Apgar skoru nedir ve nasıl değerlendirilir?

Her anne baba adayının ilk isteği, bebeklerinin sağlıklı bir şekilde dünyaya gelmesidir. Günümüzde bebeğin sağlıklı olup olmadığı henüz anne karnında iken tespit edilebilse de tamamı ile yeterli değildir. Uzmanlar bebek doğar doğmaz kilo ve boy ölçümünden daha önemli bir değerlendirme yaparlar. Bu değerlendirmenin adı ''APGAR Skorlaması'' dır.

(Apgar Açılımı: Activity - Pulse - Grimace - Appearence - Respiration)

Apgar skorlaması, Virginia Apgar adında bir anestezi doktoru tarafından geliştirilmiştir. Dr. Apgar bebeklerin doğar doğmaz bir uzman tarafından incelenmesi gerektiğini ve sağlıkları hakkında bir değerlendirme yapılmasını uygun görmüştür. Bu sebeple 1952 yılında bu değerlendirmeler standart haline getirildi. Günümüzde ise Dr. Apgar'ın soyadı ile adlandırılmış bu değerlendirme hastanelerde uygulanıyor.

Apgar skorlama sistemi bebeğin doğduğu andaki fiziksel durumunun, doğuma katılan çocuk doktoru tarafından standart bir şekilde değerlendirmesini sağlar. Bu sayede bebeğin kalp atışlarına, rengine, solunumuna, hareketlerine ve uyarılara karşı verdiği tepkilere bakılır. Bu maddelere 0-2 arasında değerler vererek 10 üzerinden bir skor verirler.

Apgar Skorunun Değerlendirilmesi

Apgar skor tablosuna göre değerlendirme doğumdan sonra 1 ve 5. dakikalarda yapılır. Genelde 1. dakikada değerleri düşük çıkan bebekler, 5. dakikada normale dönerler. Çoğunlukla 7 veya 10 arasında bir puanla doğarlar. Eğer değerler çok düşük çıkarsa ilerleyen dakikalarda değerlendirme tekrar edilir.

Apgar skor tablosuna göre skor;

• 7-10 arasında ise bebek normal
• 4-6 arasında ise normalden düşük
• 1-3 arasında ise durum kritiktir.

Bu durumda bebeğin apgar skoru değerlendirmesi düşük çıkmışsa acil müdahale edilmesi gerekir. 10, 15 ve 30 dakika sonrasında normale dönmezse, ciddi sağlık sorunları meydana gelebilir. Bunun yanında değerlendirmenin düşük çıkması farklı durumlarda yanıltıcı olabilir. Annenin gebelikte aldığı ilaçlar varsa veya doğuştan bazı hastalıklar; bebeğin cilt tonunu, kalp atım hızını ve uyarılara karşı verdiği tepkiyi etkileyebilir.

Apgar Skorunu Belirleyen Faktörler

Her bir kriter 0-2 puan arasında değerlendirilir. 0-2 arasında skor verilen bu 5 değerin toplamı, bebeğin 0-10 puan aralığındaki apgar skorunu belirlemiş olur. Her bir kriter bebeğin durumunu farklı açılardan değerlendirdiği için, her kritere aynı önem verilmemelidir. Örneğin bebeğin solunum şekli ile cilt rengi aynı önemi taşımaz.

1. Cilt rengi (Appearance)

En az önem verilen kriterdir. Çünkü cilt rengi solunum ve kalp atımı ile doğrudan ilişkilidir. Bu yüzden en az güvenilir kriter olarak değerlendirilir. Yeni doğan bebekler genellikle düşük oksijen aldıkları için derileri mavi renktir. Birçok bebek en iyi şekilde oksijen alsa bile birkaç dakika için el ve ayakları bu renkte olabilir. Puanlama yapılırken; bebeğin elleri, ayakları ve vücudu pembe ise 2, vücudu pembe iken sadece el ve ayakları mavi halde ise 1, bebeğin her yerinde morarma ve soluk renk mevcut ise 0 puan verilir.

2. Kalp hızı (Pulse)

Bebeğin kalp atım hızı 100 ve üzerinde ise 2, 100 ün altında ise 1, kalp atışı yok ise 0 puan verilir. En fazla önem verilen kriterdir. Bebeğin sağlık durumunu doğrudan etkileyen ve ciddi sağlık sorunlarına neden olabilecek bir problemdir.

3. Uyarılara cevap (Grimace)

Yeni doğan bebeğin ağız ve burnunun mekanik olarak temizlenmesinin ardından bebek; ağlama, hapşırma, öksürme ya da kendini geri çekme gibi tepkilerden birini veriyorsa 2, yüzünü buruşturuyor ya da kuvvetsiz ağlıyorsa 1, tepki vermiyorsa 0 puan verilir.

4. Kas tonusu (Activity)

Kuvveti yerinde olan ve kendiliğinden kolları ve bacaklarını gerebilen yeni doğan bebeklere 2, hafif güçsüzce kıvırabilen bebeklere 1, hiçbir şekilde direnç göstermeyen bebeklere ise 0 puan verilir.

5. Solunum (Respiration)

Yeni doğan bebeğin oksijen alma durumuna göre değerlendirme yapılarak puan verilir. Normal bir şekilde nefes alıp verebilen ve kuvvetlice ağlayabilen bebeklere 2, zayıf ve düzensiz bir şekilde nefes alıp verebilen bebeklere 1, hiçbir şekilde nefes alamayan bebeklere ise 0 puan verilir.

Düşük Apgar Skoru Değerlendirmesinin Nedenleri

Apgar skorunun düşük çıkmasının belli başlı nedenleri vardır. Bunlar:

• Göbek kordonu problemleri (Bebeğin boynuna kordon dolanması),
• Plasentanın bebek doğmadan önce ayrılması,
• Rahim yırtılması,
• Travma (Bebeğin anne karnından herhangi bir dış güçle (vakum gibi) çıkarılması durumunda yaşanabilecek durumlar),
• Aşırı vajinal kanamalar,
• Annenin yüksek tansiyonu (hipertansiyon)

Belirtilen bu durumlardan bir veya birden daha fazlasının meydana gelmesi düşük apgar skoru değerlendirmesine neden olur.