AST nedir? AST neden yükselir ve neden düşer?

SGOT, Aspartat Aminotransferaz ve Aspartat Transaminaz olarak da adlandırılan AST değeri kan ölçümü ile tespit edilir. AST değerlerinin normal, yüksek veya düşük olması bazı hastalıklara neden olabilir. Bu bakımdan AST ALT yüksekliği ya da düşüklüğünde erken teşhis oldukça önemlidir.

AST Nedir?

Karaciğer organı tarafından üretilen Aspartat Aminotransferaz, beyin, böbrek, kalp, karaciğer, kas ve kırmızı kan hücrelerinde yüksek miktarda bulunur. Bunlara kıyasla daha küçük bir miktarda kan ve kan dolaşımında da olabilir. Kanda bulunması nedeniyle de Aspartat Aminotransferaz’in normal değerleri, düşüklüğü ve yüksekliği kan tahlilleri sonucunda belirlenir.

Yapılan kan tahlilleri sonucunda normalden düşük ya da normalden yüksek olduğu tespit edilen Aspartat Aminotransferaz ciddi sağlık sorunlarının işareti olabilir. Bu durum genelde karaciğerde meydana gelen hasarları işaret eder. AST yüksekliği nedeni genellikle enzimin bulunduğu hücre ya da dokuların zarar görmesiyle ilişkilendirilir. Bu artış hücre ya da dokunun zarar görmesinden 6 saat sonra gerçekleşir.

Karaciğer insan sağlığında oldukça önemli bir fonksiyona sahiptir. Kan pıhtılaşmasını düzenler, kanı kimyasal madde ve alkolden temizler, vücudun hastalıklara karşı bağışıklık kazanmasını sağlar, amino asit üretir, fazla alınan şekeri nişasta olarak depolar. Bunun yanında vücut için oldukça önemli bir yere sahip olan yağları ve proteinleri taşıyan lipoproteinleri üretir.

Aspartat Aminotransferaz Kaç Olmalı?

AST’nin normal değerleri doğumdan itibaren 3 yaşına kadar yüksektir. Bu değer çocukluktan itibaren normal değerlerine ulaşır. Aspartat Aminotransferaz testleri, zarar görmüş dokudaki Aspartat Aminotransferaz miktarını ölçer. AST değerleri kadınlar için 9 - 32 birim/litre ve erkekler için 10 - 40 birim/litredir.

AST Yüksekliğinin Nedenleri

AST yüksekliği nedir sorusuna Aspartat Aminotransferaz değerinin normalden daha yüksek çıkması durumudur şeklinde yanıt verilebilir. AST değeri yüksekliğinde karaciğer ve diğer organların hasar görmesi ve bunun sonucu karaciğere fazla yük binmesi ya da karaciğerin normalden fazla toksin madde etkisinde kalması durumlarından şüphe edilir. AST değerleri karaciğerde bulunan diğer enzimlerin testleri ile birlikte yapılır. Aspartat Aminotransferaz yüksekliğinin nedenleri:

• Ameliyat
• Karaciğer kanseri
• Kas yaralanması
• Kalp Krizi
• Kronik hepatit
• Safra kanallarında gerçekleşen tıkanma
• Siroz (karaciğerde oluşan hasarlar ya da yara izleri)
• Yanık

AST değerlerinin normalden çok daha yüksek olmasının nedenleri:

Akut viral hepatit

Toksik maddeler ve ilaçlar nedeniyle hasar gören karaciğer
Karaciğere doğru gerçekleşen kan akışında yavaşlama

AST Düşüklüğü Sebepleri

Karnın sağ üst bölümünde bulunan karaciğer, vücuttaki önemli maddeleri işleyen ve önemli yağları sindiren önemli bir yere sahiptir. Karaciğer aynı zamanda toksik maddelerin parçalanıp vücuttan atılmasını sağlar ve bunun yanında kanın pıhtılaşması için önemli olan proteinleri üretir. Karaciğerin doğru çalıştığından emin olmak adına bazı laboratuvar testleri uygulanır. Aspartat Aminotransferaz bu testlerden biridir ve kandan analizi laboratuvar ortamında gerçekleşir.

Aspartat Aminotransferaz düşüklüğü sebepleri:

• Böbrek hastalıkları
• B6 vitamini eksikliği
• Diyaliz
• Gebelik
• İleri derece yeme bozukluğu
• Şeker koması
• Üre yüksekliği

Aspartat Aminotransferaz Testi Ne Zaman Yapılır?

Beyin, böbrek, kas, kalp ve karaciğer gibi dokuların zarar görmesi sonucunda kandaki Aspartat Aminotransferaz seviyesi normalden fazla salgılanmaya başlar ve zamanla artar. Hastanın bulantı, güçsüz hissetme, halsizlik, iştahsızlık, kusma, karın ağrısı, kaşıntı, kilo kaybı, sarılık, yorgunluk gibi şikayetlerinin yanı sıra açık renkli dışkı ve koyu renkli idrar durumunda Aspartat Aminotransferaz testi ile karaciğer fonksiyonlarına bakılır. Bunun yanında daha önce karaciğer hastalığı tanısı almış, farklı hepatit virüslerine maruz kalmış, aşırı alkol tüketen, ailesinde karaciğer hastalığı bulunan kişilere de AST testi uygulanır.

Tek başına geçerliliği olmayan Aspartat Aminotransferaz, Alanin Aminotransferaz (ALT) testi ile birlikte uygulanır ve sonuçlar buna göre değerlendirilir. AST/ALT oranı ile değerlendirilen bu testin sonucu, karaciğer kaynaklı rahatsızlıkların nedenleri ve karaciğerde meydana gelen hasarların tespiti için kullanılır. Bunun yanında Aspartat Aminotransferaz testi, genel olarak karaciğer hastalığı tedavisi gören bireylerin tedavi sürecini anlamak, tedavinin yararını ölçmek ve kullanılan ilaçların karaciğerde oluşturduğu etkiyi gözlemlemek için de uygulanır.

Normalde kanda düşük seviyelerde olan Aspartat Aminotransferaz düzeyinin çok artış göstermesi, akut hepatite ve enfeksiyona bağlıdır. Bazı nedenlerden ötürü iskelet kasları ve kalp sağlığını olumsuz etkileyen hastalıkların tespiti, akut pankreatit, nörolojik kas hastalıkları, ağır egzersizler ve kas hasarlanması gibi nedenlerle de Aspartat Aminotransferaz düzeyinde artış görülebilir. AST düzeyinin düşüklüğü normal kabul edilir ama referans değerin altındaki AST ALT düşüklüğü nedenleri arasında çok sayıda faktör bulunur.

AST Düşüklüğü Nedenleri:

• Böbrek hastalıkları
• Diyaliz
• Üre yüksekliği
• Şeker koması
• Gebelik
• B6 vitamin eksikliği
• İleri derecede yemek bozuklukları

ALT Düşüklüğü Nedenleri

• Karaciğerde yağlanma
• Kullanılan ilaçlar
• Aşırı alkol tüketimi
• Obezite
• Diyabet hastalığı
• Kolesterol ilaçları
• Kalp yetmezliği
• Hepatit A, B ve C enfeksiyonları
• Siroz
• B6 vitamin eksikliği
• Böbrek hastalıkları
• Gebelik

AST Test Sonucu Ne Anlama Gelir?

Normal seyrinde kanda düşük oranda bulunan AST virüs enfeksiyonu ve akut hepatite bağlı olarak normal sınırın 10 katından fazla yükselir. Akut hepatitte görülen AST seviyeleri genel olarak 1 ve 2 ay boyunca yüksektir. 3 ve 6 ay içinde de normale döner. Kronik hepatitte görülen AST seviyeleri çok yüksek değildir hatta üst sınırın 4
katından daha düşük bir seviyededir.

Karaciğer kanseri, siroz ya da safra kanalı tıkanması gibi sorunlarda AST değerleri ılımlı yükseliş gösterir. Bunun yanında kalp krizi sonrası kas hasarı nedeniyle AST oranı ALT’ye göre daha yüksek görünür. Ancak karaciğer hastalıklarında ALT düzeyi AST’ye göre daha yüksek çıkar.