ATO'dan "bayram ekonomisi" raporu
ANKARA (İHA) - Ankara Ticaret Odası (ATO) tarafından hazırlanan 'Bayram Ekonomisi Raporu'na göre yaklaşan Kurban Bayramı'nda sektörler bir koyundan 40 post çıkaracak. Turizmden konfeksiyona, telekomünikasyondan gıdaya çok sayıda sektör zincirleme olarak Kurban Bayramı'nın nimetlerinden faydalanacak.
Rapora göre, bu yıl kurbanlık alımı nedeniyle halkın cebinden çıkacak paranın 1 milyar YTL'yi aşması bekleniyor. Et fiyatlarına geçen yıla göre bir artış olmaması bu yıl kurbanlık satanların satış beklentilerini artırıyor. Türk halkı Kurban Bayramı'nda 2 milyonu aşkın küçükbaş, 250 bini aşkın büyükbaş hayvan kesiyor. Kurban satış yerlerinde küçükbaş hayvanların fiyatları 300-500 YTL, büyükbaş hayvanların fiyatları bin-2 bin 500 YTL arasında değişiyor.
600-700 kiloluk devenin de 2 bin 500 YTL'den alıcı bulduğu belirtilen raporda şu bilgilere yer veriliyor:
"Geçen yıl olduğu gibi bu yıl da kredi kartı ile kurbanlıklar alınacak, üstelik bir de taksitlendirilecek. Bazı büyük marketler taksitle kurbanlıkların ödemelerini 2 aydan başlayan taksitlere bölüyor. Kurban eti 6 gün dayanmıyor; ama ödemesi 6 aya kadar uzuyor. Kol koparırcasına uzun uzun pazarlık etme devri de internetle birlikte tarihe karışıyor. Çünkü artık bazı hipermarketler, internet üzerinden kurbanlık koyun satıyor. İsteyen müşteri bir tıkla kurbana ulaşıyor, kredi kartıyla ödemesini yapıyor. Kesime din görevlisi, veteriner hekim ve bir noter refakat ediyor. Hijyen koşullar altında kurban kesiliyor, 7 parçaya bölünmüş şekilde özel bir koli içerisinde müşteriye teslim ediliyor. Geçen yıl Kurban Bayramı tatili boyunca toplam 345 trilyon lira tutarında kartlı harcama yapıldı. Bu yıl bu rakamın 400-450 trilyon lira /400-450 milyon YTL'yi aşması bekleniyor. Geçen yıl olduğu gibi bu yıl da bayram tatili süresince en çok harcama, market ve alışveriş merkezlerinde yapılacak. Harcamaların yaklaşık yüzde 30'u market ve alışveriş merkezlerinde, yaklaşık yüzde 20'si benzin istasyonlarında, yüzde 10'u giyim ve aksesuar sektöründe, yüzde 5'i yiyecek sektöründe, yüzde 4'ü ise telekomünikasyon sektöründe gerçekleşecek."
POST KAVGASI "Kurban derisi toplamak için resmi izni bulunan Türk Hava Kurumu, 2003 yılında 975 bin 759, geçen yıl ise 1 milyon 105 bin deri topladı. Kurumun toplayacağı deri sayısının bu yıl geçen yıla göre yüzde 20 artması ve toplanan derilerin 1 milyon 300 bini aşması bekleniyor. THK'nın yanı sıra bu yıl LÖSEV, Mehmetcik Vakfı, Darüşşafa Cemiyeti, SHÇEK, Darülaceze, TEGV de kurban derisi bağışı alıyor. Bugüne kadar Türk Hava Kurumu kurban derilerinin ancak yüzde 50-60'ını toplayabildi. Kalan kısım ise deri toplama izni olmayan cami, dernek, vakıf gibi kuruluşlar tarafından değerlendirildi.
Kurban derilerini kimin toplayacağına ilişkin kavga yeni değil. Kavganın nedeni de tamamen ekonomik. Standartlara göre kesilmiş ve tuzlanmış yaş koyun derisi ortalama 5-10 YTL. Ortalama 2 milyon koyun kesildiği hesap edildiğinde küçükbaş hayvanların derilerinin ekonomik değeri 20 milyon YTL'yi (20 trilyon lira) aşıyor. Büyükbaş hayvanların derisi ise kilo başına ortalama 1.5- 2 YTL'den alıcı bulabiliyor. 350 kiloluk bir danadan yaklaşık 60 kilo deri çıkıyor. Yaklaşık 250 bin büyükbaş hayvan kesildiği dikkate alındığında büyükbaş hayvanların derilerinin ekonomik değeri 20-30 milyon YTL arasında değişiyor. Buna göre kurban derisi pastasının büyüklüğü 50 milyon (50 trilyon lira) YTL'yi aşıyor. Kurban derilerinin yüzde 20-25'i, bağırsakların yüzde 50'si heba oluyor. Buna göre kesim hatası sonucu heba olan derilerin parasal tutarı ise 15 milyon YTL'yi (10 trilyon lira) buluyor.
Kurban Bayramı nedeniyle kasaplardaki et satışlarında yüzde 40-50 düşüş yaşanıyor. Kasaplar, Kurban bayramlarında satıştan değil kesimden kazanıyor. Kasaplar Federasyonu bu yıl kurban kesim ücretlerini, küçükbaş hayvanlar için 20 YTL, büyükbaş hayvanlar için 75 YTL olarak belirlemiş durumda. Ancak tüketici de kasap da takas yöntemini tercih ediyor. Tüketici, hayvanın derisini ve bağırsaklarını kasaba veriyor, ayrıca bir kesim ücreti ödemekten kurtuluyor."
200 BİN TÜRK YURT DIŞINDA BAYRAMLAŞACAK "Kurban Bayramı'nda tatilini yurtdışında geçirecek Türk vatandaşlarının sayısının 200 bini geçmesi bekleniyor. Bu yıl en çok rağbet gören yöreler Güney Afrika, Beyrut ve Küba. Ayrıca Avrupa metropollerinin yanı sıra Mısır da çok revaçta. Bayram tatilini seyahat acenteleri kanalıyla yurtdışında geçirecekleri kişi başına 500-1000 Euro arasında bir bütçe bekliyor.
Tatil yörelerindeki oteller de şimdiden dolmaya başladı bile. 5 yıldızlı otel ve tatil köylerinin gecelik fiyatları kişi başı 125-300 YTL, dört yıldızlı otellerin gecelik fiyatları 70-150 YTL arasında değişiyor. Antalya, Belek, Bodrum, Marmaris, gibi tatil yerlerindeki beş yıldızlı otellerde rezervasyonlar devam ediyor. Bu bölgelerdeki doluluk oranı şimdiden yüzde 60-70'lere çıkmış durumda. Kış turizmi açısından Uludağ, Palandöken ve Erciyes ise mevsim itibarıyla en gözde yerler. Buralarda doluluk oranı yüzde 100'lere ulaşmış durumda.
Kurban Bayramı'na birkaç gün kala otobüs firmalarında yüzde 100'e yakın bir doluluk yaşanıyor. Bu yıl üniversitelerin tatilinin Kurban Bayramı'na denk gelmesi biletlerin 1 kaç hafta önceden tükenmesine neden oldu. Otobüs firmaları şimdi ek seferler koymanın hazırlıklarını yapıyor. Devlet Demir Yolları da Kurban Bayramı öncesinde yoğunluk yaşayan yerlerin başında yer alıyor. Doluluk oranı şimdiden yüzde 80'lerin üzerine çıkmış durumda. Türk Hava Yolları'nda ise biletler neredeyse tükendi. Ankara ve İstanbul'dan Antalya, Bodrum seferlerine yer bulmak imkansız.
Telekomünikasyon sektörü de bayramı iple çeken sektörlerin başında geliyor. Her bayram olduğu bu bayramda da daha ucuz olması nedeniyle GSM operatörlerinin kısa mesaj servislerinde yüzde 100'lere varan artışlar yaşanması bekleniyor."
BAYRAMLIKLAR İNDİRİMDE "Çok sayıda mağaza bayramı düşünerek sezon ortasında olunmasına rağmen ucuzluğa girmiş durumda. Spordan klasiğe, çocuktan ayakkabı mağazalarına varıncaya kadar hemen her yerde indirim yapan mağazalara rastlamak mümkün. Buralarda sezonluk ürünlere yüzde 30-70 arasında büyük oranlı indirimler yapılıyor. Türk halkı bir yıl içerisinde tükettiği şeker, lokum, çikolatanın yüzde 45'ini her iki dini bayramda tüketiyor. Ancak Kurban Bayramı'nda satışlar Ramazan Bayramı'na göre biraz daha düşük gerçekleşiyor. Her şeye rağmen Kurban Bayramı öncesinde şeker satışları üreticilerin yüzünü güldürmeye yetiyor. Günlük kazancı 5-100 YTL arasında değişen işportacıların satışları da bayram öncesinde katlanarak artıyor. Türkiye'de gayri resmi verilere göre 3 milyona yakın işportacının bulunduğu dikkate alındığında normal zamanlarda günlük ortalama cirosu 50 YTL lira olan bir işportacı bayram öncesinde bu ciroyu en az ikiye katlıyor. Bu durumda işporta sektöründe bayram öncesinde en az 150 milyon YTL'lik bir pazar oluşuyor. Kurban Bayramı öncesinde işportacıların sattığı ürünlerin yelpazesi de değişiyor. Bıçak, mangal, et satırı, şiş, kömürü gibi Kurban Bayramı'na özgü ürünler işporta tezgahlarında yerini alıveriyor. İyi cins kömür 1.5-2 YTL'den, bıçaklar 2-15 YTL'den, şişler 5-10 YTL'den, mangallar 5-30 YTL'den alıcı buluyor."
TRAFİK KURBANLARI
"Trafik canavarı her bayram olduğu gibi bu bayramda da mesai yapacak. 1999 yılındaki 9 günlük tatilde 190 kişi, 2000'deki 9 günlük tatilde 176 kişinin, 2001 yılındaki 9 günlük tatilde 190 kişinin, 2002 yılındaki 5 günlük tatilde 58 kişinin, 2003 yılı başındaki 9 günlük tatilde 114 kişinin, 2004 yılında ise 46 kazada 60 kişinin yaşamını yitirdiği hatırlandığında bu yıl da Türk halkını rahat bir bayram beklemiyor. Trafik kazalarında yüzlerce ölüm ve yaralanmanın yanı sıra kazalarda ortaya çıkan maddi hasrın boyutu, bayram ekonomisine eksi bakiye yazıyor."
Konuya ilişkin değerlendirmelerde bulunan ATO Başkanı Sinan Aygün, vatandaşların güven içinde harcama yapmalarını ancak bu harcamaları yaparken geleceklerini ipotek altına alacak borçlanmalardan kaçınmalarını istedi. Tüketicilere "Cebinizde kredi kartı değil, kredili bomba taşıyorsunuz" uyarısı yapan Aygün şunları kaydetti:
"Harcamalarınızın parasal karşılığı varsa ödemelerinizi kredi kartı ile yapın ve borcunuzu hesap kesim tarihinde tümüyle kapatın. Kredi kartınıza taksitlendirme yapmamaya özen gösterin. Gücünüz kadar, geliriniz kadar harcayın. Kurban alırken, 6 günde bitecek kurban etine 6 ay taksit yaptırmayın."
Tüketicilerin işportadan alışveriş yapmaması gerektiğini de belirten Aygün, "İşportadan alınan hiçbir ürün ucuz değildir, pahalıdır" dedi. İşportada satılan ürünlerin halk sağlığını ve ekonomiyi tehdit ettiğini söyleyen Aygün, işportada satılan ayıplı bir malın hesabının da sorulamayacağına dikkat çekti.
