Babalar çocukların gelişimini olumlu etkilemek için ne yapmalı?

Çocuk gelişimi denildiğinde akla ilk olarak anneler geliyor kuşkusuz. Anneler çocuğun gelişiminde son derece önemli bir role sahip olsalar da, aslında babalar da bir o kadar önem taşıyorlar. Günümüzde çalışan anne sayısının artması ve birçok sosyokültürel değişimle beraber babalar çocuk gelişiminde çok daha aktif rol almaya başladılar. Baba ile çocuk arasında kurulan sağlıksız bir ilişki, çocukta sosyal uyumsuzluktan akademik başarısızlığa kadar pek çok konuda ciddi problemler gelişmesine yol açarken, tam aksine sağlıklı bir ilişki ise çok sayıda fayda sağlıyor; örneğin sağlam temelleri olan bir benlik algısı kurmalarına zemin hazırlaması gibi! Acıbadem Fulya Hastanesi Psikolog Sena Sivri sağlıklı baba çocuk ilişkisinin çocukların fiziksel ve ruhsal gelişimi üzerindeki 5 önemli yararı anlattı, önemli önerilerde bulundu.

ZİHİNSEL GELİŞİM

Babaların çocuklarıyla duygusal bağları ve iletişimleri arttıkça çocukların zihinsel gelişimi pozitif yönde etkileniyor. Çocuğuyla düzenli ilgilenen bir babanın varlığı çocuk açısından ekstra uyaran varlığı sağlıyor. Sadece anne ile iletişimde olan çocuk için yeni bir birey, yeni davranışlar, sesler, deneyimler yaratan babanın varlığında çocuk farklı tepkiler vermeyi öğrenip yeni deneyimler yaşıyor. Bu da zihnini çok daha yoğun ve etkin kullanmasını sağlıyor. Yapılan araştırmalar da babayla kurulan etkili iletişimin çocuğun zeka düzeyine pozitif katkıda bulunduğunu gösteriyor.

DUYGUSAL GELİŞİM

Babanın ilgisi çocuğun sosyal ve duygusal gelişimi için önemli. Bebeklerin hamilelik süreci itibariyle ilk tanıştıkları ve yaşamsal tüm ihtiyaçlarını karşılayan kişi olması nedeniyle gereksinimleriyle ilgili yöneldikleri ilk tercih anneleri olsa da, babaya geliştirdikleri bağlılık da güven duygusunu artırıyor ve sağlıklı bağlanma sürecini kolaylaştırıyor. Babanın temel bakım ihtiyaçlarını giderme sürecine ortak olması, onunla ilgilenmesi ve iletişim kurması gibi durumlar, bebeğin kendisinin ihtiyaçlarıyla tek bir ebeveyn yerine iki kişinin olduğu güvenini veriyor. Bu durum da, bebeğin temel kaygılarından olan “terk edilme” kaygısının azalmasını sağlıyor.

KİŞİLİK GELİŞİMİ

Çocuğun kişilik gelişiminde babanın tavırları kilit bir rol üstleniyor. Aşırı otoriter tavırlar çocuğun uzun vadede kendini ifade etme güçlüğü yaşamasına, çekingen ve utangaç olmasına sebep olurken, babanın ilgili ve sevgi dolu yaklaşımı kendine daha fazla güvenmesini sağlıyor. Çocuk çevreyle kurduğu ilişkilerde daha girişken oluyor, kendini daha rahat ve güvenli ifade ediyor.

SOSYAL GELİŞİM

Araştırmalar babanın çocuğun sosyalleşmesinde ve arkadaşlık becerilerini geliştirmede önemli bir rol oynadığını gösteriyor. Babaların daha otorite figürü ve kural koyucu olma özellikleri, çocuklarda toplumsal norm ve kurallara dair kavramların gelişiminde ve sosyal ilişkilerini düzenlemelerine büyük katkıda bulunuyor.

CİNSEL KİMLİK GELİŞİMİ

Hem kız hem erkek çocuğun cinsel kimlik gelişiminde babayla kurdukları ilişki de çok önemli. Babanın özellikle erkek çocuğuna rol model olma özelliği var. Ancak bunun çocuğun sağlıklı cinsiyet rolü geliştirmesinde tek belirleyici olduğunu söylemek, doğru değil. Burada annenin davranışları, çocuğun içinde büyüdüğü çevrenin şartları, varsa bakımıyla ilgilenen ve bakımını paylaşan diğer kişilerle kurduğu ilişkiler gibi faktörler de önemli bir rol üstleniyorlar. Kız çocuğunda babalar ilk aşk nesneleri olma özelliği taşıyor. Erkek rolüne, kadın erkek ilişkine dair ilk bilgiyi babalarının kişiliği, davranışları ve anne-babalarının ilişkisi içerisinde öğreniyorlar. Babayla kurdukları sağlıklı ilişki ileride karşı cinsle kuracakları ilişkilerin, bağlanmaların dinamiğini belirlemede büyük öneme sahip oluyor.

SAĞLIKLI BABA-ÇOCUK İLETİŞİMİ İÇİN BUNLARA DİKKAT EDİN

• Hamilelik döneminden itibaren eşinizin bu sürecine eşlik edin.

• Bebeklik döneminde çocuğunuzun bakımında aktif rol alın. Doğum anı itibariyle bebeğinizin bakımında rol almanız ve iletişim halinde olmanız aranızdaki bağı güçlendirecek, gelecekte ilişkinizin daha sağlıklı ve yoğun olmasını sağlayacaktır. Temel bakımı dışında bebeğinizle iletişim kurun, konuşun, oynayın, ilgilenin.

• Aşırı otoriter bir ebeveynlik metodu yerine, sıcak, sevgi dolu ama sınırları belirli bir ebeveynlik metodu tercih edin. Kurallar koyun ama her ihtiyaç duyduğunda size ulaşabileceğini, sevildiğini bilsin. Ayrıca kurallarınız çocuğunuzun alansız kalmasına sebep olacak kadar kısıtlı olmasın.

• Yaşı, yetenekleri ve kapasitesi doğrultusunda kendi başına bir şeyler yapabileceği bir alan tanıyın, bireyselleşmesine izin verin.

• Ebeveynler çocuklar büyüdükçe hemcinsleri olan çocukla daha çok iletişim kurma eğilimindedirler. Çocukları cinsiyetlerine göre eşinizle paylaşmayın. Kızınızla da etkili zaman geçirin.