Antik baraj 32 asır sonra hizmette
ÇORUM (İHA) - Hitit uygarlığına başkentlik yapmış Çorum'un tarihi ören yeri Alacahöyük'teki 3240 yıllık Hitit Barajı kullanıma açıldı.
Alacahöyük'te yapılan kazı çalışmaları kapsamında 2002 yılında başlanan tarihi Hitit Barajı temizleme çalışmaları tamamlandı. Ankara Üniversitesi (AÜ) Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aykut Çınaroğlu başkanlığındaki arkeoloji grubu tarafından 1996 yılında Alacahöyük'te başlanan kazı çalışmaları kapsamında 2002 yılında barajla ilgili çalışmalara başlandı. Yüksel İnşaat'ın sponsorluğunda gerçekleştirilen çalışmalar sonucunda tarihi barajın bulunduğu alandan 2.5 milyon metreküp balçık temizlenerek kullanıma açıldı.
Hitit Barajı'nın sulama amaçlı kullanılmasına başlanılması dolayısıyla Alacahöyük'te tanıtım programı düzenlendi. Törene, Alacahöyük Kazı Ekibi Başkanı ve AÜ Dil, Tarih, Coğrafya Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aykut Çınaroğlu, bölgede çalışma yürüten arkeologlar, AÜ Rektörü Prof. Dr. Nusret Aras, Çankaya Belediyesi ve İç Anadolu Belediyeler Birliği Başkanı Muzaffer Eryılmaz, Alacahöyük kazı çalışmalarının sponsoru olan inşaat firması yöneticisi Emin Sazak ile diğer yetkililer katıldı.
Bölgede kazıların 1936 yılında Atatürk'ün emriyle başlatıldığını hatırlatan Prof. Dr. Aykut Çınaroğlu, "Alacahöyük'te daha önce bataklık bir halde olan Hitit Barajı'nın yapılan kazı çalışmalarıyla 2003 yılında işlevselliği tespit edildi. Barajla ilgili yürütülen kazıların halen devam ediyor" dedi.
Prof. Dr. Aykut Çınaroğlu, 2002 yılında barajda yapmaya başladıkları kazı çalışmalarına DSİ, Köy Hizmetleri, Çevre Bakanlığı, Çorum Valiliği ve Alacahöyük Belediye Başkanlığı'nın ekipman desteğiyle yaklaşık 2.5 milyon metreküp balçık taşımak suretiyle temizlendiğini ifade etti. Yapılan çalışmalar sonucunda barajın taş dolgu setinin 50 metrelik bölümünün 2002'de, geri kalan 80 metrelik kısmının ise 2003 kazı mevsiminde açıldığını, temizlendiğini, küçük ve basit aslına uygun onarımlarla açığa çıkartıldığını belirtti.
Baraj konusunda Hititler'e ait tabletlerden bilgi edindiklerini, söz konusu barajın Hitit Kralı 4. Tuthalia tarafından Tanrıça Hepat'a atfen yapıldığını kaydeden Prof. Dr. Çınaroğlu, "Anadolu'da Milattan Önce (MÖ) 1200'lü yıllarda yaşanan kuraklık üzerine Hitit Kralı 4. Tuthalia, Mısır'dan buğday getirterek halkının açlık sıkıntısı çekmemesini sağladı. 4. Tudhalia, bunun üzerine MÖ 1240 yılında Orta Anadolu'da 11 ile 13 baraj inşa ettirdi. Bu barajlardan Alacahöyük'teki hariç hepsi işlevini yitirdi.
Alacahöyük'teki baraj ise kaynak suyu gövdesi içinden çıktığı için bu su günümüze kadar akmaya devam etmiştir" şeklinde konuştu.
Prof. Dr. Çınaroğlu, 2002 yılında Alacahöyük kazı ekibinin baraj gövdesini temizleyerek, taş dolgu setini arkeolojik kazı metotlarıyla açtığını belirtti.
BARAJDA ÇİMENTO YERİNE KİL KULLANILMIŞ Prof. Dr. Çınaroğlu, barajın taş dolgu setinin bugünkü barajların yapım tekniğiyle aynı olduğuna işaret ederek, ancak Hititlerin barajın gövdesindeki kaya dolgusunda çimento yerine kil kullandıklarını kaydetti. Hititler döneminde barajın içme ve sulama suyu olarak kullanıldığını anlatan Prof. Dr. Çınaroğlu, "Antik çağda, bu barajdan içme suyu olarak kullanılacak su, bir havuzda toplanmış. Havuzdan da filtrelerle temizlenip arıtıldıktan sonra, 2 kilometre uzaklıktaki kent merkezine götürülmüş. Barajın debisine göre yapılan su kanalları ise bizi oldukça şaşırttı" diye konuştu.
Prof. Dr. Çınaroğlu, barajdaki kazı çalışmalarının devam ettiğini belirterek, şu anda yaklaşık 15 bin metreküp suyun barajın içinde bulunduğunu, bu suyu bölge halkının tarım arazilerinde kullanmaya başladıklarına dikkat çekerek, "3240 yıl sonra ilk kez antik bir baraj asıl işlevini yürütmeye başladı. Bu baraj şimdi 2 bin 300 nüfuslu Alacahöyük Beldesi'ne sulama göleti olarak hizmet verecek. 15 metre genişlik ve 135 metre uzunluğa sahip barajın derinliğini ise kazı çalışmalarının tamamlanmasından sonra öğrenebileceğiz" ifadelerini kullandı.
Prof. Dr. Çınaroğlu, barajın gün yüzüne çıkartılması sırasında ise Tanrıça Hepat'ın kaidesini, bir stel parçası ve altından olan, yakut taşlarıyla süslenmiş bir kolye bulduklarını da kaydetti.
Hitit Barajı'ndaki programın ardından Alacahöyük'teki Hititlerin dinsel mabedinin önünde insanlığın ilk gitar kabartmasının bulunduğu alanda, ünlü gitarist Ahmet Kanneci ile Ekrem Öztan tarafından klarnet dinletisi sunuldu. Ahmet Kanneci, insanlığın ilk gitarının önünde müzik dinletisi sunmaktan büyük heyecan duyduğunu ifade ederek, "Keşke bu tarihi gitardan bestesi yapılmış bir müzik olsaydı. Onu da sizlerle paylaşsaydım" dedi.
Prof. Dr. Çınaroğlu, burada yaptığı konuşmada da Alacahöyük'te gitarın yanı sıra tulumun da sembolize edildiği müzik aletlerinin bulunduğu kabartmalar olduğunu kaydetti.
