Beslenme ve yeme bozuklukları nelerdir? Hangi durumda beslenme bozukluğu ortaya çıkar?

Beslenme insanoğlunun hayatta kalması için temel gereksinimidir. Yaşamak için yemek yemeliyiz. Buraya kadar anlaşılır ve gerekli olan beslenmenin ne zaman ve neden bozukluk olarak tanımlandığını bilmek gereklidir. Bu gerekliliğin nedeni ise beslenmenin fazlalığı veya azlığının, sağlığımızı ve yaşam kalitemizi olumsuz yönde etkilediğini bilmemizdir. Aşırı kilo alımı gibi kilo kaybının ani ve fazla olduğu durumlarda da hastane yatışlarına ulaşabilecek derecede hayati risk ve tehlike bulunmaktadır.

Yeme bozukluğunun bir beslenme sorunu olmasından ziyade, daha çok yiyecekleri ele alış biçimi ve kişinin kendi bedeniyle olan ilişkisinin bozulması olduğunu bilmekteyiz. Etkilenen insanlar; yeme davranışlarını aşırı derecede kısıtlar, güçlü bir şekilde kontrol eder veya davranışlarının kontrolünü tamamen kaybeder. Yeme bozukluklarının kesin olarak ortaya konulmuş bir sebebi yoktur. Ancak yeme bozukluklarının ortak noktası, duygusal problemler ve düşük benlik saygısı ile ilişkili olmasıdır. Birçok hasta bilinçsizce yeme davranışıyla iç çatışmalarını çözmeye çalışır. Duygusal (emosyonel) yeme davranışı olarak da tanımladığımız durum da budur.

Beslenme ve yeme bozuklukları;

• Pika (en az bir ay süreyle, sürekli olarak, besleyici bir değeri olmayan, besin olmayan bir maddeyi örn. kağıt, saç, boya, sabun, kül, kil tüketilmesidir)

• Geri çıkarma (geviş getirme) bozukluğu (sık sık, en az bir ay süre ile yediği yemeği geri çıkarması durumudur)

• Kaçıngan/kısıtlı yiyecek alımı bozukluğu

• Anoreksiya nevroza (kişinin düşük vücut ağırlığına rağmen kilo almayı güçleştiren davranışlarda bulunmasıdır)

• Bulimia nevroza (kişinin yemek yemeyi durduramadığı yeme atakları ve kendi kendini kusturma, bağırsak çalıştıran ya da diğer ilaçları yanlış yere kullanma, neredeyse hiç yememe ya da aşırı spor yapma tekrarlayan davranışlar da bulunmasıdır)

• Tıkınırcasına yeme bozukluğu (bulimia benzeri anca kilo alımını önleyici davranışları yoktur)

• Tanımlanmış diğer bir beslenme ve yeme bozukluğu / Gece Yeme Bozukluğu: Uykudan uyanarak yemek yeme ya da akşam yemeğinden sonra aşırı yiyecek tüketme ile kendini gösteren, yineleyen gece yemek yeme ataklarıdır. Kişi uyanık ve kendindedir.

Bilişsel davranışçı terapi yeme bozukluklarının tedavisinde iyi sonuçlar gösteren yöntemlerden biridir. Terapi ile hastalara alternatif baş etme stratejilerini öğretmeyi amaçlar. Özellikle genç hastalarda aile yakınlarının terapiye dahil edilmesi önemlidir.

Yeme bozuklukları için güncel açıklamalar çok yönlüdür, diyet yapma davranışının yeme bozukluklarının gelişimine yol açan ortak uyarıcı olduğu vurgulanmaktadır.

Modern toplumlarda ince bedene sahip olmak kabul görmektedir. İsteyerek diyet yapanların çoğunluğu daha çekici olma amacındadır. Ancak bu durum bir yeme bozukluğu oluşturmuş ise yeme davranış kalıbımızın değişmesi ve yaşam şeklimize uygun şekilde aşırı kısıtlayıcı ve yasaktan uzak ve kesitsel olmayan bir yeme düzeni oluşturmak gerektiği akılda tutulmalıdır.