'Ben'lerden ne zaman korkmalı?

Renk hücrelerinin güneş etkisiyle aşırı çalışması veya sayıca artması sonucu pekçok kişide görülen çiller (efelid) ve düz koyu kahverengi benler (Lentigo) ltamamen zararsızdır ve insanın kişiliğinin bir parçasıdır, ailevi bir yatkınlık gösterebilirler. Bunların soyucularla giderilmesi gereksizdir, güneşten korunmaları uygun olur, çok arzu edilirse laserle tedavisi için dermatologa başvurması önerilebilir.

Benler yapılarındaki melaninden (renk maddesi) dolayı açık veya koyu kahverengi, hatta siyah olabilirler. Eskimiş benlerde ise melanin yapılamaz ve renkleri ten renginde olur.

Pigmante nevüsler (renk maddesi fazla olan) düz, kabarık, saplı ve üzerleri karadut gibi pütürlü olabilirler. Bazılarının üstü bol miktarda kıllarla kaplıdır, bunlarda estetik görünüm problem yaratabilir. Göz içinde ve beyinde de bulunabilen nevüsler de vardır, bunlar özel sendromlar olarak anılır.

Nevüsler içinde yaşamı tehlikeye atan ve malign melanom diye bilinen ben cinsinin, ayak tabanı, tırnak altı, yüz en sık yerleştiği bölgelerdendir. Bunlar daha çok açık renkli insanların güneşe aşırı maruziyetiyle gelişebilir ve kuzey ırkın önemli problemidir. Ailede genetik hikâye bulunması çok önemlidir. Malign melonom kendiliğinden gelişebileceği gibi, mevcut benlerden de gelişebilir. Birdenbire ortaya çıkıp büyüyen, etrafında saçma tanesi gibi yeni odaklar gelişen, kanayan, yara haline dönüşen benlere dikkat! Vakit geçirmeden bir dermatologa başvurmak gerekmektedir. Dermatoskopi cihazıyla digital mikroskopik ortamda iyi-kötü huylu benlerin ayırımı artık mümkün olmakta. Erken müdahale edildiğinde malign melanomun yayılması önlenebilir, metastaz yaptıktan sonra yaşam süresi kısalır. Bu yüzden zaman çok önemli faktördür.

Diğer benler ise estetik açıdan sıkıntı verirse çıkarılabilir. Bugün gelişmiş ülkelerin çoğunda bu tür benlerin cerrahi çıkarımı tercih edilmektedir. Bir de hemanjiom dediğimiz, oldukça sık rastlanan, kalıtımsal da olabilen bir ben türü vardır. Açık pembe veya şarap kırmızısı lekelerden oluşan düz hemanjiomlar yanında deriden kabarık tübero hemanjiomlar da vardır. Bazıları beyin ve gözde de olabilir, beyin dokusundakiler epilepsiye neden olabilir. Yaşlıların alt dudağında beliren zararsız mor lekeler de yerel olarak genişlemiş bir damardan oluşmaktadır.(venöz göl)

Ayrıca nadir görülen, kalıtsal olan yaygın çillenmelerle seyreden Kseroderma Pigmentozum denilen hastalıkta çocuk sağlam doğar. Güneşle temastan sonra çillenmeler başlar. 4-5 yaşlarından itibaren özellikle yüzde tümörler gelişmeye başlar. Bunlar yayılabilir, güneşten korunma çok önemlidir.

Burada güneşten mutlak korunmanın önemine değinmek gerekir. Hangi yaşta olursa olsun güneşten korunma şarttır. Güneş ışınlarının kanserojen etkisi artık kanıtlanmıştır. Hayat boyu maruz kaldığımız güneşin %75'ine yaşamın ilk 20 yılında, yani çocukluk ve gençlik döneminde maruz kalıyoruz. Cilt kanserleri hızla artmakta. Gün içinde tesadüfi olarak güneşe maruz kalma oranı, isteyerek güneşe maruz kalmaktan en az 4-5 kez daha fazladır. Yaşlılık çizgilerinin %80 i kronolojik yaştan değil, güneşten dolayı oluşur. Güneşin hasar verici ışınları olan ultraviyole-A ışınları, havanın durumuna (bulutlu, yağmurlu, güneşli), günün saatine (sabah-akşam) veya mevsime bağlı olmaksızın yoğun olarak yeryüzüne ulaşır ve cilt üzerinde etkili olur. Güneş koruyucu ürünleri yaz-kış kullanmalıyız.