BİZE ULAŞIN
Türkçede baş ögesinin farklı kelimelerle bir araya getirilmesi sonucunda oluşturulan pek çok birleşik kelime vardır. Bu birleşik kelimelerden biri de sıfat türünde olan baş döndürücü ifadesidir. Mecaz anlamda kullanılan ve 3 ayrı tanımına erişilebilen bu birleşik sözcüğün ayrı mı bitişik olarak mı yazıldığı sıkça sorgulanır. Baş döndürücü kelimesinin yapısı ve anlamı dikkate alındığı zaman ise bu ifadenin doğru yazılışının nasıl olduğu kolaylıkla açıklanabilir. Böylelikle TDK kapsamındaki güncel verilere göre “Baş döndürücü ayrı mı yazılır?” sorusunun doğru yanıtının ne olduğu belirtilebilecektir.
Birleşik kelime Türkçede minimum iki ayrı ögeden oluşan ifadelere verilen isimdir. Bu yapıdaki kelimelerin bir kısmı bitişik, bir diğer kısmı ise ayrı olarak yazılır. İki ayrı ögeden oluşup kalıplaşmış olarak birlikte kullanılan baş döndürücü kelimesi de bu kapsamda ele alınır. Dolayısıyla Türkçe yazım kurallarına uygun olan baş döndürücü yazılışının bitişik mi ayrı mı olduğu merak konusudur. Söz konusu ifadenin doğru yazılışının nasıl olduğu açıklanırken değinilmesi gereken bilgiler ise TDK Yazım Kılavuzu kapsamında mevcuttur.
Türk Dil Kurumu güncel sözlüğü incelendiği zaman baş döndürücü ifadesinin sıfat türünde olduğu görülür. Yine bu birleşik kelimenin mecaz anlamda kullanıldığı söylenebilir. Mecaz anlamda kullanılan baş döndürücü sıfatının TDK’ye göre ayrı olarak yazılması gerektiği bilinir. Nitekim bu bilginin doğrulanması amacıyla TDK Yazım Kılavuzu’na göz atılarak ayrı yazılan birleşik kelimeler kategorisindeki açıklamalar öne çıkarılabilir.
Bu kategoride baş sözcüğü ile oluşturulan birçok birleşik yapıdaki kelimenin ayrı olarak yazıldığı belirtilir. Bunun temel nedeni ise durum, olgu, olay bildiren sözlerden biriyle oluşturulan birleşik kelimelerin ayrı olarak yazılmasıdır. Yine TDK’ye göre birleşme sırasında biri veya her ikisi birden anlam değişikliğine uğrayan birleşik kelimelerin ayrı olarak yazılması gerektiği bilinir. Sunulan bu bilgiler bir araya getirildiği zaman doğru ve yanlış olan baş döndürücü yazımı aşağıdaki gibi ayrıntılı şekilde gösterilebilir:
Cümle içerisinde sıfat görevinde kullanılan ve TDK’ye göre ayrı olarak yazılması gerektiği görülen baş döndürücü sözcüğü birleşik yapıdadır. Bu sözcüğün baş sözcüğü ile döndürmek fiilinin bir araya getirilmesi sonucunda oluşturulduğu bilinir. Bununla birlikte kalıplaşmış olarak bir arada kullanılan baş döndürücü ifadesi Türkçe deyimler arasında da sıralanır. Dolayısıyla baş döndürücü TDK tarafından bitişik olarak yazılmaması gerektiği belirtilen ifadelerdendir.
Bu birleşik kelimenin güncel çevrim içi sözlükte üç ayrı tanımının yer aldığı görülür. Bunlardan ilki şaşkına, serseme çevirici olarak belirtilebilir. Baş döndürücü kelimesinin ikinci tanımı olağanüstü olan iken üçüncü anlamı da baygınlık verici şeklindedir. Türkçede yaygın olarak kullanılan bu deyimle ilişkili olarak baş döndürücü doğru yazılışı üzerine araştırma yapan kişiler için sıralanabilen cümle örnekleri ise aşağıdaki gibidir:
