Bağırsak İltihabı : Nedenleri, Belirtileri, Tedavisi

Bireylerin yaşamlarını istedikleri kalitede yürütebilmesi için vücut sağlığı büyük önem taşır. Vücut sağlığının korunabilmesi için ise düzeni ve sağlıklı beslenmek büyük önem taşır. Özellikle sağlıksız ve içeriği bilinmeyen gıdaları tüketerek beslenmek gıda zehirlenmesine ve bağırsak iltihaplanmasına sebep olur. Bağırsak sisteminin bir kısmı ya da tamamı iltihaplanabilir. Sindirim ve boşaltım sisteminin oldukça önemli bir parçası olan bağırsakların iltihaplanması yaşam kalitesini düşürebileceği gibi tedavi edilmemesi durumunda hayati tehlike oluşturabilir. Bu sebepten ötürü ciddiye alınıp, mutlaka tedavisi gerçekleştirilmelidir.

Kalın Bağırsak İltihabı Nedir?

Kalın bağırsak, katı hale getirilen dışkıyı, yaptığı ritmik hareketler sayesinde makata doğru iterek dışkı içerisinde bulunan su ve tuzu emip vücuda kazandırır. Kalın bağırsak zarının (mukoza) iltihaplanması halinde bu görev tam olarak gerçekleşemez.

Kalın bağırsak zarının iltihaplanmasına kolit denir. Kalın bağırsak iltihaplanmaları akut ve kronik kolit olarak ikiye ayrılır. Enfeksiyon ve alerji sonucunda oluşan akut kolit kısa süren ve tedavisi kronik kolite göre daha kolay olan bir iltihap türüdür. Her yaşta görülebildiği gibi genellikle 20 ila 40 yaş arasında görülen kronik kolit ise akut kolite göre oldukça ciddi bir iltihap türüdür ve derhal tedavi edilmesi gerekir. Dizanteri, enterovirüs, tifo gibi nedenler akut kolit oluşmasına neden olurken süt ve süt ürünlerine karşı oluşan alerji kronik koliti meydana getirir.

Kalın bağırsak iltihabı mutlaka önemsenerek doktora başvurulmalıdır. Aksi halde yaşam standartlarını büyük ölçüde düşürür. Ayrıca bu hastalık, ilerlemesi durumunda kansere sebep olabilir.

İnce Bağırsak İltihabı Nedir?

Vücuda giren zehirli kimyasal maddeler ve mikroplar nedeni ince bağırsak zarına zarar verir. Zarar gören ince bağırsak zarı iltihaplanmaya neden olur. İnce bağırsak iltihabı karşılaşılan en karmaşık sağlık problemlerinden birisidir. İltihabın oluşum nedeni net olarak bilinmese de nedenler arasında özellikle bozuk gıda tüketimi ve hijyen eksikliği gösterilebilir. Ayrıca genetik ve çevresel faktörlerin etkisi de iltihaba yol açan diğer nedenler arasındadır. Bu nedenle özellikle bayat et, sucuk, konserve gıda tüketimine dikkat edilmeli, güvenilmeyen gıdalar kesinlikle tüketilmemelidir. Güvenilmeyen gıdaların tüketilmesi ve yeterli hijyen koşulunun vücut için sağlanmaması kolite neden olarak zor ve uzun bir tedavi sürecini yaşanmasına neden olabilir. Bu nedenle hastalığa yakalanmadan önce gerekli önlemlerin alınarak korunulması oldukça önemlidir.

Bağırsak İltihabı Nedenleri Nelerdir?

Birçok bireyde genellikle 30'lu yaşlardan önce görülen bağırsak iltihabının temel nedeni henüz bilinmeyen bir durumdur.

1. Yanlış beslenme

Vücudun ihtiyacı olan vitamin, mineral ve protein gibi kaynakların yeterli miktarda vücuda alınmaması çeşitli sağlık problemlerine neden olur. Bu problemlerden birisi bağırsakların çalışma düzeninin sarsılmasıdır. Bu durum bağırsak iltihaplanmalarına neden olur.

2. Kirli gıda tüketimi

Bağırsak iltihabıyla karşılaşılmasının en büyük nedenlerinden birisi tüketilen gıdaların yeteri kadar güvenilir ve yeterli hijyen koşullarına sahip olmamasıdır. Kirli gıda tüketimi sonucu bakteriler, virüs ve parazitler bağırsağa yerleşerek iltihabın oluşmasına neden olurlar. Gıdaların yeterli temizliğe ulaşabilmesi için aşağıda bulunan maddeler mutlaka uygulanmalıdır.

• Meyve ve sebzeleri mutlaka bol su ile yıkanmalıdır.
• Et ve tavuk ürünleri çiğ bırakılmamalı, mutlaka tam olarak pişirilmelidir.
• Gıdalar uygun sıcaklık dışında uzun süre bekletilmemelidir.
• Kaynağı bilinmeyen su asla tüketilmemelidir.

3. Crohn hastalığı

Bağışıklık sisteminin oluşturduğu hatalı tepkiler, kalıtsal nedenler, sigara kullanımı, bulaşıcı bir hastalığa yakalanmış olmak, kirli hava vb. çevresel etkenler nedenleri ile ortaya çıkabilen ancak sebebi henüz tam olarak bilinmeyen crohn hastalığı sindirim sisteminde iltihaplanmaya sebep olabilir. Crohn hastalığı ağızdan anüse kadar herhangi bir bölgede görülebilir. Bu hastalık özellikle kalın ve ince bağırsakta iltihaplanmaya sebep olur.

4. Çölyak hastalığı

Tahılların içerisinde bulunan glutenin sindirilememesi durumunda çölyak hastalığı ortaya çıkar. Proteinin vücuda tahıllar aracılığı ile alınamaması karnın şiş olmasına ve ağrımasına neden olabileceği gibi bu bağırsak iltihabına da neden olabilir. Doğuştan gelen çölyak hastalığı bağışıklık sisteminin gluteni vücuda zararlı bir madde sanmasından dolayı kabul etmemesinden kaynaklanır.

Çölyak Hastalığı Hakkında Daha Detaylı Bilgiler İçin: Çölyak Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi

5. Ülseratif kolit

Kalın bağırsakta yara oluşması nedeniyle ortaya çıkan ülseratif kolit, bağışıklık sisteminin bağırsaklarda bulunan yararlı bakterilere saldırmasından dolayı oluşur. Ülseratif kolitte bağırsağın belirli boğumlarında tıkanmalar gözlenir. Bunun sonucunda iltihaplanma yaşanır.

6. Aspirin

İltihap giderici olarak kullanılan bazı ilaçlar tıpkı aspirin gibi iltihaplanmaya neden olur. Bu ilaçlar arasında doğum kontrol hapları, sivilce tedavisinde kullanılan ilaçlar da vardır.

Yukarıda yazan maddeler dışında uyuşturucu gibi maddeler kullanmak ya da bağırsakların da etkilenmesine neden olan bir radyasyon tedavisi içerisinde bulunmak iltihaplanmalara neden olabilir.

Bağırsak İltihabı Belirtileri Nelerdir?

Hastalar iltihabın boyutuna bağlı olarak çeşitli belirtiler ile karşılaşabilir. Bu belirtiler hafif bir şekilde görülebilir birçok kişide şiddetli olarak gözlenir.

1. İshal

Hastaların en sık karşılaştıkları sorunlardan bir tanesi ishaldir. Bağırsak iltihabı vücutta yoğun su kaybına neden olduğundan yoğun halsizlik, yorgunluk ve susuzluk hissedilir. Bu dönemde vücut su kaybettiğinden sıvı tüketimi önemlidir. Hastalığın önemli belirtilerinden olan ishal durumunda mutlaka doktora başvurulmalıdır.

2. Ateş

Hastalığın önemli belirtilerinden birisi de bireylerde ateşlenmenin görülmesidir. Yüksek olmayan düşük dereceli ateşlenmeler görülebilir. Ateşlenmeye neden olan iltihaplanmadır. Ayrıca hastalarda ateş ile birlikte yorgunluk, bitkinlik de gözlemlenir.

Ateş Hakkında Çok Daha Fazlası: Ateş Neden Olur, Nasıl Geçer? Bazı Doğal Tedavi Yöntemleri

3. Dışkıda kan görülmesi

Hastaların birçoğunda görülen belirtilerden birisi de dışkıda kan görülmesidir. Dışkıda gözlenen kan parlak kırmızı renkte olabileceği gibi dışkının koyulaşmasına neden olarak koyu renkte de gözlenebilir. Hastaların hepsinin dışkısında kan görülmeyebilir veya dışkıyla birlikte gelen kan dışkı içerisine gizlendiğinden fark edilemeyebilir. Bu nedenle dışkıda meydana gelen renk değişimleri de oldukça önemlidir. Dışkıda kan gözlenmesi bu hastalık dışında mide kanaması gibi diğer ciddi hastalıkların da belirtisi olabilir. Bu nedenle dışkıda kan görülmesi durumunda derhal doktora başvurulmalıdır.

4. İştahta azalma

Bağırsakları saran iltihap karın ağrısı ve çeşitli kramp durumları ile karşı karşıya kalınmasına neden olur. Bu durum hastaların iştahının azalmasına hatta yok olmasına neden olur. Hastalık nedeni ile iştahsızlık yaşayarak yeterli beslenemeyen bireylerin iyileşme süreçleri olumsuz etkilenerek yavaşlar.

5. Fazla kilo kaybı

İltihaplanma ile birlikte gelişen komplikasyonlar sonucunda iştah kaybı yaşayan hastalarda istenmeyen hızlı kilo kayıpları gözlenir. Kilo kaybında bağırsakların işlevlerini yeterli olarak yerine getirememesi, besin emiliminin yeterli düzeyde gerçekleşmemesinin payı büyüktür. Normal kiloya erişebilmek için tedaviye en kısa sürede başlanmalıdır.

Bağırsak İltihabı Nasıl Teşhis Edilir?

Bir sağlık kurumuna bağırsak koliti belirtileri ile başvuran birey için doktor birbirinden farklı testler isteyerek hastalığı teşhis edebilir. Bu testleri şu şekilde sıralayabiliriz;

Kan tahlili: Eğer bireyin bağırsaklarında iltihap varsa bu iltihabın kaynağının virüs ya da bakteri mi olduğu kan tahlili ile tespit edilir. Hastaya buna göre tedavi uygulanır.

Gaita testi: İltihaptan kaynaklı oluşan dışkıdaki kan bu test aracılığı ile kontrol edilebilir.

Kolonoskopi: Kolon içerisine ince, esnek ve ucuna kamera yerleştirilen bir alet ile girilir ve bağırsak üzerinde inceleme yapılır. Bu işlemi uygulayan doktor işlem esnasında bir parça alarak bu parçayı laboratuvarda inceler. Bu işlem teşhis için kullanılabilir.

Yukarıda belirtilen uygulamalar dışında hastaya röntgen, endoskopi, bilgisayarlı tomografi taraması, ince bağırsak görüntüleme yöntemleri ile de bağırsak iltihabı teşhisi gerçekleştirebilir. Teşhisin ardından iltihabın kaynağı tespit edilerek gerekli tedavi yöntemleri uygulanmalıdır.

Bağırsak İltihabı Tedavisi Nasıl Yapılır?

İltihabik durum ile karşılaşan bireylerin tedavilerini gerçekleştirebilmesi için ilk olarak mutlaka doktora başvurmaları ve doktorun önerdiği tedavi yöntemlerini uygulaması gerekir. Bu yöntemler dışında tedaviye destek olmak isteyen hastalar bağırsak iltihabı bitkisel tedavi yöntemlerini uygulayabilirler.

1. İlaç tedavisi

Bu hastalık ile karşılaşılması durumunda akla gelen ilk tedavi yöntemlerinden birisi ilaç tedavisidir. Eğer iltihap bakteri nedeniyle oluştuysa hastaya bakterileri giderici antibiyotikler verilir. Hastalığın nedeni tam olarak bilinemediğinden verilen ilaçlar birçok bölgeye etki edebilecek ilaç türleridir. Böylece vücut genel olarak kontrol altına alınır.

Crohn nedeniyle oluşan bağırsak iltihaplanmalarında kortikosteroit ilaçlar tercih edilirken, ülseratif kolitte amino asit içeren ilaçlar kullanılır. Hastalık sırasında en fazla tercih edilen ilaçlar bağırsak yatıştırıcı ilaçlar olarak bilinen azatiyoprin, metotreksattır. Bu ilaçlar hastalık eğer makat bölgesine yakın ise yeterli olarak hastalığın giderilmesini sağlayabilir. Daha ciddi boyutlara ulaşan hastalık durumunda ise hastalara kortizonlu ilaçlar kullandırılır. Kortizonlu ilaçların uzun süreli kullanımı şeker, tansiyon hastalarını olumsuz yönden etkilediği gibi bireylerde kemik erimesi de yapabildiğinden mutlaka doktorun önerdiği süre kadar kullanılmalıdır. Hastaların yaşadıkları sıvı kaybını doktor kontrolünde damardan alacakları sıvı takviyesi ile karşılamaları vücut dirençlerini kazanmalarına yardımcı olur.

2. Cerrahi müdahale

Hastalığın radikal çözümlerinden birisi cerrahi müdahaledir. Cerrahi müdahalenin gerçekleştirildiği bireylerde hastalığın tekrarının neredeyse hiç gözlenmediği saptanmıştır. Ancak günümüzde hastalığı yok edici oldukça güçlü ilaçların üretilmesiyle cerrahi müdahale ancak hastalığın sürekli olarak tekrar ettiği ve ilaç tedavisine yanıt vermeyen hastalığın çok ilerlemiş olduğu bireylerde uygulanır. Cerrahi müdahale gerçekleşmeden önce mutlaka doktorun önerdiği ilaçlar kullanılmalıdır.

3. Dışkı nakli

Dışkı nakli hastalığın tedavi edilebilmesi için kullanılan oldukça yeni bir tedavi yöntemidir. Bu tedavi yönteminde hastanın birinci derece akrabalarından alınan dışkı serum yardımı ile sıvılaştırılıp hastanın makatından kolonoskopi yardımı ile geçirilerek bağırsağına konulabildiği gibi hastanın ağzından ince bir boru aracılığı ile mideden geçirilerek ince bağırsağa ulaştırılabilir. Bağırsak florasında bulunan bakterilerin yapısının bozulmasından dolayı oluşan hastalığın önüne sağlıklı bireyin dışkısında bulunan iyi bakteriler hasta bağırsağın iyileşmesine yardımcı olması ile geçilebilir.

4. Bitkisel tedavi

Hastalığın bilincinde olan bireyler çeşitli bitkisel tedavi yöntemlerine başvururlar. Ancak bu tedavilere başvurmadan önce mutlaka doktora danışmalı ve doktorun izin verdiği ölçüde tedaviler uygulanmalıdır.

• Probiyotikler bağırsakları güçlendirici yapısı nedeni ile iltihabik durumlarda takviye amaçlı kullanılarak iyileşme sürecini hızlandırabilir.
• Balık yağı, aloe vera, zerdaçal gibi bitkisel takviyeler hastalığın büyük ölçüde azalmasını sağlayabilir.
• Akupunktur aracılığı ile de hastalığın iyileşme süreci hızlandırılabilir.

Bağırsak İltihabı Kansere Yol Açar Mı?

Bağırsak kanseri dünya üzerinde görülen en yaygın kanser türlerinden bir tanesidir. Özellikle 50 yaşından sonra bireylerde bağırsak kanseri görülürken genellikle sebebi kalıtsal nedenler olur. Bağırsak kanserinin belirtileri bağırsakta oluşan iltihap ile büyük oranda benzerlik taşır. Bu nedenle başlangıçta akıllara kanser gelmeyerek hastalık geçiştirilebilir. Ancak bağırsak iltihabı gibi hastalıkların tedavisinin yeterli bir şekilde yapılmaması durumunun bağırsak kanserine neden olduğu kesinlikle unutulmamalı ve mutlaka gerekli tedavi yapılmalıdır. Önemsenmeyerek bağırsak kanserine sebep olan iltihaplar kanserin lenf damarları, toplardamarlar, karaciğer, kemik vb. birçok organa yayılmasına neden olarak hayati tehlike oluşturabilir. Bu nedenle bağırsak iltihabı yaşayan ve daha önce ailesindeki bireylere çeşitli kanser tanısı konmuş bireylerin dışkılarında oluşan değişiklikler ve diğer belirtiler durumunda mutlaka doktor kontrolüne gitmeleri gereklidir.

Bağırsak İltihabına Karşı Alınabilecek Önlemler Nelerdir?

Bağırsak iltihabı için de önlemler alınabilir. Bu önlemleri şu şekilde maddelendirebiliriz.

• Sağlıklı beslenme hastalık öncesinde ve esnasında en önemli şartlardan birisidir. Özellikle hastalık sırasında lifli besinlerin tüketimine ağırlık vererek bağırsaklara yeterli destek sağlanmalıdır.
• Süt ve süt ürünleri sınırları aşmadan belirli bir düzeyde tüketilmelidir.
• Yoğun sıvı kaybı yaşandığından sıvı tüketimi artırılmalıdır.
• Alkol ve gazlı içecekler yeterli olarak çalışamayan bağırsakları olumsuz etkileyeceğinden tüketilmemelidir.
• Sigara, içerisinde bulunan kimyasallar nedeni ile durumun daha da ağırlaşmasına neden olur. Bu nedenle kullanılmamalıdır.
• Brokoli, lahana, fındık, mısır, kuru fasulye gibi vücutta gaz oluşumuna neden olan yiyeceklerden hastalık süreci boyunca uzak durulması gereklidir.
• Yağ oranı yüksek olan besinlerden uzak durarak düşük yağlı besinler tüketilmelidir.
• Meyve, sebze tüketiminde hijyene her zamankinden daha fazla dikkat edilmelidir. Meyveler iyice durulanarak, sebzeler buharda pişirilerek tüketilmeli ve üzerinde bulunan mikroplardan arındırılmalıdır.
• Beslenme şeklinde ufak bir değişiklik yaparak gün içerisindeki öğünler sıklaştırılmalı fakat yiyecekler azaltılmalıdır.
• Stresten mümkün olduğu kadar uzak durmak gerekir.
• Hijyen hastalık esnasında olduğu kadar korunma için de oldukça önemlidir. Bu nedenle tuvaletten önce ve sonra, yemekten önce ve sonra eller mutlaka yıkanmalı, temizliğinden emin olunmayan hiçbir maddeyi tüketilmemelidir.

Bağırsak iltihabı yaşayan bireylerin yaşam kalitelerinin yüksek düzeyde düştüğü ve büyük ağrılar ile birlikte su kaybı yaşadıkları gözlenir. iltihap nedeni ile yaşanan hızlı su kaybı vücudun bütün fonksiyonlarının olumsuz yönde etkilenmesine ve işlevlerini yeterli düzeyde yerine getirememesine neden olur. Bu nedenle tedavi sürecinde sıvı alımının önemi büyüktür. Bununla birlikte daha büyük olumsuzluklar ile karşılaşılmaması için doktor kontrolüne gidilmeli ve doktorun uygulayacağı tedavi yöntemi eksiksiz olarak tamamlanmalıdır. Eksik bırakılan tedaviler sonucunda bireyler hastalığın geçtiğini düşünseler de hastalığın tekrarı gözlemlenebilir ve bu durum daha sancılı ve uzun sürebilir. Ayrıca iltihaplar kontrol altına alınmaması durumunda bağırsak kanserine neden olarak bireylerin bütün hayatını olumsuz yönde etkileyebilir. Bu nedenle erken tanı kadar gerekli tedavilerin eksiksiz olarak uygulanması da çok önemlidir.