Atık sular sulama suyu olacak
ANKARA (İHA) - Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü (KHGM) "Yeşil Teknoloji" olarak da isimlendirdiği "Doğal Arıtma Projesi"yle evlerden ve fabrikalardan gelen atık suları 'bitki çiçekleri'yle temizleyecek.
Doğal Arıtma Projesi'yle, atık suların bitki çeçekleriyle temizlenmesi sağlanacak. Yüksek arıtma kapasitesine sahip bulunmaları nedeniyle tercih edilen bu bitki çeşitleri, atık suda bulunan ve içme suları için kirletici bir tehdit olarak görülen azot, fosfor, karbon gibi elementeleri tüketerek besleniyor. Böylelikle bir taraftan yaşamını sürdürürken, diğer yandan da havadan aldığı oksijeni kökleri vasıtasıyla suya ileterek, arıtma işlemini görüyor. Doğal arıtma sistemi için genellikle saçak köklü, suyu ve sulak ortamı seven Cannas, Canna Generalis, Sedges, Juncus ve Tyhia tipi bitkiler tercih ediliyor.
Bu tip çiceklerin kendi kendini yenileme özelliğine sahip olması nedeniyle, geleneksel arıtma türlerine oranla bu arıtma modeli yatırım maliyetleri bakımından 40 kat, yıllık işletme gideri bakımından ise en az 60 kat daha ucuza mal edilebiliyor. Hiçbir bakım ve onarıma da ihtiyaç duyulmuyor. KHGM'nün verilerine göre, 'yeşil teknoloji'nin işletme gideri 0-300 dolar arasında değişebiliyor. Buna karşın aynı kapasitedeki mekanik bir arıtma tesisinin yıllık işletme maliyeti 90 bin doları buluyor. Ülkemizde birçok arıtma tesisi işletme maliyetinin yüksek olması nedeniyle çalıştırılamazken, "yapay sulakanlar" olarakta adlandırılana doğal arıtma tesisleri hiçbir elektrik masrafı gerektirmiyor. Bu yolla elde edilen arıtılmış su, Türkiye ve AB normlarında belirtelen üst değerin daha altında çıkması nedeniyle, KHGM'nün kontrölünde tarım sulamasında da rahatlıkla kullanılabiliyor.
KHGM, Avrupa, ABD ve Asya'da binlerce bölgede kullanılan bu bu sistemi, kanalizasyon inşaatı tamamlanmış olan 5 bin 208 köyde uygulamaya kaymaya hazırlanıyor. 2003 yılında pilot çalışmalarına başlanılan İzmir-Torbalı-Koruncuk Köyü'nde inşa edilen doğal arıtma tesisi ise bugün düzenlenecek törenle hizmete açılacak. Köyhizmetleri 2004 yılında ise aynı sistemi bin köye hayata geçirmeyi planlıyor. Bu projenin tüm köylerde hayata geçirilmesi durumunda her yıl, 546 milyon metreküp su geri kazanılmış olacak. Geri kazanılan su hacmi, bir kemer barajı veya 5 kurtbağazı Baraji ya da 22 Çubuk Barajında tutulan suya eşdeğer.
YAPAY SULAKAN TEKNOLOJİSİ (DOĞAL ARITMA SİSTEMİ) 'Yapay Sulakan Arıtma Tesisi'nin yapımı oldukça basit bir işlemi gerektiriyor. Önce diktörgen şekilde boyutlandırılan ve oldukça sığ olarak inşa edilen bir havuz kazılıyor. Havuzun geçirimsizliği kil ile sağlandıktan sonra köklü bitkilerin tutunabileceği toprak, kum ve çakıldan oluşan bir yatak hazırlanıyor. Seçilen tipe göre dağıtım ve drenaj boruları döşendikten sonra bitkilerin ekimi ile tesisin inşası tamamlanıyor.
İnşaası tamamlanan tesiste, atık ve kanalizasyon suyu ilk kazılan kuyuda toplanıyor. Daha sonra borular kanalıyla sulakan bitkilerin bulunduğu havuza aktarılıyor. Burada havadan aldıkları oksijeni kökleri vasıtasıyla atık suya ileten bitkiler, aynı zamanda yine kökleri vasıtasıyla suda istenmeyen kirletici maddeleri besin olarak kullanarak suyun arıtılmasını sağlıyor. Arıtılmış su havuzun hemen yanındaki diğer bir kuyuya aktarılarak, tarım sulamasında kullanılmak üzere bekletiliyor. Sulakan bitkileri aynı zamanda, tarım ilaçlarından ya da maden işletmelerinden gelen zehirli maddeleri uzaklaştırma özelliğini taşıyor. Bu bitki çiçekleri, kandiyum,çinko,cıva,nikel,bakır ve vandayum gibi ağır metalleri dokularında toplayarak sudan uzaklaştırabiliyor.
Beş bin kişi kapasiteli böyle bir tesis için KHGM'nün harcadığı toplam para 7 bin 500 dolar. KHGM yetkilileri, bu işlemleri kendi makinalarıyla yaptıları için, maliyetin birkaç yüz dolarla sınırlı kaldığını belirtti. Yine KHGM'nün verilerine göre, aynı sistemin mekanik bir benzerinin inşaat maliyeti 394 bin doları buluyor. Buna bir de makina aksamı ile elektirik gideri eklendiğinde toplam maliyet 610 bin dolara çıkıyor. 2004 yılı itibariyle inşaatı biten ve İşletmeye alma çalışmaları devam eden projeler şunlar: "Ankara-Haymana-Dikilitaş Köyü, İzmir-Torbalı-koruncuk Köyü, Adana-Yüreğir- Yeniyayla Köyü, Mersin-merkez-Musalı Köyü, Karaman-Merkez-Kızılyaka köyü, Manisa-Akhisar-Sakarkaya Köyü, Isparta-Eğridir-Ağılköy, Tekirdağ-Merkez- Dedecik Köyü"
