Başkanlık Sistemi Aksaray’da Konuşuldu

Aksaray'da düzenlenen konferansta, Konya Necmettin Erbakan Üniversitesi (NEÜ) Öğretim Üyesi Prof. Dr. Birol Akgün, başkanlık sistemini anlattı.

Ihlara Termal Oteli’nde gerçekleştirilen Başkanlık Sistemi Konuşuluyor Konferansı’na; Belediye Başkanı Nevzat Palta, AK Parti İl Başkanı Fatih Yıldırıcı, belde belediye başkanları ve çok sayıda AK Parti yöneticisi katıldı. Prof. Dr. Birol Akgün, her anayasa düzenleme çalışmasında başkanlık sisteminin Türkiye'nin gündemine geldiğini söyledi. Bir ülkeye demokrasinin gelmesinin yeterli olmadığını, asıl önemli olanın demokrasinin nasıl istikrarlı biçimde uygulanacağı olduğunu dile getiren Akgün, “1876 Anayasası ile birlikte Türkiye hükümet sistemleri ile tanıştı. Monarşi sisteminden bunun sınırlandırılmış şekli olan meşruti monarşiye geçti. Ama o gün bugündür de Jön Türkler'in başlatmış olduğu 'ne olacak bu memleketin hali' tartışması aslında bitmiş değil. Çünkü temel sorun sadece demokrasiye geçmekle yetmiyor. 1946 ya da 50’li yılları alırsanız, daha yakın dönemde demokrasiye geçmek bir adım ama, daha önemli olan istikrarlı, etkin ve güçlü bir yönetimi nasıl kuracaksanız, bununla ilgili araştırmalara devam etmek zorundasınız” dedi.

"GEÇMİŞ HÜKÜMETLERİN ORTALAMA ÖMRÜ 1,5 YIL"

Geçmiş hükümetleri değerlendiren Akgün, belirli dönemler hariç birçok hükümetin 1,5 yıl ömrü olduğunu hatırlatarak, "Bugüne kadar ortalama bir hükümetin ömrü 1,5 yıl. Hatta öyle dönemler olmuş ki, 9 aylık hükümetlik dönemler olmuş. Türkiye’deki atılım yılları diye bilinen yıllara baktığınız zaman ise, daha çok istikrarlı olan yıllar. Hepinizin bildiği gibi Menderes dönemi, Özal ve şu anki Erdoğan dönemi diye tanınan dönemler. Bu anlamda zayıf hükümetler döneminde Türkiye’nin çektiği pek çok sıkıntı var. Bu dönemlerde daha çok vesayetçi kurumların kendilerine alan açtığını, darbelerin bu zeminlerde yükseldiğini ya da ortaya çıktığını görüyoruz. Kaybeden genel anlamda Türkiye" şeklinde konuştu.

Osmanlı döneminden bugüne hükümet sayılarını anlatan Akgün, “Osmanlı döneminden başlayarak baktığınız zaman 1908 ile 1922 arası dönemde 19 hükümet kurulmuş. Yani bir yıldan az bir süre var ortalama hükümet süreleri. 61 anayasası döneminde 18 hükümet var, 71 ile 80 arası sadece 11 hükümet var, 83 ile 2002 arası 14 hükümet var. Ortalama çok düşük bir hükümet süresi var. Amerika gibi ülkelere baktığımız zaman başkanlık sistemi burada devreye giriyor, bir dönem bir başkan seçildiği zaman 4 yıl boyunca ölmediği sürece -Allah gecinden versin- dönemini tamamlıyor. 1+4 yıl daha seçilme şansı var ve dolayısıyla en azından yönetimde istikrar dediğimiz etkin ve ısrarlı bir hükümet kurulmuş oluyor. Zaten arayışlar da bu doğrultuda” diye konuştu.

Akgün, “Cumhuriyet, her zaman demokrasinin son noktada uygulandığı bir sistem olmayabiliyor. Örneğin Irak, İran, Suriye ve Libya'da birer cumhuriyetti ama buralarda demokrasiden ne kadar bahsedebiliriz, tartışılır. Ama monarşiyle yönetilen İngiltere ise demokrasinin beşiği olabiliyor. Başkanlık sistemi tek kişinin yönettiği bir sistem değildir. Başkanlık sistemi, güçler ayrılığının en yoğun şekilde yaşandığı bir sistemdir. Başkanlık sisteminde parlamento, parlamenter sistemdekinden daha güçlüdür. Parlamenter sistemde yasalar bakanlar yoluyla gündeme gelir. Ama başkanlık sisteminde kongre kendi gündemini kendi belirler. Başkan sadece öneride bulunabilir. Parlamento sistemindeki gibi yasa taslağı hazırlayıp gündeme getiremiyor. Ayrıca kongre üyesi eğer bakan olacaksa mutlaka kongre üyeliğinde istifa etmek zorunda. Yani yasama, yürütmeyle ayrı oluyor” ifadelerini kullandı.

Konferans, daha sonra katılımcıların sorularıyla devam etti.