında söylenmektedir. İrticalen söylenip o anki duruma ve konuya göre yeni şiirler üretildiği için buna 'Halk Folkloru' da denmektedir. Caramazan söyleyenler bazen bununla yetinmeyip, varsa evin küçük çocuğunu ya da yaşlısını överek şarkı söylemeyi uzatırlar. Ev sahibi de onları boş bırakmayıp para, mal, kalpak ve çeşitli büyük hediyeler verir. Bu geleneklere İç Anadolu Bölgesi'nde de rastlıyoruz.