"Bağımsız yaşam ve erişilebilirlik" raporu görme engellilere ışık olacak

AYŞE ŞENSOY BOZTEPE - Bağımsız Yaşam ve Erişilebilirlik Platformunca, görme engellilerin dijital ortamda yaşadığı sorunlara dikkati çekmek amacıyla "engelsiz erişim" bakış açısına sahip ilgililerin önerileriyle yapılan anketin sonuçlarına ilişkin rapor hazırlandı.

Görme engellilerin hayatını kolaylaştırmaya yönelik bu yıl "Türkiye Engelsiz Bilişim Platformu" ve "Eğitimde Görme Engelliler Derneği"nin iş birliğiyle, bağımsız yaşam ve erişilebilirlik sembollerinin hayata geçirilmesi ve farkındalık oluşturulması amacıyla "Bağımsız Yaşam ve Erişilebilirlik Platformu" adıyla çalışma grubu oluşturuldu.

Bu çalışma grubuyla "engelsiz erişim" bakış açısına sahip bütün ilgililerin görüş ve önerileri bir araya getirilerek, görme engellilerin yaşamını kolaylaştıracak çözümlerin ortaya çıkarılmasına yönelik çevrim içi anket çalışması yapıldı.

Ankette açık uçlu olarak, Web ve Uygulamaların Erişilebilirliği, Kültürel ve Sanatsal Hayata Erişim, Eğitimde Erişilebilirlik, Sosyal Hayata Katılım ve Yerel Yönetimler, Günlük Hayatta ve Evde Kullanılan Araç-Gereçlerin Erişilebilirliği ile Üretim ve İstihdam Sürecine Erişim konu başlıklarında sorular soruldu.

Akademisyenler, sivil toplum kuruluşlarının temsilcileri, ilgili kurum, kuruluş çalışanları, görme engellilerin kullanımına uyumlanmış araç-gereç üreten firmaların Ar-Ge birimleri gibi farklı disiplinlerden bireylerin görüş, değerlendirme ve çözüm önerilerini kapsayan anket sonucunda önemli verilerin ortaya çıktığı "Görme Engellilerde Bağımsız Yaşam ve Erişilebilirlik Sorunlarının Çözümüne Yönelik Rapor" hazırlandı.

- Sesli araçların SGK tarafından ödenmesi talep edildi

Raporda, Türkiye adresli web hizmeti veren tüm kurum ve kuruluşları bağlayan ve yaptırımı olan erişilebilir sayfaların hazırlanmasını sağlayacak kanunun Meclis'ten geçmesi için çalışmaların yapılması gerektiği belirtildi.

Dijital ortamda yayın yapan ve bu yayınlara yönelik uygulama hazırlayan kurum ve kuruluşların erişilebilirlik kurallarına uymaları için gerekli yasal yollar araştırılarak, farkındalığın yaygınlaştırılması için çalışmalar yapılması istenen raporda, şeker ve tansiyon hastası görme engellilerin kullandığı sesli araçların SGK tarafından ödenmesi için çalışmalar yapılması önerildi.

Türkiye'de yapılan seçimlerin istenen düzeyde erişilebilir olmadığı, oy kullanma esnasında sorunlar yaşandığı aktarılarak, bu alanda ilgili kurum ve kuruluşlarla erişilebilirlik çalışmalarının yapılması için iş birliklerinin başlatılmasının önemine işaret edildi.

- "Medyada engelliliğin işlenme yöntemlerinin ele alınacağı toplantılar yapılmalı"

Kamu ve özel kuruluşlarca gönderilen mektup, e-posta gibi iletilerin görme engellilerin kullanabileceği şekilde erişilebilir olması gerektiği vurgulanan raporda, şu tespit ve önerilere yer verildi:

"E-posta gövdesinde kullanılan görsel metinler ve bağlantılar ekran okuyucular tarafından anlaşılamamaktadır. Bu tür gönderilerin erişilebilir formatlarda hazırlanarak sunulması gerekmektedir. Kamu ve özel kurum ve kuruluşlarda başvuru evraklarının görme engellilerce uyumlu hale getirilmesi için çalışmalar başlatılmalıdır.

Ulaşımda karşılaşılan erişilebilirlik sorunlarının ortadan kaldırılması için çalışmalar yapılmalı. Web sayfaları ya da uygulamalar aracılığıyla alınan hizmetler erişilebilir olarak düzenlenmeli. Engelli bireylerin tüm yurtta kullanabileceği tek bir ulaşım kartına sahip olmaları için gerekli çalışmaların yapılması gerekmektedir. Engelli yaşadığı kentten farklı bir kente gittiğinde ulaşım hizmetlerinden faydalanamamaktadır. Medyada engelliliğin işlenme yöntemlerinin ele alınacağı geniş katılımlı toplantılar yapılarak, farkındalık çalışmaları yapılmalıdır."

Raporun tamamı, Eğitimde Görme Engelliler Derneğinin "https://www.eged.org/bb2021" internet adresinde yer alıyor.

- "Bu çabamız, bitiş çizgisi olmayan bir çabadır"

Çalışma grubu üyelerinden İbrahim Elibal, AA muhabirine yaptığı açıklamada, bu çalışmayla görme engellilere yönelik halihazırda yapılan hizmetler bağlamında mevcut durum tespit edilmeye ve gelecek süreçte uygulanabileceği değerlendirilen düzenlemeler ile faaliyetler ekseninde görüş ve önerilerin belirlenmeye çalışılacağını söyledi.

Elibal, "Bilgiye eşit erişim olmaksızın tam katılım sağlanmayacaktır. Tam ve eşit erişim, bütün alanlarda sağlandığında eşitlikten söz edilebilir. Bizim bu çabamız, bitiş çizgisi olmayan bir çabadır. Bitiş çizgisi öncelikle engelliliğin ortadan kaldırılmasıyla ve engelli bireyler her alanda eşit haklarla taçlandığında oluşacaktır." diye konuştu.

Çalışma grubu üyelerinden Nur Banu Öztürel ise "Türkiye Engelsiz Bilişim Platformu" ve "Eğitimde Görme Engelliler Derneği"nin çatısı altında konuya hassasiyet gösteren tüm sorumlu katılımcıların desteğiyle hazırlanan çalışmada, görme engellilere yönelik önemli tespitlerin elde edildiğini vurguladı.

Medyanın engellilikle ilgili toplumsal duyarlılığın oluşturulmasında ve engellilikle ilgili algının şekillendirilmesinde çok önemli rolü olduğunun altını çizen Öztürel, şunları kaydetti:

"Medya, eşitlik ve hak temelli perspektifle sorunları ele almalı, engellilerle ilgili yapılan haber ve programlarla eşitlikçi söylem geliştirmeli ve bunun için aktif rol üstlenmelidir. Medya toplumu bilgilendirme, farkındalık ve kamuoyu oluşturma gücü ve işlevini örnek ve sağduyulu programlarla yerine getirmeli ve engelliliği ne yüceltmeli ne de küçümsemelidir. Engelli bireylerin medya hizmetlerinden daha etkin yararlanabilmesi için sesli betimleme ve işaret dili hizmetini verebileceği teknolojik altyapılarını geliştirmelidir."