Baba yaşı büyükse çocukta ruhsal hastalık riski değişir mi?

Yeni yayınlanan bir çalışmada; yaşlı babaların çocuklarındaki ruh sağlığı problemlerinin sadece erkeklerde yaşın ilerlemesine bağlı hücre kalitesi değişimlerinden kaynaklanmadığı aynı zamanda psikiyatrik hastalık riski olan erkeklerin geç yaşta baba oldukları yönünde çıkan sonuçları tartışılmıştır.

Geç yaşta baba olmak veya erkeklerin 2.-3. evliliklerinde geç yaşta çocuk sahibi olmalarının araştırıldığı bu çalışmada, yaşlı babalardaki gen mutasyonları ile çocuklarında otizm, şizofreni gibi psikiyatrik hastalık riskinin artabileceğine dair veriler bulunmuştur. Queensland Beyin Araştırmaları Enstütüsü ve Melbourne Üniversitesinde kullanılan matematiksel ve istatistiki yöntemler ile ortalama baba yaşı 25-30 dan 10 yıl ve daha büyük olan babaların çocuklarındaki psikiyatrik hastalık riski hesaplandığında sadece yaşla ilişkili gen mutasyonuyla açıklanamayacağı ve bu babalardaki genetik yüklülüğünün önemli olduğuna vurgu yapılmıştır. Çünkü yaşa bağlı mutasyonların oluşturduğu durumların, risk artışının % 10-20’sini oluşturduğu hesaplanmıştır.

50 yaş üstü babaların çocuklarında Tek gen hastalıklarından Apert sendromu, Crouzon sendromu, Akondroplazi gibi hastalıkların riski artmaktadır. Örneğin Akondroplazi (kalıtsal bir cücelik tipidir) oranı 1/15.000’ den, 1/1.875’ e yükselmektedir. Ayrıca 45 yaş üstü erkeklerden hamile kalan kadınların düşük riskinin arttığı belirlenmiştir.
2005’de 44.175 kişi ile yapılan bir çalışmada ise 44 yaş üstü babaların çocuklarının zeka seviyelerinin ve nörobilişsel test skorlarının daha düşük olduğu saptanmıştır.

Tabii ki tek tek sayamayacağım biyolojik risklerin yanında çocuğun sosyal yaşamını da etkileyecek bir durum olduğunu tahmin etmek zor olmayacaktır. 45 yaş üstü babaların %12’sinin çocuklarının gençlik döneminde yaşamadıkları saptanmıştır. 25-30 yaş babalarda ise bu oran %1-3 civarındadır (Fransa’da yapılan bir araştırma bulgusudur). Sonuçta eş seçimininde çoklu etkenlerin rol oynadığı bu süreçte ve anne yaşı ile beraber baba yaşının da ilerlediği günümüzde bu durumlar göz önüne alınmalı ve tabii mümkünse genç yaşta anne-baba olmanın avantajları tercih edilmelidir.

Kaynak: Kirsten MacGregor – Queensland Üniversitesi

Dr. Nuşin Bilgin

Noropsikiyatri Merkezi