BİZE ULAŞIN
Birleşik kelimeler minimum iki ayrı ögeden oluşurken dilimizde oldukça önemli bir yer tutar. Türkçede bitişik veya ayrı olarak yazılıp en az iki ögeden oluşan sayısız birleşik kelime mevcuttur. Baş ağrısı da isim türünde olan bir birleşik kelimedir. Ancak Türkçede baş ve ağrı sözcüklerinin bir araya getirilmesi sonucunda oluşturulan iki ayrı birleşik kelime vardır. Dolayısıyla baş ağrısı doğru yazılışını araştıran kişilere bu ayrımdan söz edilmesi önem arz eder. Böylelikle bağ ve ağrı kelimeleriyle oluşturulan iki ayrı birleşik sözcüğün nasıl yazıldığı ve hangi anlamlarda kullanıldığı detaylı bir şekilde öğrenilebilir.
Baş ağrısı sözcüğü Türkçede yer alan birleşik kelimeler arasındadır. Bir rahatsızlığı temsil eden bu ifadenin birleşik yapıda olması ise nasıl yazıldığının sorgulanmasına yol açar. Dolayısıyla TDK Yazım Kılavuzu’nun birleşik kelimeler için derlenen bilgileri kapsayan kategorileri kaynak alınarak “Baş ağrısı ayrı mı yazılır?” sorusunun yanıtlanması gerekir. Bu bağlamda ilk olarak gerek sözlü gerek ise yazılı dilde sıklıkla kullanılan baş ağrısı sözcüğünün bitişik olarak yazılan birleşik kelimeler kategorisinde yer almadığı söylenmelidir. TDK’ye göre durum, olay ve olgu bildiren sözlerden biriyle kurulan birleşik kelimelerin ayrı olarak yazılması gerekir.
Baş ağrısı kelimesi iki ayrı ögeden oluşurken bunların ikisi de isim türündedir. İki ayrı isim türündeki sözcüğün bir araya getirilmesi sonucunda oluşturulan baş ağrısı ifadesi de TDK’ye göre cümle içerisinde isim görevinde kullanılır. Nitekim baş ağrısı birleşik kelimesini oluşturan iki ayrı öge de anlam değişikliğine uğramamıştır.
Bu birleşik kelimenin ikinci ögesi olan ağrı sözcüğü söz konusu rahatsızlık hissini açıklar. İlgili sözcüğün ilk ögesi olan baş ise ağrı hissiyatının nerede oluştuğunu temsil eder. Dolayısıyla kalıplaşmış olarak birlikte kullanılan bu iki ayrı öge bir birleşik kelime oluşturur. Söz edilen bu birleşik kelimenin durum, olay, olgu bildiren sözlerden birini içermesi de baş ağrısının ayrı olarak yazılması gerektiğini gösterir.
Bu bağlamda TDK’ye göre başın ağrıması, başta oluşan rahatsızlık anlamında kullanılan baş ağrısı yazımı doğru ve hatalı hâliyle aşağıdaki gibi sıralanabilir:
Günlük yaşamda özellikle sözlü dilde yaygın olarak kullanılan baş ağrısı sözcüğü birleşik yapıdadır. Bu birleşik sözcük durum, olgu, olay bildiren kelimelerden biriyle oluşturulduğu için bitişik şekilde yazılır. Yani başın ağrıması, başta oluşan rahatsızlık anlamına gelen ifade TDK’ye göre baş ve ağrı kelimeleri arasında boşluk bırakılacak şekilde yazılmalıdır.
Ancak baş ağrısı TDK kapsamında mecaz anlamıyla da tanımlanan bir ifadedir. Yani bu ifadenin doğru yazılışı açıklanırken mecaz anlamda kullanılan ve gerçek anlamdaki baş ağrısı sözcüğüyle aynı ögeleri içeren farklı bir birleşik kelimeden de söz edilmelidir.
TDK güncel sözlüğünde baş kelimesiyle oluşturulan mecaz anlamdaki bir başağrısı sözcüğü mevcuttur. Bu kelime isim türünde iken mecaz anlamda sürekli sıkıntı yaratan kimse veya durum olarak tanımlanır. Dolayısıyla mecaz anlamda kullanılan baş ağrısı doğru yazılışı bitişik şekilde olmalıdır. Yani baş ağrısı ifadesinin cümle içerisinde nasıl yazılacağına karar verilirken bu birleşik kelimenin gerçek anlamıyla mı yoksa mecaz anlamıyla mı kullanıldığına dikkat edilmelidir.
