Bakanlıktan Müjde: Gümrüklerde TIR Kuyruğu Çilesi Sona Eriyor

Resmi verilere göre 2011 yılı toplam dış ticaretinin değer olarak yaklaşık yüzde 19’u, ihracatının ise yaklaşık yüzde 38 karayolu ile gerçekleşti. Dünyanın en büyük TIR filolarından birine sahip Türkiye'nin 2023 hedefleri dikkate alındığında mevcut eşya trafiğinin 3 katından daha fazla artması bekleniyor. Bu nedenle de taşımacılık maliyetlerinin düşürülmesinin her geçen gün daha da önem kazandığını belirten Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Müsteşarı Ziya Altunyaldız, "TIR Elektronik Ön Beyan (TIR EPD) ve Gerçek Zamanlı SafeTIR sistemi sayesinde işlemler hızlandırılacak, sınırdaki bekleme sürelerinin azaltılması yolu ile TIR kuyruklarının önüne geçilecek." dedi.

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Müsteşarı Ziya Altunyaldız, Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Birliği’nin (IRU) Başkanlık Divanı Toplantısı'nda yaptığı konuşmada IRU’nun kurulduğu 1948’de dünya mal ticaret hacminin sadece 60 milyar dolar olduğunu, bu rakamın 2011 yılı itibariyle yaklaşık 18 trilyon dolara ulaştığını belirtti. Bu büyümenin 300 katlık bir artışa tekabül ettiğini ifade eden Altunyaldız, kaydedilen bu büyümeye en büyük katkının, serbestleştirme ve ticaret önündeki engellerin kaldırılmasıyla birlikte başta IRU olmak üzere diğer uluslararası örgütlerin çabalarından geldiğine dikkat çekti.

“Günümüzde uluslararası ticaretteki en büyük maliyet, ödenen gümrük vergileri değil, taşımacılık maliyetleridir. Örneğin, 2004 yılında dünya toplam mal ithalatının taşınması için ödenen miktar, ödenen toplam tarifeden üç kat daha fazladır.” diyen Altunyaldız, bu maliyetlerin daha aşağılara çekilmesi halinde ülkeler arasındaki ticaretin daha fazla artacağını ve ülkelerin daha fazla zenginleşeceğini söyledi. Altunyaldız, ayrıca, taşımacılıkta deniz yolu taşımacılığının kıymet ve hacim olarak öne çıktığını, ancak dünyadaki her 5 ülkeden birinin tamamıyla kara sınırları ile çevrili olduğu dikkate alındığında, zaten önemli bir maliyet kalemi olan taşımacılığın özellikle de kara sınırları ile çevrili ülkeler için daha da kritik bir öneme sahip olduğunu belirtti.

Gümrük Müsteşarı Altunyaldız, bu kapsamda maliyetlerin düşürülmesi ve taşımacılık sisteminin daha hızlı ve güvenli hale getirilmesi için Bakanlığın geçtiğimiz günlerde IRU ve TOBB’la birlikte imzaladığı protokolle TIR Elektronik Ön Bildirim uygulamasını hayata geçirdiklerini, bu sayede TIR Karnesi kapsamında yapılan taşımalara ilişkin verilerin elektronik olarak önceden Bakanlığın elektronik sistemine ulaştığını ve bu sayede araçların sınır kapılarına geldiğinde herhangi bir veri girişine tabi tutulmadan gümrüklü sahaya giriş yapabildiklerini söyledi.

Taşımacılık ve gümrükleme maliyetlerini daha da aşağılara çekmek için Bakanlık olarak yoğun mesai harcadıklarını belirten Altunyaldız, güvenli taşıyıcı, yetkilendirilmiş yükümlü ve yerinde gümrükleme uygulamalarını da çok kısa bir süre içerisinde hayata geçireceklerini bu konudaki çalışmalarının nihai hale gelmek üzere olduğunu belirtti. TIR Elektronik Ön Beyan (TIR EPD) ve Gerçek Zamanlı SafeTIR sistemlerinin büyük oranda hayata geçirildiğini anlatan Altunyaldız, SafeTIR sistemi sayesinde taşımacılarımızın uluslararası garantör kuruluş tarafından sağlanan teminat miktarının artırılması yönündeki beklentilerinin karşılandığını belirtti.

Dünya üzerinde geçerli tek küresel karayolu transit sistemi olan ve 58 ülke tarafından aktif olarak uygulanan TIR sisteminin en büyük ve en önemli kullanıcısının yüzde 20’den fazla kullanım oranıyla Türkiye olduğu belirtiliyor. Uluslararası karayolu taşımacılığında harcanan toplam sürenin yaklaşık olarak yüzde 40’ını sınır kapılarındaki beklemelerin oluşturduğuna dikkat çeken Altunyaldız, “Bu süreler göz önüne alındığında, sürelerde sağlanacak kısaltılmasının taşımacılık açısından önemi ortaya çıkmaktadır. TIR EPD sistemi şu an itibariyle, Türkiye’ye gelen ithalat taşımaları ve transit işlemleri için kullanılabilecek olup, en kısa sürede ihracat işlemlerini de kapsayacak şekilde genişletilecektir.” dedi.

Sistemin hızlı ve etkin işleyen gümrüklerde ticaret erbabının maliyetini düşürerek rekabet gücünü artıracağını kaydeden Altunyaldız, “Taşımacılara, internet bağlantısı bulunan herhangi bir bilgisayar üzerinden, tamamen ücretsiz olarak, araç henüz gümrük idaresine gelmeden; eşya, alıcı-gönderici firma, taşıma aracı ve varış-çıkış gümrük idaresi gibi bilgileri Türkçe’yi de içerecek şekilde farklı dillerde beyanda bulunma imkanı sağlayan TIR-EPD uygulaması 21 ülke tarafından kullanılmaktadır.” diye konuştu.

TIR EPD ve Gerçek Zamanlı SafeTIR sistemi hakkında bilgi veren Altunyaldız şunları söyledi:

"Sistem sayesinde TIR karnesi veri girişleri ortadan kalkacak ve ilgili bilgiler sistemden otomatik olarak ekrana aktarılarak işlemler hızlandırılacak, zaman tasarrufu sağlanarak sınırdaki bekleme sürelerinin azaltılması yolu ile TIR yığılmalarının, kuyruklarının önüne geçilecek. Karayolu ile yapılan taşımalarda varış öncesinde alınan bilgiler sayesinde, risk analizi yoluyla araç ve taşınan yükün detaylı incelemeye tabi tutulup tutulmayacağına önceden karar verilmiş olacağından sınır geçişleri hızlanacaktır. Dünya Gümrük Örgütü’nün Güvenlik Standartları çerçevesine uygun bir yapı oluşturulmuş olacağından sınır geçişleri daha güvenli hale gelecektir. Yeni Bilgisayarlı Transit Sistemi (NCTS) standartlarına uygun olan TIR EPD sayesinde karayolu ile yapılan taşımalarda özet beyan zorunlu hale geldiğinde TIR EPD sistemi kullanılarak bu zorunluluk yerine getirebilecektir. Nakliyatçılarımızın bazı ülkelerde zaman zaman sorun yaşamasına neden olan teminat miktarı yetersizliği sorununun çözümünde öne sürülen ön koşul ortadan kaldırılmış olacaktır.”

Toplantıya, Uluslararası Karayolu Taşımacılık Birliği (IRU) Başkanı Janusz Lacny ve başkanlık divanı üyeleri de katıldı.