Anahtar kelimesinin kökeni nedir? Anahtar kelimesinin anlamı

TDK tarafından güncel sözlükte 11 farklı anlamı sıralanan anahtar kelimesi, günlük yaşamda kilit açmak veya kapamak amacıyla kullanılan bir aracı ifade eder. Bu ifadenin müzik ve fizik gibi alanlardaysa terim anlamıyla kullanıldığı belirtilir. Mecaz ve argo anlamları da mevcut olan anahtar kelimesinin “anihtiri” sözcüğünden türetildiği bilinir. Bu doğrultuda anahtar TDK tarafından açıklanan köken bilgisi ve ilgili ifadenin farklı anlamları üzerine güncel bilgiler derlenmelidir.

Anahtar kelimesinin kökeni nedir?

Günlük yaşamda sıkça kullanılan somut sözcüklerden biri olan anahtar, kökünün Yunanca “açmak” anlamındaki “anihto” eyleminden geldiği bilinen bir ifadedir. Yine Yunancada “anihtiri” kelimesinin “açmayı sağlayan” ifadesine karşılık geldiği görülür. Ancak eski kaynaklara ve etimolojik bilgilere bakıldığı zaman o dönemde Yunanca'ya geçen bu gibi kelimelerin Rumca kökenli olduğu anlaşılır. Dolayısıyla Türk Dil Kurumu güncel sözlüğünde 11 ayrı tanımı mevcut olan anahtar sözcüğü dilimize Rumca'dan geçmiştir.

Anahtar kelimesinin kökeni hakkında doğru verilere ulaşmak amacıyla TDK kapsamındaki açıklamalar da incelenmelidir. Türkçe'ye farklı dillerden geçen sözcüklerin kökeni hakkında bilgi edinilmesini sağlayan bu güvenilir kaynakta da anahtar ifadesinin Rumca'ya ait olduğu görülür. Bununla birlikte TDK çevrim içi sözlüğü kapsamında sıralanan tanımlara göz atıldığı zaman bu ifadenin isim ve sıfat türlerinde kullanılabildiği saptanır. Yine müzik ve fizik alanlarında terim anlamlarıyla kullanılan anahtar sözcüğünün argoda da yer bulduğu anlaşılır. Kelimenin ilk anlamıyla ise günlük yaşamda sıklıkla kullanılan ve kilit açıp kapamaya yarayan aracı temsil ettiği belirtilmelidir.

Anahtar kelimesinin anlamı nedir?

Birçok anlamda kullanılan ve cümledeki konumuna bağlı olarak isim veya sıfat görevi alabilen anahtar kelimesinin çeşitli alanlarda terim olarak geçtiği bilinir. Dolayısıyla anahtar anlamı üzerine açıklama yapılırken bu ifadenin TDK kapsamındaki tanımları sıralanmalıdır. Aşağıdaki listeye göz atan kişiler, anahtar kelimesinin farklı anlamlarını detaylı olarak inceleyebilir:

1. (isim): Kilit açıp kapamak amacıyla kullanılan araç; açar, açacak, açkı, miftah, dil (I).
2. (isim): Kurgu kelimesinin eş anlamlısı.
3. (isim): Şifre çözmek ve yazmak için kararlaştırılmış olan yol.
4. (isim): Vida veya somunları çevirip sıkıştırarak gevşetmek amacıyla kullanılan, çelik sapı bulunan araç.
5. (isim): Konserve kutularının kapağını kesip açmayı sağlayan alet, açacak.
6. (isim, mecaz): Bir şeyi elde etmeye veya ona ulaşmaya yardımcı olan şey.
7. (sıfat, mecaz): Herhangi bir olayda belirleyici olan.
8. (isim, fizik): İstenilen aygıt veya yere, isteğe bağlı olarak elektrik akımının geçmesine yarayan düzen; çevirici, şalter, çevirgeç, komütatör.
9. (isim, müzik): Notaların müzik merdivenindeki yükseklik derecelerini belli etmek ve buna göre okunmasını mümkün kılmak için portrenin başına konulan işaret.
10. (isim, müzik): Piyano, kanun, ut gibi çalgılarda ayar aleti.
11. (isim, argo): Rüşvet kelimesinin anlamdaşı.