Anayasa taslaklarında 'olmazsa olmaz' şartlar bulunmuyor

Geçmişten günümüze siyasetten sivil toplum kuruluşlarına kadar birçok kesim anayasa taslağı hazırladı. Anayasa taslaklarında öne çıkan ise ilk üç madde ile değiştirilemez hükümler oldu. Siyasi partilerin ve sivil toplum kuruluşunun bu konuda farklı teklifleri oldu.

1993 yılında MHP tarafından hazırlanan taslakta "İkinci paragraf tamamen kaldırılmalıdır ve 'Bu Anayasa…' diye devam etmelidir. Üçüncü paragraf 'Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu ölümsüz önder ve eşsiz kahraman Atatürkün ilke ve inkılapları ile Türk Milliyetçiliği anlayışı doğrultusunda' şeklinde değişmelidir." deniyor.

BDP, 2010 yılında hazırladığı taslağında "Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları; bütün bireylerin evrensel hak ve özgürlüklere sahip olduğu inancını taşıyoruz. Irk, dil, din, mezhep, cinsiyet, cinsel yönelim, etnik köken ve benzeri hiçbir ayrım yapmaksızın herkesin eşit olduğunu kabul ediyoruz." ifadeleri kullanılıyor.

Anayasanın birinci maddesi olan "Türkiye devleti bir Cumhuriyettir" konusunda bir ihtilaf bulunmuyor. 1992 yılında hazırladığı taslakta TÜSİAD, bu maddeyi aynen benimsiyor. Kapatılan Refah Partisi, SHP, TOBB gibi onlarca kuruluş, bu maddenin aynen kalmasını istiyor.

Anayasanın ikinci maddesinde yer alan Cumhuriyetin nitelikleri konusunda ise bazı teklifler bulunuyor. TÜSİAD, "Türkiye Cumhuriyeti, insan haklarına dayanan, milli demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devletidir." derken; TOBB, "Türkiye Cumhuriyeti, insan haklarına dayanan, Atatürk devrimlerine bağlı, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devletidir." diyor. SHP de "Türkiye Cumhuriyeti, insan haklarına dayanan, milli, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devletidir." ifadelerini kullanıyor.

RESMİ DİL VE BAYRAK KONUSUNDA FARKLILIK YOK

1982 Anayasası'nın üçüncü maddesinde yer alan "Devletin bütünlüğü, resmi dili, bayrağı, milli marşı ve başkenti" konularında hazırlanan anayasa taslaklarında ciddi bir fikir farklılığı bulunmuyor. Mevcut anayasada, üçüncü madde "Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür. Dili Türkçedir. Bayrağı, şekli kanunda belirtilen beyaz ay yıldızlı al bayraktır. Milli marşı İstiklal Marşı, başkenti Ankara'dır." şeklinde yer alıyor.

TÜSİAD, "Türkiye Devleti ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür. Resmi dili Türkçedir. Bayrağı şekli kanunda belirtilen beyaz ayyıldızlı albayraktır. Milli marşı İstiklal Marşıdır, başkenti Ankara'dır" diyor.

1993 yılında SHP tarafından hazırlanan taslakta ise "Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür. Resmi dili Türkçedir, bayrağı şekli kanunda belirtilen beyaz ayyıldızlı al bayraktır. Milli marşı İstiklal Marşı, başkenti Ankara'dır." görüşünü dile getiriyor. TOBB gibi birçok sivil toplum kuruluşu da aynı görüşleri paylaşıyor.

Hazırlanan taslaklarda "Türkiye Cumhuriyeti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür' ifadesi yer almamalıdır. Resmi dil olmamalı, resmi yazışma dili ise bölgede kullanılan dilin ağırlığına göre düzenlenmeli. Bölgede kullanılan dil çoğunluk hangisi olursa olsun, herkesin anadilinde kendisini rahat hissetmesi sağlanmalı." gibi farklı görüşler de dile getiriliyor.

DEĞİŞTİRİLEMEZ HÜKÜMLER

Değiştirilemez hükümler bölümünde de yine farklı görüşler bulunuyor. Mevcut Anayasada 4. Madde "Anayasanın 1. maddesindeki devletin şeklinin Cumhuriyet olduğu hakkındaki hüküm ile 2. maddesindeki Cumhuriyetin nitelikleri ve 3. maddesi hükümleri değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif edilemez." şeklinde yer alıyor.

TÜSİAD, konuya ilişkin "Türkiye devletinin bir Cumhuriyet olduğuna ilişkin hüküm değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif edilemez." diyor. BBP, anayasalarda değiştirilemeyecek hükümlerin bulunmasını doğru bulmuyor. SHP, "Anayasanın 1. maddesindeki devletin şeklinin Cumhuriyet olduğu hakkındaki hüküm ile 2. maddesindeki Cumhuriyetin nitelikleri ile 3 ve 6. maddesi hükümleri değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif edilemez." görüşünde. TOBB da Anayasanın ilk üç maddesi hükümlerinin değiştirilemeyeceği ve teklif edilemeyeceğini belirtiyor.

TKP, 2008'de hazırladığı taslağında "Anayasanın ilk 4 maddesindeki hükümlerin dokunulmazlığı, örgütlü toplumun güvencesi altındadır." diyor. RP, 1982 Anayasasının 4. maddesinin çıkarılmasını istemiş.

1961 Anayasasında "Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür. Resmi dili Türkçedir, başkenti Ankara'dır" deniyor. Milli marş konusunda bir hüküm yer almıyor. Değiştirilemez hükümler konusunda ise "Devlet şeklinin Cumhuriyet olduğu hakkındaki Anayasa hükmü değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif edilemez. Egemenliğin kullanılması, hiçbir suretle belli bir kişiye, zümreye veya sınıfa bırakılamaz. Hiçbir kimse veya organ, kaynağını Anayasadan almayan bir devlet yetkisi kullanamaz." ifadelerine yer veriyor. 1982 Anayasasının 6. maddesinde bulunan "Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir" hükmü konusunda da fikir ayrılığı bulunmuyor.